"ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ: ο Έλληνας της διασποράς-ο διεθνής επιχειρηματίας-ο εθνικός ευεργέτης"-Ένα εξαιρετικό αφιέρωμα για τον εκ Διδυμοτείχου ευπατρίδη εφοπλιστή από τη φιλόλογο-ποιήτρια Μαρία Ράλλη-Υδραίου

ΕΥΓΕΝΙΟΣ  ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ :

Ο  ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΛΟΥΣΙΑ ΚΑΡΔΙΑ

ΜΑΡΙΑ  ΡΑΛΛΗ – ΥΔΡΑΙΟΥ

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ένα όνομα που μας εγγυάται πίστη προς τον άνθρωπο, εξασφάλιση της δύναμης που μας παρέχει, αρχοντική παρουσία, μεγαλοκαρδία, προσφορά προς τους άλλους, γενναιότητα, τόλμη, ευστροφία, μυαλό δυνατό, μεγάλη ψυχή, ωραίο άνθρωπο, ένα Θρακιώτη που τίμησε την πατρίδα του και αναδείχτηκε μεγάλος ευεργέτης του τόπου του και όλου του Ελληνισμού. Το όνομά του έγινε Μύθος. Το πήραν τα κύματα και το μετέφεραν σε όλες τις θάλασσες του κόσμου με την “θαλασσοκρατορία” που δημιούργησε. Το  ανήσυχο  πνεύμα του τον οδηγεί σε ευρείς τομείς επιχειρηματικής δράσης και του ανοίγει νέους δρόμους δραστηριοτήτων σε νέες ηπείρους. Στην αρχή του βιβλίου του Ευστάθιου Μπάτη "Ο Ευγένιος Ευγενίδης και οι συν αυτώ" υπάρχει το πολύ γνωστό πορτραίτο του Ευγένιου Ευγενίδη στο οποίο διαφαίνεται όλη η αρχοντιά και η λεβεντιά του μεγάλου Έλληνα επιχειρηματία .Φοράει επίσημο σκούρο ένδυμα(φράκο) και  λευκό πουκάμισο, γιλέκο και παπιγιόν. Φέρει στο λαιμό τον μεγαλόσταυρο καθώς και  τρία παράσημα  πάνω στην αριστερή πλευρά του φράκου. Το ύφος του δείχνει ένα άνθρωπο γεμάτο υπερηφάνεια  και ικανοποίηση για ό,τι επέτυχε στη ζωή του αλλά και κάποια θλίψη. Το βλέμμα του είναι ήρεμο και μοιάζει να ταξιδεύει με τη σκέψη του στο απώτερο μέλλον οραματιζόμενος το καλύτερο για τον Ελληνισμό. Πρότυπά του για την γενναιοδωρία και τον πατριωτισμό τους ήταν οι δύο ευεργέτες Γεώργιος  Αβέρωφ  και  Ανδρέας Συγγρός. Τους θαύμαζε από τα νεανικά του χρόνια. Μέσα του ήταν έντονα τα συναισθήματα του νόστου και του μεγάλου καημού του απόδημου Έλληνα. 

 

Η  ΕΘΝΩΦΕΛΗΣ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ Ε. ΕΥΓΕΝΙΔΗ

Ο Ευγένιος  Ευγενίδης ήταν ένας νοσταλγός της πατρίδας του, της Ανατολικής Θράκης, εξωστρεφής, με ζεστά αισθήματα προς τους συνεργάτες  και τους φίλους του. Έδειχνε τρυφερότητα όταν σε στιγμές προσωπικές έπαιρνε την κιθάρα του και σιγοτραγουδούσε ένα πονεμένο σκοπό από τις χαμένες πατρίδες. Οι πολλαπλές ενασχολήσεις του από το πρωί ως το βράδυ  με τα οικονομικά, τα κοινωνικά και τα πολιτικά( ως Κοινοτάρχης της Γλυφάδας όπου ζούσε)    δεν τον εμπόδισαν να διατηρήσει την αξιοπρεπή συμπεριφορά του, το ήθος  και τον ανθρωπισμό του. Ήταν σεμνός και ταπεινός. Τα χρήματα δεν του αλλοίωσαν τον χαρακτήρα. Βοηθούσε τους συνανθρώπους του με συνείδηση του χρέους που είχε να προσφέρει ό,τι μπορούσε. Το 1953,μόλις ο Ε. Ευγενίδης πληροφορήθηκε τη συμφορά που έπληξε τα Ιόνια Νησιά  με τους ισχυρούς σεισμούς, έσπευσε να προσφέρει τη βοήθειά του στους πληγέντες. Για τη μεγαλοψυχία του αυτή τιμήθηκε από τον βασιλιά των Ελλήνων με τον μεγαλόσταυρο του Φοίνικα. Στους Ζακυνθινούς  που πήγαν να εκφράσουν σ’ αυτόν και στην αδελφή του, Μαριάνθη Σίμου, την ευγνωμοσύνη όλου του νησιού για τη συνδρομή τους τις φοβερές  μέρες των σεισμών, ο Ε. Ευγενίδης  μίλησε με ευγένεια και  λεπτότητα, όπως συνήθιζε: “Δεν αισθάνομαι ότι έκανα τίποτε σπουδαίο. Έπραξα αυτό που θα έπραττε ο κάθε Έλληνας  αν είχε τη δική μου οικονομική δυνατότητα”. Πίστευε ότι η πιο μεγάλη δικαίωση για έναν πλούσιο άνθρωπο είναι να συμβάλλει στη δόξα και στο μεγαλείο της πατρίδας του. Σε όλη του τη ζωή, έγινε πάρα πολλές φορές αρωγός σε δεινοπαθούντες συνανθρώπους του με σημαντικά χρηματικά  ποσά  και άλλες προσφορές. Το ενδιαφέρον του υπέρ του κοινωνικού συνόλου ήταν πάντοτε έκδηλο όσο ζούσε. Ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών Κωνσταντίνος Τσάτσος σε ύστατο χαιρετισμό είπε τα εξής: “… Όπου και αν  στρέψωμεν τα βλέμματά μας θα αντικρύσωμεν δημόσια έργα, δημόσια κτίσματα και φιλανθρωπικά ιδρύματα, οφειλόμενα εις τους μεγάλους εθνικούς ευεργέτας. Το ευγενές ,όμως, τούτο είδος ανθρώπου, δυστυχώς, κατά τα τελευταία έτη ήρχισεν να σπανίζει. Αι δωρεαί εγένονται ολιγότεραι  και μικρότεραι. Εις αυτόν τον φθίνοντα δείκτην των εθνικών ευεργετών, σημειούται μία μεγάλη εξαίρεσις, ο Ευγένιος Ευγενίδης”. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον αποχαιρέτησε μέσω του έντυπου οργάνου του “Απόστολος Ανδρέας” με τα ακόλουθα λόγια: "Εκλεκτόν και μεγαλώνυμον τέκνον της  μητρός Εκκλησίας εξεδήμησεν προς Κύριον, ο γνωστός δια την φιλογενή αυτού δράσιν εφοπλιστής Ευγένιος Ευγενίδης. Δια της δραστηριότητός του, της τιμιότητος και της ιδιοφυίας αυτού ανεδείχθη, καταλαβών εξάχουσα θέσιν μεταξύ των εφοπλιστών και ιδιαιτέρως εν τη διεθνή κοινωνία. Αλλά όσον η δύναμις του Θεού ηύξανε τους καρπούς των τιμίων κόπων του, τόσον επολλαπλασιάζετο και η ευεργετική του δράσις…." Ο Μέγας Αυλάρχης της Σουηδίας ναύαρχος Βέττερ είπε: "Κατέστησε τον εαυτόν του σεβαστόν εις όλα τα μέρη του Κόσμου και ηγαπήθη από όλους εκείνους οι οποίοι είχαν το προνόμιο να εργασθούν δι’ αυτόν και μαζί με αυτόν…". Η εφημερίδα “Ταχυδρόμος” της  Αλεξάνδρειας έγραψε κάποια στιγμή για τον δραστήριο εφοπλιστή: "Το ανήσυχο του χαρακτήρος του ανδρός και η ευρύτης των προθέσεών του καταφαίνονται αμέσως από την πρώτην αυτήν καλήν στιγμήν  της σταδιοδρομίας του. Η επιτυχία δεν τον καθηλώνει εις το γραφείον του δια μίαν ήρεμον, ασφαλήν και ακύμαντον  γραφειοκρατικήν σταδιοδρομίαν.  Διερευνά τον ορίζοντα και προσπαθεί να επισημάνει με το οξύτατον  βλέμμα του  την ευκαιρίαν δια μεγάλην επιχειρηματικήν ανάπτυξιν".

 

 

Η ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ

Ο Ευγένιος Ευγενίδης γεννήθηκε το 1882 στο Διδυμότειχο της Ανατολικής Θράκης. Δεν είναι γνωστή η ημερομηνία (μήνας και ημέρα)της γέννησής του. Βαπτίστηκε από τον Πανάρετο, τον Πρωτοσύγκελο και Τοποτηρητή του Μητροπολίτη Μεθόδιου. Οι γονείς του ήταν γνήσιοι Έλληνες από την Κωνσταντινούπολη ή τη Μικρά Ασία. Η ευαίσθητη  μητέρα του, Χαρίκλεια Αφεντάκη, του έδωσε ενάρετη αγωγή και ο πατέρας του, Αγάπιος Ευγενίδης, του μετέδωσε τον πλούτο της ανθρωπιστικής καλλιέργειας. Ο ίδιος, από μικρός, ήταν προικισμένος με  εξαιρετική ευφυΐα και μεγάλη οξυδέρκεια. Ο Αγάπιος Ευγενίδης  ήταν εισαγγελέας ή δικαστικός πάρεδρος ή ανώτερος δικαστής  και φρόντισε για την καλή αγωγή και μόρφωση του γιού του. Υπηρέτησε πολλά χρόνια στο Διδυμότειχο και ο μικρός Ευγένιος είχε την ευκαιρία να φοιτήσει στην Αστική Ροδοκανάκειο Σχολή η οποία ευρισκόταν στον αυλόγυρο της εκκλησίας της Παναγίας. Αργότερα με τις μεταθέσεις του πατέρα του μαθήτευσε σε άλλα σχολεία, στην Ήπειρο ή στην Κωνσταντινούπολη. Η τύχη τους ήταν άγνωστη στη συνέχεια. Το 1929-1931 ο  Ευγένιος Ευγενίδης, όντας κάτοικος της Ελβετίας, ζήτησε  με ιδιόχειρη αίτηση την πολιτογράφησή του ως δημότη Διδυμοτείχου. Ήθελε να προσδιορίσει τον τόπο της προέλευσής του΄, όπου είδε για πρώτη φορά το φως του ήλιου, γνώρισε τους πρώτους παιδικούς του φίλους, το πρώτο του Σχολείο και τους πρώτους του δασκάλους. Ήθελε να ενταχθεί με τους άλλους συμπατριώτες του για να ωφελήσει και αυτός τη γενέτειρά του  και να  ανεβάσει το πνευματικό και πολιτιστικό επίπεδο της πατρίδας του. Μετά από δύο χρόνια πήρε φωτιά το Δημαρχιακό Μέγαρο Διδυμοτείχου  και  κάηκαν τα δικαιολογητικά της πολιτογράφησής του. Όμως, ήταν καταχωρημένα  στα Αρχεία της Μητρόπολης από την οποία είχαν ζητηθεί. Μια επιταγή των 40.000 δραχμών στο Δήμο  για την κατασκευή κρήνης  προς  βελτίωση  πιθανόν  της κακής ύδρευσης  του Σχολείου του, όπως την είχε βιώσει, κατέληξε να δοθεί στο μικρό χωριό Δελήτιο όπου κτίστηκε μια βρύση. Με απόφαση των κατοίκων  το  Δελήτιο μετονομάστηκε Ευγενικό. 

 

*

 

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΗ

Η δημιουργία του Ιδρύματος Ευγενίδη συστάθηκε με κληροδότημα του Ευγένιου Ευγενίδη ο οποίος "πραγματοποίησε" τον πιο υψηλό στόχο της ζωής του εκφράζοντας έτσι την απέραντη αγάπη του προς την Πατρίδα και τους Έλληνες. Με τη διαθήκη του άφησε μεγάλο μέρος της περιουσίας του στην οποία συμπεριλήφθηκαν και τα εισοδήματα των υπερωκεανίων “Βασίλισσα Φρειδερίκη”, “Ομηρικός” και “Ιτάλια” της “Home Lines” για τη δημιουργία κοινωφελούς Ιδρύματος με τον τίτλο “Ίδρυμα Ευγενίδου” προς ενίσχυση  της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα "δια παντός τρόπου και μέσου". Ο θάνατός του στις 22 Απριλίου 1954  στην Ελβετία, κατά τη διάρκεια δεξίωσης,  σταμάτησε το μεγαλόπνοο όραμά  του και έκοψε στη μέση τη δημιουργική του δράση. Το ίδρυμα δεν έχασε, όμως, κανένα από τα θεμελιώδη στηρίγματα των σχεδίων του Ιδρυτή του. Χάρη στην πιστή στη μνήμη του αδελφή του Μαριάνθη  Σίμου, το Ευγενίδειο Ίδρυμα έγινε φάρος γνώσης και πληροφόρησης της νέας Τεχνολογίας και κέντρο ενημέρωσης χιλιάδων νέων ανθρώπων γιατί ήταν προσφορά  αγάπης προς την Ελληνική νεότητα. Τηρήθηκαν όλες οι προϋποθέσεις λειτουργίας τις οποίες περιλάμβανε η διαθήκη του μεγάλου ευεργέτη. Κύρια βλέψη ήταν η εθνική και κοινωνική ακτινοβολία αυτού του έργου με την σύμπνοια της Μ. Σίμου στα ιδεώδη του αδελφού της. Εκπλήρωσε το γεμάτο φιλοπατρία όνειρο του αδελφού της. Όπως αναφέρεται σε έκθεση του Ιδρύματος, το Ίδρυμα Ευγενίδη ξεκίνησε με τη λειτουργία του Πλανηταρίου το 1966. Η αίθουσα με ένα εντυπωσιακό ημισφαιρικό "θόλο", διαμέτρου 15 μ. και ύψους 10,5 μ., κάλυπτε θέσεις 243 ατόμων. Ο "Παγκόσμιος Προβολέας" που τοποθετήθηκε (με 29.000 εξαρτήματα και 150 μικρότερα προβολικά συστήματα)είχε τη δυνατότητα να προβάλλει 8.900 αστέρες, να παρακολουθεί τις κινήσεις των πλανητών και την αλλαγή του ουράνιου θόλου από οποιοδήποτε σημείο της γης .Στην τελετή κατάθεσης του θεμέλιου λίθου για την ανέγερση του Μεγάρου του Ιδρύματος Ευγενίδη στη Λεωφόρο Συγγρού παρουσία του Βασιλιά Παύλου, η Μ. Σίμου, μεταξύ άλλων,  ανέφερε ότι το Ίδρυμα θα προσφέρει στη νεολαία της Ελλάδας τα μέσα για να βελτιώσει τις επαγγελματικές και τεχνικές γνώσεις της προς όφελος της χώρας μας… Παρών ήταν και ο διάδοχος του Ε. Ευγενίδη, Νικόλαος Βερνίκος, γεννημένος στη Σίφνο στις  14 Απριλίου 1920.  Ο συγγραφέας και μελετητής Ευστάθιος Μπάτης αναφέρει στο βιβλίο του ότι "η Μαριάνθη Σίμου φρόντιζε με στοργή τις εκατοντάδες των υποτρόφων του Ιδρύματος σε όλη τη διάρκεια των σπουδών τους στο εξωτερικό…" Οι δύο πρώτοι υπότροφοι του Ιδρύματος Ε. Ευγενίδη, Ν. Αρναούτης και Β. Παπαδόπουλος των Σχολών Μηχανικών “Ήφαιστος” και “Ήρων” μετεκπαιδεύτηκαν ως μηχανικοί εμπορικών πλοίων στην Τεχνική Σχολή Καλσινάρα της Γένουας. Ο διευθυντής του νέου Πλανηταρίου αναφέρεται στη σημαντικότητα του ρόλου του νέου Πλανηταρίου που συντελεί στην εκλαΐκευση της επιστήμης στην Ελλάδα. Το νέο ψηφιακό Πλανητάριο με σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα προβάλλει την ιστορία της επιστήμης με τρόπο μοναδικό που γοητεύει τον θεατή. Μετά το θάνατο του διαδόχου Ν. Βερνίκου, στο βιογραφικό σημείωμα για τον εκλιπόντα, το Ίδρυμα αναφέρει μεταξύ άλλων ότι  το όραμα του Νικόλαου Βερνίκου Ευγενίδη ήταν να ανεγερθεί ένα σύγχρονο επιστημονικό και πολιτιστικό κέντρο το οποίο θα στέγαζε και ένα προηγμένο τεχνολογικά Πλανητάριο. Επιπλέον θα είχε και έναν άρτια εξοπλισμένο  εκθεσιακό χώρο, αφιερωμένο στις φυσικές επιστήμες και στην Τεχνολογία. Ο Ν. Βερνίκος ανέλαβε τη διοίκηση του Ιδρύματος Ευγενίδη το 1981.Από το 1954,ως διάδοχος του Ευγενίδη, διηύθυνε ένα μεγάλο κόμβο  επιχειρηματικών δραστηριοτήτων από το Βεβέ της Ελβετίας όπου ευρίσκονταν τα κεντρικά γραφεία του συγκροτήματος .To 1962 άρχισε η οργάνωση και η συγκρότηση της Βιβλιοθήκης εφοδιαζόμενη με νεώτερες επιστημονικές και τεχνικές εκδόσεις σχετικά με τις φυσικομαθηματικές επιστήμες και την πρακτική εφαρμογή τους στην τεχνική και στην βιομηχανία. Για την εκτέλεση πειραμάτων, το Ίδρυμα διέθεσε μια μεγάλη συλλογή εποπτικών μέσων και οργάνων χρήσιμων στους καθηγητές και μαθητές. Στην τελετή παράδοσης στον Υπουργό Βιομηχανίας του βιβλίου των Μαθηματικών, η Μαριάνθη Σίμου είπε τα εξής σημαντικά λόγια: "Η σημερινή συγκέντρωσις είναι ημέρα μεγίστης σημασίας δια το Ίδρυμα, διότι με την έκδοσιν του πρώτου βιβλίου της Βιβλιοθήκης του Τεχνίτου, ανοίγει ο δρόμος δια την αξιοποίησιν ενός εκ των σκοπών τους οποίους ωραματίσθη τόσον διακαώς ο Ιδρυτής του". "…Η δράσις του Ιδρύματος Ευγενίδου ήρχισεν προ του θανάτου του Ιδρυτού του δια του εν τω εξωτερικώ εδρεύοντος “Ε.Ε ΑRISTA” το οποίον ανέλαβεν την χορήγησιν υποτροφιών δια τεχνικήν μετεκπαίδευσιν αποφοίτων νυκτερινών τεχνικών σχολών". Υπό την εποπτεία της Επιτροπής  Εκδόσεων του Ιδρύματος  Ευγενίδη, με εισηγητή τον καθηγητή Κ. Μανάφη, σύμβουλο επί των Εκδόσεων του Ιδρύματος, εκδόθηκαν περισσότερα από 41 εκατομμύρια αντίτυπα εκπαιδευτικών βιβλίων με 445 και πλέον τίτλους, χρήσιμα για τους σπουδαστές των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού και των σχολείων Τεχνικής Εκπαίδευσης. Συνεχίστηκε η χορήγηση υποτροφιών  σε φοιτητές του Πολυτεχνείου και σε στελέχη του Λιμενικού Σώματος. Όλη η τεράστια περιουσία που δημιούργησε ο Ε. Ευγενίδης όσο ζούσε ξεκινώντας από την εταιρεία υπερωκεανίων έγινε η ανεξάντλητη πηγή άντλησης πόρων για τους επόμενους διαδόχους του ιδρυτή του Ιδρύματος για να πραγματοποιούν το εκπαιδευτικό, επιστημονικό και πολιτιστικό πρόγραμμα που είχε σχεδιάσει ο πρωτεργάτης Θρακιώτης εμπνευστής του. Ο Μύθος του τεράστιου έργου που άφησε ο Ε. Ευγενίδης στους Έλληνες και ιδιαίτερα στους Θρακιώτες εξαπλώθηκε  και στις επόμενες γενιές χάρη στην άγρυπνη φροντίδα των άξιων διαδόχων του. Η Μαριάνθη Σίμου έζησε την δημιουργία του μεγάρου του Ιδρύματος Ευγενίδη, την ανάδειξη του πρώτου Πλανητάριου στον Ελλαδικό χώρο και την απόκτηση του εκπαιδευτικού ιστιοφόρου για τους αυριανούς αξιωματικούς του εμπορικού ναυτικού με την ονομασία “Ευγένιος Ευγενίδης”. Άφησε κληρονόμο της περιουσίας της το Ίδρυμα Ευγενίδη και άφησε εκπρόσωπο και διαχειριστή τον Νίκο Βερνίκο Ευγενίδη, και έπειτα τον ανιψιό του, τον Λεωνίδα Δημητριάδη Ευγενίδη. Ο Νικόλαος Βερνίκος Ευγενίδης απεβίωσε τον Νοέμβριο του 2000 σε ηλικία 80 ετών. Η ταφή του έγινε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σίφνο. Όσο ζούσε, ήταν πάντα σεμνός και λιγομίλητος ,με μόρφωση και μεγάλη ευγένεια. Ήξερε να εργάζεται σκληρά  και να προσφέρει με ανιδιοτέλεια στο κοινωνικό σύνολο. Ο Λεωνίδας Δημητριάδης Ευγενίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1958 και είναι ο τρίτος κατά σειρά πρόεδρος του Ιδρύματος Ευγενίδη. Σπούδασε στο Οικονομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Οικονομία των Μεταφορών στο Λονδίνο. Σε συνέντευξή του στην “Καθημερινή” τον Οκτώβριο του 2004 ανακοίνωσε ότι "το Ίδρυμα εξελίσσεται σε εκπαιδευτικό πολυχώρο τεχνολογικού πολιτισμού όπου το κοινό ανεξάρτητα από φύλο, ηλικία και κατάρτιση, θα μπορεί με τρόπο εποπτικό και ψυχαγωγικό, να ερευνά και να ανακαλύπτει νέους τρόπους  σκέψης και να μαθαίνει, το ελπίζουμε, να αγαπά την επιστήμη…" Το νέο ψηφιακό Πλανητάριο, που ήταν σύλληψη του αείμνηστου Νίκου Βερνίκου Ευγενίδη,  θα γίνει πραγματικότητα και οι αμέτρητοι μαθητές και σπουδαστές  καθώς και το ευρύτερο κοινό θα αποκτήσουν μεγαλύτερη γνώση και εμπειρία για να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις του 21^ου αιώνα. Στις 3 Νοεμβρίου 2003,στα εγκαίνια της λειτουργίας του νέου Πλανηταρίου, σε μια δήλωση προς τους εκπροσώπους του Τύπου ο Λεωνίδας Δημητριάδης Ευγενίδης είπε τα ακόλουθα: "Πενήντα χρόνια μετά τη σύστασή του, το Ίδρυμα, δημιουργώντας και παραδίδοντας στο κοινό το νέο Πλανητάριο, (το οποίο φέρει το όνομα του Νικόλαου Βερνίκου Ευγενίδη), πραγματοποιεί ένα ακόμη σημαντικό βήμα προς τα εμπρός…" Με βαθειά πίστη στο έργο των προκατόχων του, ο τρίτος Πρόεδρος του Ιδρύματος  Ευγενίδη διαγράφει μια νέα πορεία στην επιστήμη και στον πολιτισμό για το καλό της νέας γενιάς που ο ίδιος έχει την πεποίθηση ότι "θα είναι καλύτερη από τη  δική μας".

 

 

ΟΙ  ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΤΟΥ ΘΡΑΚΙΩΤΗ ΕΥΕΡΓΕΤΗ

Ο εκ Διδυμοτείχου Ευγένιος Ευγενίδης ξεκινάει από την Κωνσταντινούπολη όπου σπουδάζει στη φημισμένη Ροβέρτειο Αμερικανική Σχολή(Robert College) και έχει τριετή προεκπαίδευση στον εμπορικό οίκο “Doros’Brothers” στον οποίο και εργάζεται  μετά το Κολλέγιο. Σε ηλικία 24 ετών γίνεται ο διευθυντής του μεγάλου πρακτορειακού οίκου “Ρέππεν” και αργότερα συνέταιρος. Η διορατικότητά του και το μέγεθος των μελλοντικών του σχεδίων τον καθιστούν ένα δυνατό παίκτη στο χώρο του εμπορίου ξυλείας. Ιδρύει ναυπηγεία στον Κεράτειο Κόλπο όπου και κατασκευάζει  24 φορτηγίδες απαραίτητες για τις φορτοεκφορτώσεις εμπορευμάτων για να προωθήσει το εμπόριο ξυλείας. "Ήταν ένα πρώτο, πολύ μεγάλο βήμα στα σχέδιά του για να κατακτήσει το υγρό στοιχείο, και συγχρόνως ένας πρώτος συνδυασμός εμπορίου και μεταφοράς, μια πρώτη πηγή για την δημιουργία της περιουσίας του." Ο συσχετισμός εμπορικών ειδών, μέσων μεταφοράς και ενδιαφερομένων χωρών αποδεικνύει ότι ο Ευγενίδης ήταν φύση προικισμένη με εξαιρετικές ικανότητες… (από το γεμάτο αγάπη και θαυμασμό βιογραφικό σημείωμα για τον Ε. Ευγενίδη, γραμμένο το 1974 από τον Αberaldo Arias και Γ.Δ. Χουρμουζιάδη).  Το 1923 εγκαταλείπει την Κωνσταντινούπολη λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής και μεταφέρεται στον Πειραιά όπου αναλαμβάνει τη θέση του Γενικού Πράκτορα από  μέρους της Ελλάδας της "Σουηδικής Ανατολικής Γραμμής" την οποία ενισχύει και τροφοδοτεί με φορτία ξυλείας τα οποία τα εισάγει από τη Σουηδία προς Ελλάδα, δίνοντας έτσι πολύ μεγάλη ώθηση και ανάπτυξη στην όλη επιχείρηση. Ο Ευγένιος Ευγενίδης  δεν ηρεμεί. Σκέφτεται, δουλεύει σκληρά  νύχτα-μέρα και μεγαλουργεί. Φτιάχνει θαύματα. Κρύβει μέσα του ένα μεγαλείο ψυχής που τον κάνει να ξεχωρίζει από τους άλλους συμπατριώτες του. Το όνομα και το επίθετό του συνταιριάζουν  με την ευγένεια των  αισθημάτων του. Μοιάζει με παραμύθι  αυτό το συνταίριασμα, Οι καλές μοίρες στη γέννησή του του έδωσαν το όνομα και μαζί και όλες τις χάρες για να πραγματοποιήσει στη ζωή του όλα τα όνειρα και τα σχέδιά του σκορπίζοντας στους ανθρώπους τα  ευγενή του αισθήματα, τις εσωτερικές του χάρες  και τις μεγαλοδωρίες του .Ο Ε. Ευγενίδης ξεκινάει την παράλληλη διαχείριση της Γραμμής σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο και ιδρύει με την ονομασία "Σκανδιναβικό Πρακτορείο Εγγύς Ανατολής" οργανισμό-πρότυπο με βάση τον Πειραιά και δίκτυο πρακτορείων στα σπουδαιότερα λιμάνια της Ελλάδας και της Εγγύς Ανατολής. Όταν άρχισε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, απλώνει τις εμπορικές του δραστηριότητες στην Αίγυπτο κι έπειτα στη  Νότιο  Αφρική. Ανοίγει γραμμή μεταφορών ανάμεσα στη Νότια Αφρική και στη Νότια Αμερική. Στο τέλος εγκαθίσταται στην Αργεντινή και συνεχίζει να διαχειρίζεται τα οικονομικά συμφέροντα της Σουηδικής Γραμμής. Ο μεγάλος νους του προβλέπει τις εξελίξεις των πραγμάτων μετά τον Πόλεμο στον οικονομικό και ναυτιλιακό κόσμο, καθώς θα δημιουργηθεί  τεράστιο ρεύμα μεταναστών από την Ευρώπη προς Αμερική και Αυστραλία. Η Γένοβα γίνεται η έδρα της Εταιρείας ΄Home Lines΄ και ο Ε. Ευγενίδης Πρόεδρός της. Τέσσερα υπέροχα υπερωκεάνια αρχίζουν τα δρομολόγια πρώτα στη Νότια Αμερική και στην Αυστραλία και ύστερα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στον Καναδά. Στη γραμμή του Βόρειου Ατλαντικού καταλαμβάνουν την τρίτη θέση  ως προς την επιβατική κίνηση. Το 1947 ο Ε. Ευγενίδης αλλάζει την έδρα των επιχειρήσεών του και μετακομίζει στο Vevey της Ελβετίας. Από εκεί ο δαιμόνιος νους του αναλαμβάνει την διεύθυνση όλων των ναυτιλιακών και εμπορικών του επιτεύξεων ανά τον κόσμο. Μετά από έξι  χρόνια, στα μέσα του 1953,επιστρέφει στην Ελλάδα και αρχίζει το έργο  της εθνικής προσφοράς. Δημιουργεί νέα τακτική ναυτιλιακή γραμμή με την επωνυμία "Ελληνική Γραμμή Νοτίου Ελλάδος" στην οποία πρωτοστατούν τα φορτηγά πλοία "Αθήναι" και "Μυκήναι" στα δρομολόγια Ελλάδας και Νοτίου Αμερικής. Ο έμπειρος στα ναυτιλιακά  Θρακιώτης ευπατρίδης   δίνει διέξοδο στα Ελληνικά προϊόντα και τα διοχετεύει στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Με αυτόν τον τρόπο, χάρη στις φιλοπάτριδες προσπάθειες του ευεργέτη Ε. Ευγενίδη, προωθείται το εξαγωγικό εμπόριο. Ένα άλλο μεγάλο έργο υπέρ της πατρίδας του ήταν η σύσταση της υπερωκεανίου Γραμμής Βορείου Αμερικής με απήχηση  τεράστια  στον  Ελλαδικό κόσμο. Ύψιστης εθνικής σημασίας είναι η προσφορά προς την Ελληνική Κυβέρνηση της καλύτερης μονάδας της ΄Home Lines΄, της Υ/Κ “Ατλάντικ” και η ύψωση της  Ελληνικής  σημαίας. Από τον Δεκέμβριο του 1954 το υπερωκεάνιο “Ατλάντικ” πήρε το όνομα “Βασίλισσα Φρειδερίκη” και άρχισε  τα δρομολόγια στην “Εθνική Ελληνική Γραμμή Αμερικής” όπως και την εξυπηρέτηση της γραμμής Πειραιώς- Νέας Υόρκης.

 

 

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΤΟΥ ΕΥΕΡΓΕΤΗ

ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ

Μία  σημαντική χειρονομία του Ε, Ευγενίδη  το 1953 ήταν  να διαθέσει το μυθικό ποσό του ενός δισεκατομμυρίου δραχμών και άλλων τριακοσίων εκατομμυρίων σαν εκπρόσωπος της Σουηδικής Εταιρείας “Svenska” στην Ελλάδα για τους σεισμούς στο Ιόνιο Πέλαγος. Στο “Βήμα” της 21^ης Οκτωβρίου 1953,με τίτλο "Ένας χορηγός στον καιρό μας" ο χρονογράφος Παύλος Παλαιολόγος  αναφέρεται με τα πιο επαινετικά λόγια στην προσφορά του Ε. Ευγενίδη : "…Αλλά δεν πρόκειται για το ποσόν ούτε για την αβρότητα με την οποία γίνεται η προσφορά. Πρόκειται για την νοοτροπία. Δεν μας έχει συνηθίσει σε τέτοιες εκδηλώσεις ο πλούτος…Ο κύριος Ευγενίδης σπάζει τον κανόνα και γίνεται χορηγός…γιατί θεωρεί εθνικό καθήκον να προβληθεί η Ελλάδα στο εξωτερικό…"Ο Μύθος ,Ευγένιος Ευγενίδης, θα προχωρήσει και σε άλλα φιλανθρωπικά ,κοινωνικά και πολιτιστικά αγαθοεργήματα, τα περισσότερα σε επίπεδο προσωπικό. Ο Ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς, γράφει στην  “Εστία” "…Ονειροπολούσε να κερδίσει άφθονα χρήματα όχι μόνο για τον εαυτόν του  αλλά και για να μπορεί να είναι χρήσιμος και στους άλλους…Επλήρωσε εκδόσεις, εχρηματοδότησε αποστολές, έδινε υποτροφίες, διευκόλυνε ταξίδια, και όπως ο Ανδρέας Συγγρός, είχε ολόκληρο κατάλογο πτωχών που εβοηθούσε, και από αυτούς άρχιζε την πληρωμή  των γενικών υποχρεώσεων του κάθε μήνα .Ο Ευγενίδης ήταν προικισμένος με έμφυτες επιχειρηματικές ικανότητες. Ήταν ικανός να διακριθεί και σε κάθε άλλου είδους ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως επιστήμη, διπλωματία, πολιτική, πολιτισμό. Με εφόδια την επιχειρηματική δημιουργία και την βαθειά ανθρωπιά κατορθώνει το ακατόρθωτο, Ισορροπεί την αντίφαση ανάμεσα στο κυνηγητό του κέρδους και στην κατάκτηση της ευτυχίας μέσα από αδιάκοπη προσφορά. Έτσι ξεκίνησε γεμάτος από δύναμη και αισθήματα και έτσι προχώρησε μέχρι το τέλος του βίου του (Ευστάθιος Μπάτης, μελετητής του Ε. Ευγενίδη).

Στα Αρχεία του Ιδρύματος φυλάσσεται κείμενο από τους βιογράφους του Arias και Χουρμουζιάδη όπου καταγράφουν με αγάπη και σεβασμό  τα πιο αξιοσημείωτα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του Έλληνα της Διασποράς, του Διεθνή Επιχειρηματία, του Εθνικού  Ευεργέτη  Ευγένιου  Ευγενίδη.

 

*

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΝΘΗΣ  ΣΙΜΟΥ

Ο Γεώργιος Σίμος, εκπρόσωπος στην Ελλάδα της «Ρουμανικής Ατμοπλοΐας» και ανώτερο στέλεχος μετέπειτα του «Σκανδιναβικού Πρακτορείου» υπήρξε ο σύζυγος της Μαριάνθης Σίμου, αδερφής του Ευγένιου Ευγενίδη και θυγατέρας του Αγάπιου Ευγενίδη και της Χαρίκλειας Αφεντάκη, η οποία γεννήθηκε στην Πρέβεζα το 1895. Σπούδασε στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο της Πόλης όπου απόκτησε μεγάλη γλωσσομάθεια και πολλές γνώσεις. Οι τρεις ξένες γλώσσες, Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά, την βοήθησαν να σταθεί δίπλα στον Ευγένιο Ευγενίδη ως η καλύτερη γραμματέας για υποθέσεις του «Σκανδιναβικού Πρακτορείου» όπως και των ναυτιλιακών εταιριών που είχαν σαν βάση τους την Ελλάδα. Ποτέ δεν την ενδιέφερε η ατομική προβολή ούτε και η αναγνώρισή έως προς τα έξω. Παρέμεινε σεμνή ως το τέλος της ζωής της. Δούλευε πάρα πολλές ώρες την ημέρα αθόρυβα και πολύ διακριτικά. Πάντα με τρόπο ευγενικό, με τόνους χαμηλούς, ανέλαβε να υποστηρίζει το έργο του αδελφού της, κάνοντας ομιλίες για να παρουσιάσει και να προωθήσει την όλη δουλειά του Ιδρύματος. Χάρη στην μεγάλη επιθυμία του Ευγένιου Ευγενίδη ο οποίος της ανέθεσε να συστήσει το Ευγενίδειο Ίδρυμα, Μαρ. Σίμου θα αναλάβει τις ευθύνες της και με προσωπικό αγώνα θα αρχίσει την προβολή του τεράστιου έργου του Ε.Ε. αποκτώντας η ίδια και φήμη και κύρος για το καλό των σκοπών του Ιδρύματος Ευγενίδη. Τιμήθηκε από την Πολιτεία με πάρα πολλές διακρίσεις. Πήρε από την Ακαδημία Αθηνών (το) χρυσό Μετάλλιο, από τον Δήμο Αθηναίων (το) μετάλλιο και (το) Δίπλωμα και το Βραβείο των Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος. Τιμήθηκε με τον Ανώτατο Ταξιάρχη του Τάγματος Τιμής, το Ναυτικό Μετάλλιο Α΄ Τάξεως. Έκανε ένα έργο φιλανθρωπικό και βαθιά κοινωνικό. Στην προσωπική της ζωή, παρέμεινε στα όρια της ευπρέπειας και της ευγένειας, δίχως να ξεφεύγει από την τυπικότητα και τον συντηρητισμό. Όπως λένε, έδειχνε μεγάλη προσοχή στα λόγια του κάθε συνομιλητή της. Με την αρχοντιά της καταγωγής της, απέφευγε τις υπερβολές και εργαζόταν με μεγάλη σύνεση, με σκέψη κριτική και με σβελτάδα. Αισθανόταν ευχαριστημένη από το έργο που επιτελούσε. Με σεμνότητα χαρακτηριστική έδινε ομιλίες για να ευχαριστήσει δημόσια την πολιτεία ή την επιστημονική και Ακαδημαϊκή Κοινότητα. Με πάθος υποστήριζε τους νέους και τους προέτρεπε να κάνουν ό,τι το καλύτερο για να προχωρήσουν στις σπουδές τους. υποστήριζε τους συνεργάτες της και τους ανθρώπους που ήταν πλάι της και πάντα αναφερόταν στο όνομα του Ευγένιου Ευγενίδη, του εμπνευστή της όλης ιδέας για το Κολοσσιαίο Έργο που ξεκίνησε σιγά-σιγά να εξαπλώνεται και να πιάνει γερές ρίζες.

Έδειξε ιδιαίτερη αγάπη προς το πρόσωπο του Νίκου Βερνίκου Ευγενίδη. Ήταν σαν μητέρα του. Από τη μια, εκτιμούσε βαθύτατα τις ικανότητές του και το ήθος του και από την άλλη διέκρινε στο πρόσωπό του ομοιότητες με τον Ευγένιο Ευγενίδη, όπως τον ίδιο τρόπο σκέψης, την ανήσυχη φύση του, την διορατικότητά του, την έντονη επιθυμία του για προσφορά προς τους συνανθρώπους  του. Πάνω στα αχνάρια μιας οικογένειας με διεθνή ακτινοβολία και λαμπρή παρουσία στον Ελλαδικό χώρο, ακολούθησαν οι διάδοχοί του, πρώτος ο Νικόλαος Βερνίκος και δεύτερος ο Λεωνίδας Δημητριάδης, γιος της αδελφής του Νικόλαου Βερνίκου.

Στην εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ", ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς γράφει για την προσωπικότητα της Μαριάνθης Σίμου: «Η δράση της Κυρίας αυτής στη σεισμοπαθή Ζάκυνθο το 1953, το ενδιαφέρον και η στοργή της για τους νέους που επιλέγει να σπουδάσουν με τα χρήματα του Ιδρύματος, η εμμονή της στην εξασφάλιση καλού σχολικού βιβλίου για τον αυριανό τεχνίτη και η αυστηρή προσωπική της μέριμνα για τους φτωχούς και τους ενδεείς, άγνωστη στους πάντες, φαίνεται πως δεν βαραίνουν στην πλάστιγγα που με αυτή ζυγίζει η ίδια την προσφορά της. Πιστεύει πως ό,τι κάνει είναι το καθήκον της και πέραν από αυτό τίποτε άλλο. Είναι προφανές ότι η γυναίκα αυτή ανήκει στη σπάνια κατηγορία των ανθρώπων που έχουν πειστεί ότι μόνο χρωστούν και ότι κανείς δεν τους χρωστά. Αυτό άλλωστε είναι και το γόνιμο έργο της ευεργεσίας».

Η Μαριάνθη Σίμου χαίρει άκρας εκτιμήσεως από όλους και τα σχόλια είναι θερμά, υπέρ αυτής και του έργου που επιτελεί. Σοβαρή, με αξιοπρέπεια, απαντάει στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων, όπως και του Διευθυντή του περιοδικού «Ναυτικά Χρονικά» κ. Δημήτρη Κωττάκη. «Προσπαθώ να ενεργώ όπως ακριβώς θα το επιθυμούσε ο αδελφός μου».

«Θέλω να πιστεύω ότι σαν ζούσε ο αδελφός μου, η μορφή και οι σκοποί του Ιδρύματος δεν θα διέφερα από την μορφή και οι σκοποί του Ιδρύματος δεν θα διέφεραν από την μορφή και τους σκοπούς που αυτό επιδιώκει σήμερα. Ο Ευγενίδης, ασφαλώς θα το γνωρίζετε, είχε πάντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον και μεγάλη εκτίμηση στην Τεχνολογία και σε κάθε επίπεδο εφαρμογής της…. Να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να αποκτήσει η Ελλάδα τα κατάλληλα στελέχη τα οποία θα προωθήσουν και θα αναπτύξουν την ναυτιλία και τη βιομηχανία».

Με λόγια μετρημένα η Μαριάνθη Σίμου αναφέρεται στον εμπλουτισμό των δραστηριοτήτων του Ιδρύματος. Ο ρόλος του ψηφιακού Πλανηταρίου θα είναι ένα μεγάλο άνοιγμα για τα σχέδια του απώτερου μέλλοντος. Ο κ. Κωττάκης συμπληρώνει ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά στην Πύλη του Διαστήματος και ένα Πλανητάριο θα επιτρέψει και στην Ελλάδα να στρέψει το βλέμμα στο αχανές σύμπαν…»

Το 1966 άρχισε η λειτουργία του Πλανηταρίου και το κοινό εντυπωσιάστηκε από την «ελεύθερη θέα που είχε προς το σύμπαν».

Για τη Ναυτική Παιδεία, στο θεωρητικό τομέα, είχε ξεκινήσει από το 1967 με ξεχωριστή επιτυχία η έκδοση σειράς διδακτικών βιβλίων με τον τίτλο «Βιβλιοθήκη του Ναυτικού» και παραγωγή ως το 1979 τριάντα τόμων. Από το 1981 ως το 2001 το Ίδρυμα έκανε την έκδοση 54 εκπαιδευτικών τόμων, καθώς και άλλων 11 τόμων μετά την ίδρυση των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού. Επίσης εξέδωσε και 13 μεταφράσεις ναυτικών εγχειριδίων. Στο πεδίο της πρακτικής άσκησης των σπουδαστών των Ναυτικών Σχολών, η συμβολή του Ιδρύματος στη ναυτική παιδία της Ελλάδας ήταν πολύ μεγάλη. Συνέδραμε στην αγορά από το δημόσιο του ιστιοφόρου “Fling Clipper” (Είχε ναυπηγηθεί το 1929). Και η πολιτεία έδωσε το όνομα του Ευγενίδη στο εκπαιδευτικό σκάφος το οποίο θα προετοίμαζε για 25 χρόνια τους νέους για μια σταδιοδρομία στη θάλασσα. Με το ιστιοφόρο οι νέοι θα είχαν το πλεονέκτημα να εξοικειωθούν με τις δυσκολίες του ναυτικού επαγγέλματος και θα συνδέονταν με την ναυτική παράδοση πολλών αιώνων.

Ο Νικόλαος Βερνίκος κρίθηκε στα 19 του χρόνια άξιος για εκ θέση του διαδόχου από τον ίδιο τον Ευγενίδη ο οποίος τον επέλεξε και τον έστειλε σε θεωρητική εκπαίδευση και πρακτική άσκηση στις διεθνείς εμπορίες και ναυτιλιακές δραστηριότητές του. Πρώτα στη Σουηδία και έπειτα στο Βεβέ της Ελβετίας θα διευθύνει ένα τεράστιο δίκτυο επιχειρήσεων για 40 χρόνια και στη συνέχεια για 20 χρόνια, μετά τον θάνατο της Μαριάνθης Σίμου, το Ίδρυμα του Ευγενίδη προχώρησε στρατηγικές καινούργιες, όπως στην απόσυρση της “Home Lines” από τις υπερπόντιες επιβατικές γραμμές πριν τον σκληρό ανταγωνισμό αεροπλάνου και υπερωκεάνιου.

Μετά από πενήντα χρόνια, το Ίδρυμα Ευγενίδου τραβάει με ούριο άνεμο και γαλήνιες θάλασσες για τον 21ο αιώνα με σταθερό Κυβερνήτη τον Λεωνίδα Δημητριάδη Ευγενίδη.

 

 

 

Υποσημείωση

Ο συγγραφέας του βιογραφικού τόμου (176 σελίδων) «Ο Ευγένιος Ευγενίδης και οι Συν Αυτώ», δημοσιογράφος, Ευστάθιος Μπάτης εξέδωσε τον Ιούλιο 2008 από το Ίδρυμα Ευγενίδη το καλογραμμένο βιβλίο το οποίο δίνει τη ζωή και τη διαδρομή του έργου του Θρακιώτη Ευεργέτη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και αγγίζει την ψυχή μας.

...............................................................................................................................................................

 

 Ένα εξαιρετικό αφιέρωμα του "Βορέα"(τεύχος 61) τον Αύγουστο 2010, πριν δέκα χρόνια, για τον εκ Διδυμοτείχου ευπατρίδη εφοπλιστή από τη Διμοτιανή φιλόλογο-ποιήτρια Μαρία Ράλλη-Υδραίου και ο ίδιος να φαίνεται μέσα στον "Καλέ", ένα έργο του επίσης Διμοτιανού ζωγράφου Δημήτρη Ναλμπάντη, απ΄όπου είχε έντονες αναμνήσεις από την παιδική ηλικία του. Ένα τεύχος υψηλού και πολλαπλού υμβολισμού για μια μορφή του Διδυμοτείχου και του Παγκόσμιου Ελληνισμού, που συνεχίζει να υπάρχει μέσα από το καλύτερο παιδί του, το Ευγενίδειο Ίδρυμα, που στήριξε όσο κανένα άλλο την Τεχνική Εκπαίδευση στην πατρίδα μας!

Σταύρος Παπαθανάκης