Ο χρήστης Θρασύβουλος Παπαστρατής είναι με το χρήστη Χαράλαμπος Κοντογιάννης στην τοποθεσία Σουφλί.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ -ΤΟΥ ΣΟΥΦΛΙΟΥ-ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ
Από καιρό σχεδιάζω να εκδώσω σε βιβλίο μια παλιότερη μελέτη μου για τους Σουφλιώτες Εβραίους. Μαζεύω λοιπόν υλικό, προκειμένου να συμπληρώσω την πρώτη εκείνη μορφή του κειμένου μου. Ο καλός φίλος Χαράλαμπος Κοντογιάννης μου σύστησε το βιβλίο του Στέφανου Στεφάνου. Με έκπληξη, εντόπισα στο βιβλίο αυτό σημαντικές αναφορές στους Σουφλιώτες Εβραίους. Είμαι ευγνώμων στο Χαράλαμπό και αντιγράφω εδώ κάποια από όσα αναφέρει ο Στεφάνου, που είναι το καλύτερο μνημόσυνο για τους 32 Σουφλιώτες Έλληνες Εβραίους που εξοντώθηκαν στα γερμανικά στρατόπεδα του θανάτου.
«Ο Ελή και η Σάρρα. …Η ισραηλιτική κοινότητα του μεγάλου χωριού μου ήταν σχετικά μικρή. Πολύ μικρότερη από τις ανάλογες που διέμεναν στο Διδυμότειχο ή την Αλεξανδρούπολη, πρόσφυγες από την Αντριανού, την πατρίδα του πατέρα μου. Το πολύ καμιά δεκαπενταριά οικογένειες, χωρισμένες στα δυο, αν τις εξέταζες από το πόσους παράδες βαστούσε το κεμέρι τους. στη μια άκρη, ψηλά, τρεις οικογένειες της πάμπλουτης, για τα μέτρα της εποχής, φαμελιάς των Τζίβρε. … Οι υπόλοιπες οικογένειες συγκαταλέγονταν στις φτωχότερες του χωριού. Κι όταν μιλούμε για προπολεμική φτώχεια, και στο χωριό μάλιστα, πρόκειται για μια κατάσταση που, σχεδόν, δεν έχει σε τίποτα να κάνει με ότι εννοούμε τώρα μ’ αυτή τη λέξη. Να λες το ψωμί ψωμάκι. Να περνάνε τα ίδια ρούχα, χιλιοκαρικωμένα, και τα παπούτσια ξανασολιασμένα, από παιδί σε παιδί δυο και τρεις φορές!
Ανάμεσα στις δυο άκρες, δυο οικογένειες, του πατέρα του Ελή και του θείου του, μ’ ένα μαγαζάκι μικρεμπορίου, που έβγαζαν τον επιούσιο κυρίως αγοράζοντας τομάρια από αμνοερίφια, που τα καθάριζαν, τα ξέραιναν σε μια νοικιασμένη σάλα και τα μεταπουλούσαν στα βυρσοδεψεία…
Η Σάρρα ήταν κόρη ενός φτωχού – ίσως του φτωχότερου στην κοινότητα τους – Εβραίου, που το καλοκαίρι πουλούσε παγωτά χωνάκι στις γειτονιές, διαλαλώντας το με τη γλυκειά φωνή του: «Είναι και με το μέλι, το φκιάν’ ένα κοπέλι. Είναι και με το γάλα, το φκιάνει μια δασκάλα!» και το χειμώνα κάστανα ή πασατέμπο. Αξιοπρεπέστατο κορίτσι, φτωχικά αλλά καθαροντυμένο. Καλή και εργατική μαθήτρια, ιδιαίτερα όμως πρώτη αθλήτρια στους δρόμους και σε άλλα αθλήματα. Πετούσε κυριολεκτικά σαν τον άνεμο και τα σγουρά ανοιχτόχρωμα μαλλιά της, καθώς κυμάτιζαν στον ήλιο, άφηναν πίσω τους μια άλω και μιαν αύρα…
Ο Ελή ήταν φίλος μου από την πρώτη δημοτικού…συνεχίσαμε να κάνουμε παρέα ώσπου τον πήραν οι Γερμανοί.
Εκείνο το φθινόπωρο του ’43 [εδώ ο Στεφάνου λανθάνει – οι συλλήψεις έγιναν το Μάιο του 1943], ήρθαν οι Γερμανοί στο Γυμνάσιο… Το κύκλωσαν με προτεταμένα τα αυτόματα και μετά δυο λεπτά είδαμε τρεις αγριεμένες φάτσες στην πόρτα της τάξης… Ο επικεφαλής…μούγκρισε, σαν να γάβγιζε, δυο λέξεις, κανένας δεν κατάλαβε. Τις επανέλαβε καθαρότερα. Ήταν το ονοματεπώνυμο της Σάρρας. Το κορίτσι μας, η Σάρρα, η πέρδικα, σηκώθηκε αμήχανη, μουδιασμένη. Μάζεψε τα βιβλία και τα χαρτιά της, χωρίς ίχνος δάκρυ στο χλωμό πρόσωπο της, πρόφερε ένα σιγόφωνο «γειά» και με μια αδιόρατη κίνηση του ελεύθερου χεριού της σαν να μας χαιρετούσε, τους ακολούθησε. Μείναμε για λίγο άφωνοι, κερωμένοι. Ύστερα ακούστηκαν κάποιοι πνιγμένοι λυγμοί. Η Κλειώ, η Άννα, η Όλγα έκλαιγαν για όλους μας…
Τρέξαμε στα παράθυρα. Η κουστωδία έφευγε με τα δυο παιδιά στη μέση. Δε θα ξαναβλέπαμε τη Σάρρα και τον Ελή. Ο καθηγητής προσπάθησε να μας ηρεμήσει. Κάτι θέλαμε να κάνουμε. Τι; Είπαμε τουλάχιστον να διακόψουμε το μάθημα… Βγήκαμε, και μια παρέα ακολουθήσαμε τη συνοδεία από απόσταση. Τους πήγαν στο σταθμό, την ώρα που έφτανε η αμαξοστοιχία. Τους υπόλοιπους τους είχαν εκεί όλους…»
Αείμνηστε Στέφανε Στεφάνου σε ευχαριστώ για τη μαρτυρία σου. Καλέ μου φίλε Χαράλαμπε, δε θα εντόπιζα ποτέ αυτό το βιβλίο αν δεν μου το σύστηνες. Ευγνώμων από καρδιάς!!!
Ο Δήμος Σουφλίου, εκτός από το Μνημείο που οφείλει στους 32 Έλληνες Σουφλιώτες Εβραίους, ας εντοπίσει τα ονόματα, ώστε να τοποθετηθεί μια πλάκα στο Γυμνάσιο Σουφλίου, στην μνήμη των δυο μαθητών του, της Σάρρας και του Ελή.
ΥΓ: στα 1940 δερματοπώλης στο Σουφλί ήταν ο Μποχώρ Ντανόν, ίσως ο πατέρας ή ο θείος του Ελή… Τον πλανόδιο παγωτατζή, τον πατέρα της Σάρρας, δεν τον περιελάμβαναν οι Επαγγελματικοί Οδηγοί…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου