Με σημαντική παρουσία και προσφορά στο συλλογικό βίο των Θρακών η οικογένεια Μαγκριώτη

Η συνάντηση με την οικογένεια Μαγκριώτη 

στην οδό Ευμολπιδών
και ο συμβολισμός των συμπτώσεων.

Η συνάντηση με την ζωγράφο, γλύπτρια και κεραμίστρια Φαίδρα Μαγκριώτη έξω από την εκκλησία της Παναγίας της Κουμαριώτισσας στο Νιχώρι Κωνσταντινούπολης ήταν η αφορμή για να αποκατασταθούν σχέσεις και δεσμοί, αφού η παρουσία της μας επέτρεψε να έλθουμε σε επικοινωνία με την οικογένεια του αείμνηστου θείου της Γιάννη Μαγκριώτη, πολιτικού μηχανικού και συγγραφέα με σημαντική προσφορά στο συλλογικό βίο των Θρακών. Η οικογένεια Μαγκριώτη με καταγωγή από τις Σαράντα Εκκλησιές της Ανατολικής Θράκης διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στη σύσταση και στη λειτουργία της Εταιρείας Θρακικών Μελετών που ήταν από τις πρώτες του είδους της που ιδρύθηκε το 1927 στην Αθήνα έχοντας στους κόλπους της κορυφαίες προσωπικότητες του Θρακικού Ελληνισμού με τεράστια συμβολή στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της πατρίδας μας.

Όλα ξεκίνησαν μετά από την πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου Νέας Βύσσας «ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ» στο πλαίσιο της οποίας ήταν και η τελετή των αποκαλυπτηρίων της προτομής του μεγάλου αυτού παγκόσμιου Έλληνα, του ιατροφιλόσοφου Στέφανου Καραθεοδωρή, ο οποίος διετέλεσε πρώτος πρόεδρος του Εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου, που δικαίως αποκλήθηκε ως το υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού του Ελληνισμού της Ανατολής. Ακολούθησε η συνάντηση με τα παιδιά του Γιάννη Μαγκριώτη, την Άννα και τον Δημήτρη, και τον αδελφό του Φαίδωνα, σε έναν ιδιαίτερου σημειολογικού ενδιαφέροντος χώρο. Καταρχήν στην οδό Ευμολπιδών, που ήταν το Θρακικό ιερατικό γένος που φρόντιζε για την τέλεση των Ελευσίνιων μυστηρίων μέχρι τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Σημειωτέον η οδός Ευμολπιδών  βρίσκεται στην περιοχή του Κεραμεικού, την οποία ο Θρακικής καταγωγής αρχαιολόγος Στέφανος Κουμανούδης ανέδειξε ως έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας που συνδεόταν μέσω της Ιεράς Οδού με την Ελευσίνα και το χώρο τέλεσης των Ελευσίνιων μυστηρίων, στην αναδιοργάνωση και αναγέννηση των οποίων είχε διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο ο Θράκας μύστης Εύμολπος. Του χρόνου μάλιστα συμπληρώνονται 150 χρόνια από την αποκάλυψη του Κεραμεικού (1863-2013) και είναι σίγουρο ότι τόσο ο Δήμος Αθηναίων όσο και η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία θα προετοιμαστούν για τον εορτασμό αυτής της σπουδαίας επετείου γι’ αυτό το αρχαιολογικό γεγονός, το οποίο δικαίως συμπεριλαμβάνεται στις μεγάλες στιγμές της ελληνικής αρχαιολογίας.

Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟΥ ΤΟΥ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΥ

Η ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΙΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗ. 

Όπως γράφει στο βιβλίο της «ΣΤΕΦΑΝΟΣ Α. ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗΣ» η Σοφία Ματθαίου, το οποίο εξέδωσε Η ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΟ 1999, «ο Κουμανούδης φαίνεται πια αποφασισμένος να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στα αρχαιολογικά πράγματα της χώρας, επειδή θεωρεί καίρια τη σημασία των αρχαίων μνημείων ως προς την καταξίωση του ελληνικού κράτους στην ευρωπαϊκή κοινότητα, αλλά και ως προς τη διαμόρφωση της συνείδησης των Ελλήνων… μετά το 1854 επιχειρεί ο ίδιος με ανθρώπους δικούς του, να ιδρύσει εταιρεία με σκοπόν την σύστασιν Μουσείου και αρχίζει να συγκεντρώνει αρχαία, καθώς και χρήματα για την αγορά αρχαίων.

»Κατά την περίοδο 1859-1894 ο Κουμανούδης είναι το σημαντικότερο πρόσωπο στην Αρχαιολογική Εταιρεία, όπως τονίζεται σε όλες τις εξιστορήσεις του έργου της. Είναι η ψυχή της Εταιρείας κατά την ομολογία των συγχρόνων του.

»Η Εταιρεία επί της γραμματείας του Κουμανούδη έζησε  την  πιο ζωντανή περίοδο της ιστορίας της, αφού οι στόχοι της ανταποκρίνονταν στις ανάγκες, ιδεολογικές και πρακτικές, του νέου ελληνικού κράτους.

»Η Εταιρεία ανέσκαψε και αποκάλυψε αρχαία, αγόρασε αρχαία από ιδιώτες, πολέμησε την αρχαιοκαπηλία και προσπάθησε να προστατεύσει τα αρχαία, τα οποία κινδύνευαν από την οικοδόμηση νέων κτιρίων στην αναπτυσσόμενη Αθήνα, αλλά και στις επαρχιακές πόλεις, συγκέντρωσε τα αρχαία σε μουσεία και φρόντισε για την καταγραφή τους.

»Ιδιαίτερη σχέση έχει μόνο με Θρακικούς Συλλόγους και κυρίως με τον Εν Αδριανουπόλει Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο. Αισθάνεται εξαιρετικά συνδεδεμένος με την πατρίδα του την Αδριανούπολη και δεν αρνείται ποτέ τη συνδρομή του σε ο,τιδήποτε του ζητείται από κει. Υπογράφει άλλωστε με το τοπωνυμικό Αδριανουπολίτης.

»Όπως όλοι οι Έλληνες της εποχής του, και μάλιστα επειδή κατάγεται από τη Θράκη, είναι ευαίσθητος στο θε΄μα της εθνικής ολοκλήρωσης.

»Την ενεργοποίησή του μέσω των Θρακών στην Αθήνα την περιγράφει ως εξής: Την 31 συνήχθημεν ως 20 Θράκες εν τη οικία του Πανταλέοντος, τη δε 1 Φεβρουαρίου ως 30 συνήχθημεν το δεύτερον οι εξής σημειούμενοι … Εις την δευτέραν των Θρακών συνέλευσιν εξελέχθην και εγώ μέλος της επιτροπής της συνεννοουμένης μετά της κοινής επιτροπής όλων των τμηματικών κύκλων· και δεν ησθανόμην μεν εμαυτόν πρόσφορον εις τοιούτο έργον, όμως δε εδέχθην».

 *

ΥΠΟ ΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗ 

ΟΙ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ

Στην εξαιρετική έκδοση «ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ» από τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΠΟΝ η Jutta Stroszeck γράφει για την αποκάλυψη του αρχαίου νεκροταφείου του Κεραμεικού : «Την άνοιξη του 1863, ένας εργάτης δούλευε κοντά στην εκκλησία της Αγίας Τριάδος. Έβγαζε άμμο για την κατασκευή της οδού Πειραιώς, που τότε ανοιγόταν, όταν μέσα σε παχύ στρώμα λάσπης και άμμου του Ηριδανού, προσέκρουσε στο ανθεμωτό ακρωτήριο μιας μαρμάρινης στήλης, που την αναγνώρισε ως αρχαία. Για να την αποκαλύψει, έσκαψε κατά μήκος της στήλης σε βάθος μέχρι 3,50μ. Όταν όμως διαπιστώθηκε ότι η στήλη σωζόταν ακόμη όρθια σε όλο της το ύψος, στην αρχική της θέση, ειδοποιήθηκε η Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, αρμόδια τότε για τα αρχαιολογικά θέματα. Μετά από αυτοψία που πραγματοποίησε ο Γραμματέας της Αρχαιολογικής Εταιρείας, αποφασίστηκε να αναλάβει η Εταιρεία τη διενέργεια και τη χρηματοδότηση των ανασκαφών… Στους επόμενους μήνες αποκαλύφθηκε ολόκληρη η σειρά των σωζόμενων ταφικών μνημείων, με όλο το μαρμάρινο διάκοσμό τους, στη νοτιοδυτική πλευρά της Οδού των Τάφων και απέναντι από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας.

»Ο αθηναϊκός Κεραμεικός ήταν γνωστός στους αρχαιολόγους του 19^ου αιώνα, γιατί είχαν μελετήσει τις αρχαίες πηγές, οι οποίες ρητώς αναφέρουν ότι εν Κεραμεικώ βρισκόταν το περίφημο Δημόσιον Σήμα, η θέση όπου ο Περικλής εκφώνησε τον Επιτάφιο λόγο του για τους πεσόντες του 431/430 π.Χ. (Θουκιδίδης). Επίσης, είχαν ήδη βρεθεί θραύσματα από τις επιτύμβιες στήλες που είχε στήσει η πόλη της Αθήνας για τους πεσόντες. Με την ανεύρεση της στήλης του Δεξίλεω στην Οδό των Τάφων το 1863, ο Ρουσόπουλος πίστεψε ότι βρήκε τον Κεραμεικό, γιατί η στήλη αυτή ήταν προφανώς ταφικό μνημείο κάποιου πολεμιστή. Η υπόθεση αυτή φάνηκε να επιβεβαιώνεται όταν, με την πρόοδο των ανασκαφών από την Αρχαιολογική Εταιρεία υπό τη διεύθυνση του Στέφανου Κουμανούδη, αποκαλύφθηκε τμήμα του αρχαίου τείχους, οι πύλες και το κυριότερο, μια στήλη με την επιγραφή «ΟΡΟΣ ΚΕΡΑΜΕΙΚΟΥ», που βρέθηκε το 1870 ακριβώς δίπλα στο τείχος. Στην Κλασική περίοδο ονόμαζαν Κεραμεικό τη μεγαλοπρεπή οδό που, περνώντας μέσα από τον δήμο των Κεραμέων, όπου βρισκόταν η συνοικία των αγγειοπλαστών, ένωνε την Ακαδημία με την Αγορά. Σήμερα, η ονομασία αυτή αναφέρεται στην έκταση των 38.500 τ.μ. που καταλαμβάνει πλέον ο αρχαιολογικός χώρος».

ΤΟ ΙΕΡΑΤΙΚΟ ΓΕΝΟΣ ΤΩΝ ΕΥΜΟΛΠΙΔΩΝ

Στο ενδιαφέρον βιβλίο του για τα «Καβείρια  μυστήρια» (εκδόσεις ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ) ο ιστορικός ερευνητής Περικλής Ροδάκης γράφει: «Για την τέλεση των μυστηρίων απαιτούνται μυημένοι, αλλά η μύηση δεν γίνεται στη διάρκεια της τελετής. Η μύηση γίνεται όλο το χρόνο. Τη μύηση την κάνει αποκλειστικά το ιερατείο. Και αυτό είναι μια βασική διαφορά από τα Ελευσίνια, όπου τη μύση την έκαναν τα μέλη της οικογένειας των Ευμολπιδών έξω από το ιερό».

ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΑΡΑΝΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΚΑΤΑΓΕΤΑΙ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΓΚΡΙΩΤΗ

Κι ο πολιτικός από τη Θεσσαλονίκης Γιάννης Μαγκριώτης έλκει την καταγωγή του από τις Σαράντα Εκκλησιές της Ανατολικής Θράκης. Είναι η οικογένειά του παρακλάδι αυτής της μεγάλης οικογένειας που μετά τον ξεριζωμό και την προσφυγιά εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκης, η οποία θεωρείται ως η πρωτεύουσα του προσφυγικού Θρακικού Ελληνισμού με το εμβληματικότερο σωματείο των Θρακών, τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Αδριανούπολης, που φέτος γιορτάζει τα 140 χρόνια από την ίδρυσή του (1872-2012) να έχει από το 1923 την έδρα του στη Θεσσαλονίκη.

ΓΛΥΠΤΡΙΑ ΦΑΙΔΡΑ ΜΑΓΚΡΙΩΤΗ

Μετά την αποκάλυψη στην Παναγία την Κουμαριώτισσα στο Νιχώρι στην Κωνσταντινούπολη, τα αποκαλυπτήρια της προτομής αυτής της συγκλονιστικής μορφής του Ελληνισμού, του ιατροφιλοσόφου Στέφανου Καραθεοδωρή στη Νέα Βύσσα.

ΕΝΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΠΟΝΗΜΑ 
ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΓΚΡΙΩΤΗ