Βαλχάλα, ο Παρθενώνας του Δούναβη και το όραμα ενός εμπνευσμένου Βαυαρού ηγεμόνα

ΒΑΛΧΑΛΑ

Ο Παρθενώνας του Δούναβη

Στο ρεύμα των Νιμπελούνγκεν, στην κατοικία των Βαλκυριών, των πολεμιστριών παρθένων της γερμανικής μυθολογίας, σε μια καταπληκτική τοποθεσία, στη στροφή του Δούναβη, το αρχετυπικό σύμβολο της ελληνικής κλασικής αρχαιότητας απηχεί το όραμα ενός εμπνευσμένου Βαυαρού ηγεμόνα, του Λουδοβίκου Α΄, για την ενότητα της Γερμανίας

Του Σταύρου Παπαθανάκη

Μετά από μιάμιση ώρα ταξίδι, 180 χιλιόμετρα βορειοανατολικά από την πρωτεύουσα της Βαυαρίας το Μόναχο, προσεγγίζουμε το Ρέγκενσμπουργκ. Η εικόνα είναι εντυπωσιακή και ξεπερνάει τις περιγραφές που διαβάσαμε και ακούσαμε και τις προσδοκίες μας.

Σε μια δασώδη περιοχή με υψόμετρο 105 μέτρων στη μεγάλη στροφή του Δούναβη υψώνεται ο ναός της Βαλχάλα που φαίνεται από μακριά. Η θέα του είναι πανοραμική και μπορεί να δει κανείς μακριά στο Βαυαρικό τοπίο και την τεράστια πεδιάδα του Δούναβη. Η τοποθεσία του οικοδομήματος είναι συνδεδεμένη με μεγάλες στιγμές της ιστορίας –πάνω στο Δούναβη, το ρεύμα των Νιμπελούνγκεν, λίγο μακριά από το Ρέγκενσμπουργκ, που από τον 9^ο μ.Χ. ήταν η έδρα των Καρολινέζων και μέσα στους αιώνες επρόκειτο να ταυτιστεί με το πεπρωμένο της γερμανικής αυτοκρατορίας.

Η προϊστορία του κτιρίου πηγαίνει πίσω στην εποχή της βαθειάς ταπείνωσης της Γερμανίας. Την άνοιξη του 1807, όταν ο Ναπολέων είχε υποτάξει την Πρωσία, ο διάδοχος της Βαυαρίας Λουδοβίκος συνέλαβε το σχέδιο, να συγκεντρώσει τις προτομές όλων των «ενδόξως διακριθέντων Γερμανών»  σε έναν ναό προς τιμήν της πατρίδας. Ενώ η πολιτική για την Ομοσπονδία του Ρήνου που ασκούσε ο πατέρας του τον εξωθούσε προς το μέρος του Ναπολέοντα, απευθυνόμενος τον Οκτώβριο του 1808 προς τον ιστορικό Γιοχάνες φον Μίλερ έγραφε για το σχεδιαζόμενο έργο: «… θα πρέπει να γίνει μεγάλο, όχι απλώς κολοσσιαίο στο χώρο. Η μεγαλοπρέπειά του θα πρέπει να είναι στον αρχιτεκτονικό ρυθμό, υψηλή απλότητα, συνδυασμένη με λαμπρότητα, που θα εκφράζει το όλο, αντάξια του σκοπού του».

Αν και ο ίδιος ως διάδοχος του θρόνου δεν μπόρεσε να υλοποιήσει το κτίριο, χρησιμοποίησε τα χρήματά του για τη δημιουργία των προτομών. Ο Γιοχάνες φον Μίλερ τον συμβουλεύτηκε για την επιλογή των τιμώμενων προσωπικοτήτων. Το 1825, όταν ο Λουδοβίκος γινόταν βασιλιάς, είχαν ήδη ολοκληρωθεί 60 προτομές.

Το 1814 ο διάδοχος Λουδοβίκος με μια έκκλησή του καλούσε τους Γερμανούς αρχιτέκτονες να τον στείλουν τα σχέδιά τους για το ναό. Καμιά από τις εργασίες δεν βρήκε την πλήρη συγκατάθεσή του. από το 1821, ο Λέο Κλέντσε, ο οποίος είχε μετακληθεί από το Μόναχο με απευθείας συνεννοήσεις με τον Λουδοβίκο άρχισε τα σχέδια. Για πολύ καιρό ο διάδοχος αναζητούσε τη σωστή τοποθεσία. Το 1808 σκεφτόταν ακόμη για τον Αγγλικό κήπο, το 1826 οριστικοποιούσε την επιλογή του για τη στροφή του Δούναβη και από το 1827 άρχισαν να χαράσσονται τα θεμέλια στους αμπελώνες του Μπρόϊμπεργκ.

Στις 18 Οκτωβρίου, κατά την 17^η επέτειο της Μάχης των Εθνών της Λειψίας, τοποθετούνταν πανηγυρικά ο θεμέλιος λίθος. Ο υπουργός Εδουάρδος φον Σενκ στο λόγο του εξηγούσε: «Ποτέ δεν έγινε ένα μνημείο αφιερωμένο στους μεγάλους άνδρες, που σημάδεψαν τη Γερμανία στα δυο χιλιάδες χρόνια της ιστορίας της».

Μέχρι την ολοκλήρωση των εργασιών πέρασαν άλλα 12 χρόνια. Στις 18 Οκτωβρίου πραγματοποιούνταν η τελετή των εγκαινίων. Τότε ο αριθμός των δοξαζόμενων στη Βαλχάλα έφτανε τους 160 (96 προτομές και 64 πινακίδες). Το από το 1807 από τον Γιοχάνες φον Μίλερ προταθέν όνομα «Βαλχάλα» είναι ο τόπος κατοικίας των Θεών, στον οποίο πήγαιναν οι επιλεγμένοι από τις Βαλκύρες πολεμικές παρθένους.

Σύμφωνα με τη διαθήκη της 29ης Δεκεμβρίου 1859 ο βασιλιάς δώριζε τη Βαλχάλα στη "μεγάλη πατρίδα του Γερμανία". Σε μια προσθήκη της 14^ης Μαΐου 1862 καθορίστηκε ότι ο ναός θα περιερχόταν στη Βαυαρία σε περίπτωση διάλυσης της Γερμανικής Ομοσπονδίας αλλά με τη σημείωση: «Αν πάλι προέκυπτε μια Ομοσπονδία της Γερμανίας η Βαλχάλα θα ήταν ξανά ιδιοκτησία της Γερμανίας». Σήμερα η Βαλχάλα είναι ιδιοκτησία του Ελεύθερου Κράτους της Βαυαρίας (Freistaat Bayern). Ανά περίπου πέντε χρόνια από το 1962 τοποθετούνται στη Βαλχάλα οι προτομές άξιων Γερμανών. Για την επιλογή τους αρμόδιο να αποφασίζει είναι το υπουργικό συμβούλιο της Βαυαρίας.

…………………………………………………………………………………..

Το αφιέρωμα αυτό με πλούσιο φωτογραφικό υλικό παρουσιάστηκε στον «Βορέα», τεύχος 37, τον Ιούλιο του 2008, πριν δέκα χρόνια. Ένας καλός συμπαραστάτης και συνεργάτης ήταν ο συμπατριώτης μας, από την Καβύλη Ορεστιάδας, Απόστολος Μυρτσίδης.