ΜΙΑ ΑΦΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΑΚΗ

ΣΤΑΥΡΟΣ  ΠΑΠΑΘΑΝΑΚΗΣ

ΜΙΑ ΑΦΗΓΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΑΚΗ

Εκδόσεις «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ»

Μια συμβολή στο δημόσιο τοπικό

και περιφερειακό διάλογο

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

*   *

*

Απόλυτη προτεραιότητα η απλή αναλογική

στην Τοπική Αυτοδιοίκηση ως απαρχή

μιας γενναίας μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης

και εκσυγχρονισμού της πολιτικής ζωής.

Εάν, όντως, θέλουν άμεσα και ριζικά να προχωρήσουν στην εξυγίανση της πολιτικής ζωής, θα πρέπει να ξεκινήσουν από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στο εγγύτερο επίπεδο διοίκησης και εξουσίας προς τον πολίτη ταιριάζουν πιο ανοιχτές και αυθεντικές μορφές δημοκρατικής οργάνωσης και λειτουργίας. Εάν θέλουν να δημιουργήσουμε πυρήνες αντίστασης μέσα στην κοινωνία, θα πρέπει να την απαλλάξουν από ένα ασφυκτικό περιβάλλον που την εθίζει και τη διαποτίζει με πρακτικές και αντιλήψεις συναλλαγής.

Η καθιέρωση της απλής αναλογικής μοιάζει με απόλυτη προτεραιότητα και λύτρωση. Θα δημιουργήσει ένα διαφορετικό πολιτικό περιβάλλον στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο οποίο θα κληθούν να δραστηριοποιηθούν νέοι άνθρωποι χωρίς τις εξαρτήσεις και τις δεσμεύσεις του παρελθόντος.

Η καθιέρωση της απλής αναλογικής στην εκλογή των μελών των δημοτικών συμβουλίων θα είναι μια τεράστια αλλαγή που θα ανατρέψει τα ισχύοντα τοπικά ήθη, τις λεγόμενες τοπικές ιδιαιτερότητες, που έχουν δημιουργήσει στις μικρές κοινωνίες  συνθήκες ασφυξίας και έχουν εξελιχθεί σε μείζονα αρνητικό ανασταλτικό παράγοντα της λειτουργίας ενός κορυφαίου θεσμού του δημοκρατικού μας συστήματος, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

…η εκλογή του δημάρχου θα πρέπει να αποσυνδεθεί από την εκλογή των μελών του δημοτικού συμβουλίου…

Το αίτημα για περισσότερη διαφάνεια στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στην πολιτική ζωή είναι από τα πολιτικά διακυβεύματα της εποχής μας και η ευθύνη των πολιτικών μας δυνάμεων είναι να το διαχειριστούν με τον πλέον υπεύθυνο και ρηξικέλευθο τρόπο.

ΤΕΥΧΟΣ 4, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2005

*

*   *

Υπάρχει σχέδιο για τη συλλογική και την ατομική μας ευημερία;

Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν κοινωνικές εντάσεις. Δεν θέλουμε να επιβεβαιωθούμε ως προς την πρόβλεψή μας κι ούτε να γίνουμε μάντεις  κακών οιωνών. Το ενδεχόμενο της κοινωνικής όξυνσης θα πρέπει να συνεγείρει τις υπεύθυνες πολιτικές ηγεσίες, οι οποίες έχουν το πολιτικό καθήκον να την αποτρέψουν. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να διατηρήσουν στο πλαίσιο του δημοκρατικού μας πολιτικού συστήματος την ανεξαρτησία τους και να εγγυηθούν τις ρυθμίσεις αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου χωρίς να επιδεικνύουν μονομερή προσανατολισμό. Εμείς πάντως, χωρίς φονταμενταλιστικού τύπου αγκυλώσεις και ψυχώσεις, δεν έχουμε πρόβλημα κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού προσανατολισμού. Η πυξίδα μας δείχνει σταθερά προς τον κόσμο της εργασίας και της παραγωγικότητας. Σε όλα τα επίπεδα. Στην κοινωνία, την οικονομία, την πολιτική και τον πολιτισμό.

ΤΕΥΧΟΣ 11, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2006

*

*   *

Ποιος φοβάται τη συνεργασία;

Στερείται ουσίας και περιεχομένου η συζήτηση για τον εκλογικό νόμο και για το αν επιτρέπει χαμηλότερο ποσοστό αλλά ευρύτερη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Υπάρχει κοινοβουλευτική εμπειρία δεκαετιών και αλλεπάλληλα εκλογικά συστήματα που εφαρμόστηκαν και επέτρεψαν τον σχηματισμό κυβερνήσεων με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις αλλά δεν υπήρξαν τα αναμενόμενα πολιτικά και διαχειριστικά αποτελέσματα και πολύ περισσότερο διαψεύστηκαν τεράστιες προσδοκίες με μια εξίσου καταπληκτική κατασπατάληση των ανθρώπινων πόρων.

Φανταστείτε πόσο δικαιολογημένος θα ήταν όταν ο πρωθυπουργός της χώρας Αλέξανδρος Κουμουνδούρος από το βήμα της Βουλής των Ελλήνων στη συνεδρίαση της 9ης Νοεμβρίου 1865 υποστήριζε ότι «διά νά κυβερνηθή ο τόπος έχει ανάγκην μάλιστα εις τας παρούσας δυσκόλους πολιτικάς περιστάσεις, κυβερνήσεως ισχυράς και δυναμένης να έχη την πρωτοβουλίαν…».

Αυτή είναι μια νόμιμη επωδός στα χείλη των οπαδών των ισχυρών κυβερνήσεων που επαναλαμβάνεται σε διάφορες συγκυρίες και περιόδους προκειμένου να πειστεί και να συναινέσει είτε το εκλογικό σώμα είτε η κοινή γνώμη σε πολιτικές επιλογές, πρωτοβουλίες και προτεραιότητες.

Κι αλήθεια, αν δούμε τα εκλογικά αποτελέσματα της μεταπολιτευτικής περιόδου και ανεξαρτήτως εκλογικού συστήματος, ο ελληνικός λαός δεν έδωσε πλουσιοπάροχα την ψήφο του στις πολιτικές δυνάμεις για να κυβερνήσουν τη χώρα με τη μεγαλύτερη εκλογική επίδοση και κοινοβουλευτική πλειοψηφία, γιατί ακριβώς τις εμπιστευόταν για τη δυνατότητα διακυβέρνησης της χώρας; Το 1974 στις πρώτες εκλογές μετά την πτώση της χούντας έδωσε ένα συντριπτικό ποσοστό στη Ν.Δ. και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Το 1981 έδωσε στο ΠΑΣΟΚ και στον Ανδρέα Παπανδρέου ένα θεαματικό εκλογικό ποσοστό που σηματοδοτούσε την περίοδο της αλλαγής και μια νέα περίοδο στην πολιτική ζωή της χώρας. Το 1990 έδωσε την ευκαιρία στη Ν.Δ. και στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη να διαχειριστούν τις τύχες της χώρας με ένα ηγεμονικό εκλογικό ποσοστό που καθιστούσε το κυβερνόν κόμμα και τον πρωθυπουργό του κυρίαρχους των πολιτικών εξελίξεων. Το πώς έπεσε η συγκεκριμένη κυβέρνηση είχε να κάνει με εσωτερικούς, ενδοκομματικούς, λόγους παρά με εξωγενείς παράγοντες, οι οποίοι πάντοτε είναι παρόντες αλλά η δράση τους έχει αποτελέσματα, όταν τους το επιτρέπουν οι συνθήκες. Το 1996, αφού είχε στο μεταξύ προηγηθεί η επιστροφή του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία με τον Ανδρέα Παπανδρέου που πέθανε τον Ιούνιο του 1996, ήταν η σειρά του Κώστα Σημίτη να αναλάβει τις ευθύνες διακυβέρνησης του τόπου με ένα επίσης υψηλό ποσοστό. Εντυπωσιακή ήταν η εκλογική νίκη της Ν.Δ. και του Κώστα Καραμανλή, για τον οποίο αρχικώς δημιουργούνταν συνθήκες απόλυτης πολιτικής ηγεμονίας.

Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα είδαμε να συρρικνώνεται η εκλογική επιρροή των κυβερνώντων πολιτικών οργανισμών που πλήρωναν τις αμαρτίες της διαχείρισής τους, την ανικανότητα και την αναποτελεσματικότητά τους...

ΤΕΥΧΟΣ 25, ΙΟΥΝΙΟΣ 2007

*

*   *

Για τη σωτηρία των χωριών και την ανασυγκρότηση της υπαίθρου

Η κυρίαρχη αντίληψη που έχουν επιβάλει οι μηχανισμοί ιδεολογικής και πολιτιστικής αλλοτρίωσης κατηγοριοποιούσε τη δραστηριότητα και την παραμονή στο χωριό και στην ύπαιθρο ως μια κοινωνικά και πολιτισμικά υποδεέστερη θέση και τάξη πραγμάτων.

Η ύπαιθρος έπρεπε να μείνει στο παρελθόν και η ανέλιξη έπρεπε να σηματοδοτηθεί με την ένταξη στον αστικό χώρο. Δεν υπήρξε κανένα πρωτοποριακό συνεργατικό παραγωγικό οικονομικό εγχείρημα, παρά τις λαμπρές εξαιρέσεις είτε σε τοπικό είτε σε περιφερειακό επίπεδο. Πολύ περισσότερο δεν υπήρξε κανένα κίνημα επιστροφής στη φύση, στην ύπαιθρο, στο χωριό, στην αγροτική κοινωνία. Η ελληνική περιφέρεια βιώνει το φαινόμενο της αστυφιλίας και την ένταση των περιφερειακών κοινωνικών ανισοτήτων. Ο πληθυσμιακός δημογραφικός εφιάλτης είναι μια «ζώσα» πραγματικότητα.

Ύπαιθρος και δημογραφικό πρόβλημα είναι ένα θέμα τεράστιας τοπικής, περιφερειακής και εθνικής σημασίας. Η διαμόρφωση ενός εμπνευσμένου στρατηγικού σχεδίου για την ανασυγκρότηση της υπαίθρου είναι μια ύψιστη εθνική πολιτική οικονομική προτεραιότητα. Για όλα τα κόμματα. Το αίτημα για τη χάραξη και την υλοποίησή της, μια μόνιμη διεκδίκηση όλων των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων της περιφέρειας.

Όποιος πολιτικός ή πολιτική δύναμη πιστεύει ότι μπορεί εύκολα να παρακάμψει την αντιμετώπιση, τη διαχείριση του αγροτικού προβλήματος, αγνοεί τις στοιχειώδεις εθνικές, ιστορικές, πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές διεργασίες αυτού του τόπου αλλά και την εμπειρία των άλλων χωρών. Πλανάται πλάνην οικτρά, αν επιμένει σε αντιλήψεις και πολιτικές επιφανειακής διαχείρισης.

Παρά τις συγκλονιστικές αλλαγές στη γεωργία, τη διεθνοποίηση της οικονομίας, την έλευση της «υπερεθνικότητας και τα παγκοσμιοποιημένα πολιτιστικά μοντέλα, η αγροτική κοινωνία, κι αυτή είναι η παγκόσμια εμπειρία, συνεχίζει να διατηρεί την ιδιαιτερότητά της, είτε στις αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες, είτε ακόμη και στις υπεραναπτυγμένες χώρες. Η αγροτικότητα είχε τη δύναμη και τη ζωτικότητα να επηρεάζει καταλυτικά το σύνολο των εθνικών, κοινωνικών, οικονομικών, θεσμικών και ιδεολογικών μηχανισμών του έθνους και του κράτους. Δεν πέρασαν, άλλωστε, και πολλά χρόνια από τότε που η γεωργία κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων ενώ οι κανόνες ρύθμισης και οι κοινωνικές αξίες της αγροτικής κοινότητας επηρέαζαν βαθιά το σύνολο των θεσμών, των δομών και των κοινωνικών σχέσεων σε εθνικό επίπεδο.

Η αγροτική κοινότητα μας παραπέμπει σε αρχετυπικές μορφές κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής οργάνωσης. Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα ενός βαθύτατου γνώστη και μελετητή της ελληνικής αγροτικής οικονομίας και κοινωνίας, του οραματιστή του «κοινοτισμού», του κοινωνιολόγου Κώστα Δ. Καραβίδα, ο οποίος εργάστηκε σε θέματα εποικισμού στην Αδριανούπολη το 1921, όπου υποστηρίζεται ότι «…η εικόνα μιας αγροτικής κοινωνίας που θεμελιώνει την εθνική ταυτότητα αντικαθίσταται από την εικόνα μια χωρικής κοινότητας που προσφέρει το πρότυπο για την οικοδόμηση της ιδανικής πολιτείας».

Η ανασυγκρότηση της υπαίθρου, με τη γεωγραφική, την οικονομική, την προγραμματική, κοινωνική, περιβαλλοντική, πολιτιστική και πολιτική διάστασή της, συνιστά μια μεγαλειώδη πρόκληση για τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις της περιφέρειας. Δεν είναι μόνο πρόβλημα και ζήτημα κεντρικού σχεδιασμού. Η διαδικασία ένταξης του αγροτικού κόσμου στη σύνολη κοινωνία μπορεί να σημαδεύεται παντού από τις ίδιες αντιφάσεις, αναδεικνύει επίσης την άκρα πολυμορφία και ποικιλία των τοπικών καταστάσεων και την πρωτοτυπία των ιστορικών διαδρομών, που συντρίβουν για πάντα την πλασματική εικόνα μιας ομοιογενούς και ομοιόμορφης αγροτικής Ελλάδας.

Η τοπικότητα δια μέσου του τοπικού κοινωνικού δεσμού αναδεικνύεται σε έναν αποτελεσματικό μηχανισμό διαπραγμάτευσης και ένταξης στην διαμορφούμενη νέα κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική πραγματικότητα και έρχεται να υπογραμμίσει τον τρόπο και τον δρόμο, αλλά κυρίως το αξιακό πλαίσιο, που πρέπει να επιλέξουμε για την σε βάθος κατανόηση και ερμηνεία ενός σύνθετου, πολύπλοκου και πολύμορφου προβλήματος, η οποία θα οδηγήσει στη διαμόρφωση μιας νέας πρότασης για την ύπαιθρο.

Τα αντιθετικά ζεύγη ύπαιθρος- αστικός χώρος, παραγωγικό- καταναλωτικό μοντέλο εξελίσσονται σε ζήτημα μείζονος σημασίας και προσανατολισμού της ελληνικής  κοινωνίας, οικονομίας και πολιτικής.

Υπό αυτό το πρίσμα το προσεγγίζουμε κι έτσι οφείλουν να το αντιμετωπίσουν οι έχοντες τη θεσμική ευθύνη και αποστολή, δηλαδή τα υπαρκτά κόμματα και ο υπαρκτός πολιτικός κόσμος. Δεν έχουν να προσφέρουν τίποτε οι γενικεύσεις, οι απλουστεύσεις, οι αφορισμοί και η δημαγωγική ρητορική.

Μείζον θέμα η σχέση υπαίθρου –πόλης: εδώ και πέντε χιλιάδες χρόνια η πόλη κερδίζει κατά κράτος την ύπαιθρο. Αυτή η τάση με την υπερβολική συγκέντρωση του πληθυσμού και τις συνταρακτικές αλλαγές στις συνθήκες της ζωής, θα είναι ακόμη πιο έντονη κατά τον 21^ο αιώνα.

Στην πατρίδα μας έχουμε το 50% του πληθυσμού στο λεκανοπέδιο της Αττικής και το υπόλοιπο 50% κατανέμεται μεταξύ των αστικών κέντρων της περιφέρειας και σημαντικών οικισμών της υπαίθρου, με αποτέλεσμα τα χωριά της υπαίθρου να ερημώνουν και να χάνουν τον πληθυσμό τους, οι οικονομικές δραστηριότητες να συρρικνώνονται και οι υποδομές να απαξιώνονται.

Είναι η ώρα για να ξεκινήσει μια διαδικασία αναστροφής των τάσεων αυτών.

Απαιτείται μια βιώσιμη κουλτούρα της υπαίθρου: ως μια αναγκαίας προϋπόθεσης για την υλοποίηση πολιτικών ανασυγκρότησης της αγροτικής κοινωνίας και οικονομίας. Για να κάνουμε  μια δημιουργική υπέρβαση. Για να περάσουμε από το παρακμασμένο πρότυπο του καταναλωτή στο όραμα του παραγωγού του δημιουργού, στην κοινωνία, την οικονομία, την πολιτική και τον πολιτισμό.

Μέχρι να συμβεί αυτό θα βλέπουμε όμορφα χωριά γρήγορα να μαραζώνουν και κοινωνία, πολίτες και πολιτική, παρά τα παραδείγματα και τις εξαιρέσεις του κανόνα, να βρίσκονται υπό διαρκή κρίση και αμφισβήτηση, να ελπίζουν στην άνοιξη και την αναγέννηση της φύσης και των θεσμών.

ΤΕΥΧΟΣ 26, ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2007

*

*   *

Από το μελαγχολικό φθινόπωρο

στην εκρηκτική άνοιξη του πολιτικού μας συστήματος

Από το μελαγχολικό φθινόπωρο προτιμούμε την πανδαισία χρωμάτων της εκρηκτικής άνοιξης. Τόσο για τη φύση όσο και για την πολιτική ζωή. Κι επειδή στη ζωή και στη φύση δεν υπάρχουν κενά, έτσι και στην πολιτική η ρευστότητα θα δημιουργήσει τους όρους και τις συνθήκες για μια νέα πολιτική πραγματικότητα. Κι αυτήν είμαστε έτοιμοι, χωρίς φοβικά σύνδρομα, να την υποδεχθούμε και στο μέτρο που μας αναλογεί να την συνδιαμορφώσουμε. Από μια κοινωνία και πολιτική ζωή του τέλματος, της αδράνειας, της σήψης και της παρακμής, είμαστε υπέρ των ρήξεων, των ανατροπών και των νέων συνθέσεων.

ΤΕΥΧΟΣ 38, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2008

*

*   *

Η ρευστότητα στην πολιτική ζωή

προκαλεί τριγμούς στο πολιτικό σύστημα

και θέτει σε δοκιμασία τις αντοχές του δικομματισμού

Είναι σαφές ότι η ρευστότητα στην πολιτική ζωή προκαλεί τριγμούς στο πολιτικό σύστημα και θέτει σε δοκιμασία τις αντοχές του δικομματισμού. Είναι επίσης ολοφάνερο ότι οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας μας ωθούνται δυναμικά σε μια νέα πολιτική πραγματικότητα, την οποία προς τον παρόν δεν είναι έτοιμες να τη διαχειριστούν και ασφαλώς θα έχει σημαντικές επιπτώσεις και παρενέργειες στο σύνολό τους και πρώτα απ’ όλα στο πολιτικό προσωπικό τους και στις ηγετικές ομάδες τους. Από τον τρόπο αντίδρασης και αποτελεσματικότητάς τους θα κριθεί το πολιτικό μέλλον τόσο των πολιτικών οργανισμών όσο και των προσώπων.

ΤΕΥΧΟΣ 38, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2008

*

*   *

Δεν μας εκπλήσσουν τα πολιτικά κινήματα

ούτε μας ανησυχούν τα κοινωνικά- οικονομικά προβλήματα.

Μας τρομάζουν τα φαινόμενα οίησης της εξουσίας,

της αλαζονείας και της κυνικής αναλγησίας

Δεν μας εκπλήσσουν τα πολιτικά κινήματα ακόμα και στις πιο ακραίες μορφές δράσης και εκδήλωσής τους που δεν συνάδουν με τους κανόνες και τις αρχές της δημοκρατίας. Θέλουμε όμως να τα κατανοήσουμε και να τα ερμηνεύσουμε. Ακόμη και το πιο περιθωριακό πολιτικό φαινόμενο είναι δημιούργημα, προϊόν μιας συγκεκριμένης κοινωνίας, η οποία οφείλει να το προσεγγίσει για να διασφαλίσει τη βιωσιμότητά της και τη λειτουργία της ως συνόλου. Δεν μας ανησυχούν τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, γιατί υπάρχουν επιλογές και συνταγές για την αντιμετώπισή τους. από τις πλέον νεοφιλελεύθερες έως τις λαϊκιστικές εκδοχές. Μας προκαλεί δέος, όταν διαπιστώνεται κενό πολιτικής. Μας τρομάζουν τα φαινόμενα οίησης της εξουσίας, της αλαζονείας και του κυνικού αμοραλισμού.

ΤΕΥΧΟΣ 44, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009

*   *

*

Μείζον θέμα η κάθαρση του πολιτικού συστήματος

Το βέβαιο είναι ότι η χώρα ζει σε μια παρατεταμένη περίοδο σκανδάλων και σκανδαλολογίας που δηλητηριάζει την ελληνική κοινωνία, την ψυχή των Ελλήνων πολιτών, διαβρώνει κάθε ηθική αντίστασή τους, υπονομεύει τη λειτουργία της ίδιας της δημοκρατίας μας. Η κάθαρση του πολιτικού συστήματος είναι μια  προτεραιότητα μείζονος ζωτικής σημασίας. Αυτό είναι το μείζον πολιτικό διακύβευμα της εποχής μας. Από τη διαχείρισή του θα κριθεί το μέλλον των πολιτικών δυνάμεων, θα δοκιμαστούν οι αντοχές του ελληνικού πολιτικού συστήματος και η δυνατότητα αντιμετώπισης σύνθετων προβλημάτων σε μια εποχή ποικίλων αλλαγών και ανατροπών.

Εκατό χρόνια μετά (1909-2009) χρειάζεται ένα νέο Γουδί για την εξυγίανση της πολιτικής ζωής. Η έννοια του πολίτη αποκτά μια νέα επικαιρότητα και σημασία. Η υπόθεση της δημοκρατίας είναι ευθύνη των πολιτών.

ΤΕΥΧΟΣ 48, ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

*

*   *

Το μήνυμα της Εθνικής Αντίστασης

και ο Ισπανός σουρεαλιστής σκηνοθέτης Λουίς Μπουνουέλ

Το κίνημα Εθνικής Αντίστασης είναι μέρος των καλύτερων παραδόσεων του ελληνικού λαού και αποτελεί μια διαρκή πηγή έμπνευσης. Αυτό το πολύτιμο κεφάλαιο συνιστά μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη για τη σύγχρονη δημοκρατία μας. Μπορούμε να διδαχθούμε πολλά. Να κατανοήσουμε την εποχή, τους ανθρώπους και τις πράξεις τους. Και κυρίως να δημιουργήσουμε κώδικες αξιών που θα μας επιτρέψουν την επικοινωνία και τη συνεργασία δημιουργώντας ένα πλαίσιο συνύπαρξης που θα επιτρέπει τη διαφορά και θα αναδεικνύει τον πλουραλισμό, την πολυφωνία και τη δημοκρατία ως απαραίτητη συνθήκη της νέας παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητάς μας.

Έχει σημασία να επιστρέφουμε στο παρελθόν για να γνωρίσουμε, να μάθουμε, να διδαχθούμε. Χωρίς αυτό δεν μπορεί να υπάρξει ούτε παρόν ούτε μέλλον.

Ανατρέχοντας στα γεγονότα της απελευθέρωσης των Φερών, μπορούμε να κατανοήσουμε την κίνηση και τη δυναμική της ιστορίας. Η απελευθέρωση των Φερών ως γεγονός εμπεριέχει την τοπική, την εθνική και την παγκόσμια κλίμακα. Μας επιτρέπει έναν τρόπο θέασης που είναι ο μόνος για την ασφαλή πλοήγησή μας σε έναν ταραγμένο κόσμο. Δεν είναι απλώς ένα ζήτημα συντήρησης της μνήμης και τόνωσης του όποιου πατριωτικού αισθήματος. Είναι ένας δρόμος και ένας τρόπος θέασης που μας επιτρέπει δημιουργικές υπερβάσεις. Τις έχουμε ανάγκη περισσότερο από ποτέ. Άλλωστε, όπως είχε πει κάποτε και ο Ισπανός σουρεαλιστής σκηνοθέτης Λουίς Μπουνουέλ, «ο μοναδικός δρόμος που μπορεί να τραβήξει ο άνθρωπος, είναι ο δρόμος της αντίστασης».

ΤΕΥΧΟΣ 54, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

*

*   *

Αξιοκρατία παντού!

Υπάρχουν στον ελληνικό λαό τεράστια αποθέματα. Έχουμε μια καταπληκτική πνευματική περιουσία που ακόμη δεν ανακαλύψαμε. Δεν είναι μόνο το ιστορικό και πολιτιστικό φορτίο και η δόξα της αρχαίας Ελλάδας. Είναι κυρίως η σύγχρονη Ελλάδα με πολίτες που διαθέτουν καταπληκτικά εφόδια, προσόντα και δυνατότητες. Θα πρέπει να τους ενθαρρύνουμε να αναλάβουν ευθύνες και πρωτοβουλίες. Χωρίς τη δημιουργική συμμετοχή τους και το εκρηκτικό ταλέντο τους δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε πολλά. Χρειάζεται ένα προσκλητήριο συμμετοχής και δημιουργικότητας. Χρειάζεται πάνω απ’ όλα αξιοκρατία. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση τίποτε δεν μπορεί να πάει στα πράγματα μπροστά. Είναι μονόδρομος. Αλλαγές σε όλα. Αξιοκρατία παντού!

ΤΕΥΧΟΣ 55, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010

*

*   *

Ο εξευτελισμός του Έλληνα υπουργού στις Βρυξέλλες, το χαστούκι του Πόρτερ στον Στέφανο Στεφανόπουλο, το καθεστώς της υποτέλειας, ο δανεισμός και το τέρας του χρέους, η εθνική μας αξιοπρέπεια και η υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους ως μείζονος θέματος για την ουσία και την ποιότητα της δημοκρατίας.

Είμαστε υπέρ του διαλόγου για τα μεγάλα εθνικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα. Έχουμε μιλήσει για την ανάγκη εθνικής συνεννόησης και συναίνεσης. Οι συνθήκες αυτό απαιτούν. Η κρίση δεν είναι μόνο εισαγόμενη. Είναι κυρίως εσωτερική. Απλώς σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας οικονομικής κρίσης επιταχύνθηκε η εκδήλωσή της. Το πελατειακό και αναξιοκρατικό κράτος έχει τελειώσει προ πολλού. Οι συνέπειές του θα είναι παρούσες για πολλές δεκαετίες. Υπάρχει οξύτατο πρόβλημα με το ασφαλιστικό μας σύστημα που γίνεται δραματικότερο υπό το βάρος του δημογραφικού προβλήματος. Από την κατασπατάληση των εθνικών και κοινωνικών πόρων θα πρέπει να περάσουμε σε ένα μοντέλο που θα στηρίζεται στην ομορφιά της δημιουργίας και στην υπεροχή της παραγωγής προϊόντων υψηλής αισθητικής και ποιότητας. Το αίτημα για αξιοκρατία παντού αποκτάει δυναμική κοινωνικής και πολιτικής ανατροπής. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις μπορεί να γίνει ένα ανοιχτό προσκλητήριο προς όλες τις δημιουργικές δυνάμεις της ελληνικής κοινωνίας. Και πάλι με οδηγό την ιστορία και τον πολιτισμό μας θα αναζητήσουμε πυξίδα και προσανατολισμό σε έναν κόσμο ραγδαίων αλλαγών και αβεβαιοτήτων. Ένα ταξίδι στο παρελθόν στα χρόνια της κλασικής αρχαιότητας στην Αθήνα θα μας βοηθήσει στην αναζήτηση παραδειγμάτων και προτύπων. Η ελληνική κοινωνία οφείλει να αντλήσει μέσα και τρόπους για μια νέα εθνική συμφωνία, συνοχή και αλληλεγγύη. Γιατί στο κάλλος του πολιτισμού και στην σοφία των νόμων, κατά τα πρότυπα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, θα πρέπει να αναζητηθεί ο ελληνικός δρόμος για την ανασυγκρότηση της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.

ΤΕΥΧΟΣ 56, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010

*

*   *

Ο οικονομικός παραλογισμός της νομισματικής ένωσης, το ευρώ ως μηχανισμός της βιαιότερης στην παγκόσμια ιστορία αναδιανομής πλούτου σε βάρος των πολλών και υπέρ των οικονομικών ελίτ, η Ελλάδα ως εργαστήρι ακραίων δημοσιονομικών πολιτικών, η κερδοσκοπία της Deutsche Bank και το γερμανικό καθεστώς επιτροπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η συμμετοχή μας στην ευρωζώνη με την καθιέρωση του κοινού νομίσματος υπαγορεύθηκε με όρους και προϋποθέσεις σύμφωνα με τα μέτρα, τα σταθμά και τα συμφέρονται της ευρωπαϊκής οικονομικής ελίτ όπου η Γερμανία διαδραματίζει τον πλέον προωθημένο και πρωταγωνιστικό ρόλο. Μια εξέλιξη σταθμός, ένα ορόσημο της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης με έναν βασικό παραλογισμό, αφού το κοινό νόμισμά μας το ευρώ δεν οδήγησε και στην οικονομική ένωση αλλά σε προνόμια για τους ισχυρούς με τη Γερμανία να στηρίζει τα δύο τρίτα της οικονομικής της ευρωστίας στην κυρίαρχη θέση της στην ευρωζώνη. Χώρες με οικονομίες πολλαπλών ταχυτήτων που σε περίοδο οικονομικής κρίσης θα προκαλούσαν κλυδωνισμούς σε όλο το ευρωπαϊκό οικονομικό οικοδόμημα, όταν αυτές θα αφήνονταν στην τύχη τους ελλείψει της δέουσας συνεκτικής αλληλεγγύης και ανάλογου μηχανισμού που θα μπορούσε να απορροφήσει τους κραδασμούς και να αποτρέψει κερδοσκοπικά παιχνίδια σε βάρος των χωρών της ευρωζώνης. Η Ευρωζώνη ή θα πρέπει να υπερασπιστεί στο σύνολό της ή δεν έχει λόγο ύπαρξης. Δεκαετίες τώρα η κοινότητα λειτούργησε υπέρ των ισχυρών και ανεπτυγμένων βιομηχανικών χωρών-μελών της διασφαλίζοντας τεράστια οικονομικά οφέλη στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς. Είναι καιρός οι πλεονασματικές χώρες να σταθούν αλληλέγγυα δίπλα στις ελλειμματικές και να δώσουν μια νέα πνοή και δυναμική στην κοινή ευρωπαϊκή προοπτική.

Η οικονομική ελίτ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία αξιοποίησε το ελληνικό πρόβλημα για να στραφεί το ενδιαφέρον και η προσοχή της κοινής γνώμης των κρατών-μελών σε μια λάθος κατεύθυνση, θα πρέπει να δώσει πειστικές απαντήσεις για τη συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης των εργαζόμενων και των συνταξιούχων, για τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, για την περιθωριοποίηση ευρύτατων κοινωνικών στρωμάτων με ορατό ενδεχόμενο την κοινωνική έκρηξη. Το ευρώ σηματοδοτεί την βιαιότερη στην παγκόσμια ιστορία αναδιανομή πλούτου και συνιστά έναν διαρκή μηχανισμό συρρίκνωσης του εισοδήματος των χαμηλών και μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων. Είναι ταυτισμένο με το φαινόμενο της ακρίβειας που πλήττει τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Με την καθιέρωσή του οι Ευρωπαίοι πολίτες δεν μπορούν να ανταποκριθούν με την ίδια άνεση στις βασικές ανάγκες τους όπως συνέβαινε πριν την καθιέρωσή του. Το όνειρο της ευημερίας για τους Έλληνες είναι ταυτισμένο με το αγαπημένο μας εθνικό νόμισμα, τη δραχμή. Το ίδιο ισχύει και για τους Γερμανούς πολίτες που δεν τα βγάζουν πέρα όπως γινότανε με το μάρκο, το ισχυρό νομισματικό σύμβολο του γερμανικού οικονομικού θαύματος. Αυτή είναι η καθημερινότητα και η εμπειρία των συμπατριωτών μας στη Γερμανία και αυτό το βιώνουν όλοι οι Γερμανοί πολίτες. Είναι πολύ βολικό και επικίνδυνα δημαγωγικό να μετακυλύεις την ευθύνη για το επίπεδο ζωής της χώρας σου σε μια άλλη χώρα και να στρέφεις εναντίον της την κοινή γνώμη της χώρας σου. Λίγο πολύ κινούμενοι στο μέσο επίπεδο του αναγνώστη της λαϊκιστικής BILD-ZEITUNG, οι Γερμανοί ταΐζουν αυτούς τους μαυροκέφαλους και τεμπέληδες τους Έλληνες που ο τρόπος ζωής τους υπονομεύει το επίπεδο διαβίωσης των Γερμανών! Μέγα ψεύδος. Τα παραγωγικά μας ελλείμματα και τα τοκογλυφικά μας δάνεια συντηρούν την υψηλή κερδοφορία της DEUTSCHE BANK και της γερμανικής οικονομίας.

Είναι επίσης προφανές ότι οι δυνάμεις του μανιακού καπιταλισμού, κατά τη διατύπωση του δημοσιογράφου-αναλυτή-συγγραφέα Ουίλιαμ Γκρέιντερ, είναι αυτοκαταστροφικές ενώ σύμφωνα με τον κορυφαίο οικονομολόγο Σαμίρ Αμίν ζούμε στον "καπιταλισμό της καταστροφικής εποχής", για την οποία είναι άκρως διαφωτιστικό το βιβλίο του Νόαμ Τσόμσκι "Οι έχοντες και οι μη κατέχοντες". Διαφωτιστικά είναι τα δύο βιβλία του γκουρού των οικονομικών επιστημών του 20ού αιώνα Τζον Κέννεθ Γκαλμπρέιθ "Οικονομική ευφορία – μια συνοπτική ιστορία" και "Τα οικονομικά της αθώας απάτης – Η αλήθεια για την εποχή μας", όπου μας λέει ότι «το βασικό χαρακτηριστικό του 21^ου αιώνα: είναι ένα εταιρικό σύστημα βασισμένο στην αχαλίνωτη δύναμη του αυτοπλουτισμού». Αυτές οι δυνάμεις προκάλεσαν την παγκόσμια οικονομική κρίση, στην οποία, σύμφωνα με το SPIEGEL, χάθηκαν 15 τρισεκατομμύρια δολάρια κι έπρεπε οι κυβερνήσεις  με σημαντικά ποσά από τον εθνικό προϋπολογισμό να παρέμβουν για να αποσοβήσουν τα χειρότερα. Οι λαλίστατοι υπερασπιστές και υμνητές της αγοράς εξαφανίστηκαν από το προσκήνιο, γιατί η αγορά ποτέ στην οικονομική ιστορία δεν ήταν σε θέση να δώσει απάντηση στα μεγάλα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα.

Τίποτε όμως δεν μπορεί να αποσιωπήσει τις ευθύνες του ελληνικού πολιτικού συστήματος για την τραγική κατάσταση της ελληνικής οικονομίας. Η κρίση δανεισμού μας βάζει σε περιπέτειες. Απαιτούνται ρηξικέλευθες και καινοτόμες προτάσεις για τη διέξοδο που θα απαιτήσει θυσίες και συλλογική εθνική προσπάθεια. Χρειαζόμαστε ένα εθνικό σχέδιο, ένα νέο όραμα για την Ελλάδα του 21^ου αιώνα.

Η αντιμετώπιση της κρίσης θέτει σε δοκιμασία τις αντοχές του πολιτικού συστήματος. Απαιτούνται ρήξεις και συναινέσεις στο πλαίσιο ενός υπεύθυνου εθνικού διαλόγου. Χρειάζεται η ενεργοποίηση όλων των υγιών κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων του έθνους. Προς αυτή την κατεύθυνση οφείλει να κινηθεί η κυβέρνηση με ψυχραιμία, νηφαλιότητα και υπευθυνότητα. Η αποδοχή μέτρων κλασικής δημοσιονομικής πολιτικής με την περιστολή των δαπανών δεν κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Αυτή θα έπρεπε να είναι μία από τις δυνατότητές της, αφού προηγουμένως είχε φροντίσει να αποτυπώσει το πρόβλημα και ενώπιον του ελληνικού λαού να γίνει ένας υπεύθυνος διάλογος για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και τη θέση της Ελλάδας στο σύγχρονο κόσμο.

Η παραγωγική και αναπτυξιακή ανασυγκρότηση της χώρας προϋποθέτει εθνικό διάλογο και σχεδιασμό μακράς πνοής. Θα πρέπει να αναζητηθεί ο ελληνικός δρόμος και τρόπος για την αντιμετώπιση της κρίσης. Κι αυτό είναι μια αμιγώς ελληνική υπόθεση και ευθύνη.

ΤΕΥΧΟΣ 58, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2010

*  *

*

Μια αφήγηση για τη Θράκη

Το διήμερο των εκδηλώσεων που διοργανώθηκαν από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Νέας Βύσσας «ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗΣ» και το δήμο Βύσσας ήταν γεμάτο από εκπλήξεις και αποκαλύψεις . Πλήρες σημειολογικών συμβολισμών, με πρωτόγνωρα βιώματα και συναισθήματα που νοηματοδοτούν και σηματοδοτούν μια κοινή πορεία στο χώρο και το χρόνο και μας καθιστούν όλους για κάποιον λόγο Συνδεδεμένους. Από το βήμα της εκδήλωσης αναφερόμενος σ’ αυτή την καταπληκτική σημειολογία πράξεων, χειρισμών, γεγονότων, ορόσημων και συμβόλων, υπογράμμισα και επισήμανα ότι θα έπρεπε μια άλλη ημερίδα να είναι αφιερωμένη στη σημειολογική ανάλυσή τους, η οποία θα μας επέτρεπε να κατανοήσουμε την αλληλουχία, τη διασύνδεση και την αλληλεπίδρασή τους. Γιατί περί αυτού πρόκειται. Είναι σα να έχει τεθεί σε λειτουργία ένας μηχανισμός που μας επηρεάζει και μας καθοδηγεί, ώστε να συγχρονίσουμε το βηματισμό μας, να προσεγγίσουμε με έναν άλλο τρόπο θέασης τη γεωγραφία, την ιστορία και τον πολιτισμό μας. Είναι μια πρόσκληση-πρόκληση να αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να αναλάβουμε πρωτοβουλίες που θα απηχούν αυτή τη σχέση με το χώρο, τη δυναμική και την προοπτική. Ένα βιώσιμο τοπικό αναπτυξιακό όραμα δεν μπορεί παρά να έχει ως βασικούς πυλώνες του την ιστορία και τον πολιτισμό ενός τόπου, στη διαμόρφωση του οποίου, στο σχεδιασμό και στην υλοποίησή του καταλυτικός θα είναι ο ρόλος του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού που συνιστά για τη Θράκη, κι αυτό είναι κάτι που δεν θα σταματήσουμε να το υπογραμμίζουμε, να το προβάλουμε και να το αναδεικνύουμε, έναν ανεκτίμητο και ανεκμετάλλευτο πολιτιστικό και αναπτυξιακό πόρο, μια χρυσή φλέβα που δεν τη χτυπήσαμε ακόμη στο σωστό σημείο της.

Πρόσφατα στην Αθήνα παρουσιάστηκε ένα εξαιρετικό βιβλίο ενός πολύ σημαντικού επιστήμονα, αφού σύμφωνα με το περιοδικό Time το 2009 συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των εκατό προσωπικοτήτων με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη και το Foreign Policy τον ανακήρυττε ως έναν από τους εκατό σημαίνοντες στοχαστές του κόσμου, και εκπροσώπου της Ελληνικής εξωτερικής διασποράς Νίκολας Α. Χρηστάκη (Nicholas A Christakis), το οποίο κατά τον καθηγητή ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Ιλινόις Ed Diener θα μας βοηθήσει «να κατανοήσουμε όχι μόνο τις κοινωνικές σχέσεις, αλλά και τις δυνάμεις που διαμορφώνουν τον κόσμο μας» ενώ κατά τον καθηγητή κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbia Duncan Watts «ο κόσμος θα γίνει πιο μικρός και θα αποκτήσει μεγαλύτερο νόημα μόλις διαβάσετε αυτό το συναρπαστικό βιβλίο».

Οι Νίκολας Χρηστάκης και Τζέιμς Φάουλερ «…αναζητούν τους αόρατους ιστούς  που μας συνδέουν μεταξύ μας και αποκαλύπτουν συναρπαστικές πτυχές της κοινωνικής μας ζωής», θα υπογραμμίσει στην κριτική ο καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Harvard Daniel Gilbert. Για τον καθηγητή κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Columbia  Sudhir Venkatesh «…η προοπτική του δικτύου αποτελεί κλειδί για την κατανόηση της ύπαρξής μας μέσα στην κοινωνία». Ενώ ο καθηγητής συμπεριφορικής οικονομικής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) Dan Ariely επισημαίνει ότι «αυτό που μας κάνει ανθρώπινους –για καλό ή για κακό- είναι η κοινωνική φύση μας. Σε ένα κοινωνικό κόσμο ο οποίος κατακλύζεται από νέους τρόπους αλληλεπίδρασης, το Συνδεδεμένοι είναι ένα εγχειρίδιο της ανθρώπινης ύπαρξης στον εικοστό πρώτο αιώνα».

Οι δυο συγγραφείς μας εξηγούν γιατί

«Τα κοινωνικά δίκτυα είναι συναρπαστικά. Είναι τόσο σύνθετα και πολύπλοκα –αλλά και πανταχού παρόντα-, ώστε αναρωτιέται κανείς ποιος είναι ο σκοπός τους. γιατί συμμετέχουμε σε αυτά; Πως διαμορφώνονται; Με ποιόν τρόπο επηρεάζουν τη ζωή μας;

»Η μεγάλη πρόκληση του 21^ου αιώνα –η κατανόηση του πως η ολότητα της ανθρωπότητας είναι μεγαλύτερη από το άθροισμα των μερών της- μόλις έχει αρχίσει. Σαν ένα παιδί που ξυπνά, ο ανθρώπινος υπεροργανισμός αρχίζει να αποκτά αυτεπίγνωση, και αυτό σίγουρα θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε τους στόχους μας. Αλλά το μεγαλύτερο δώρο της αυτεπίγνωσης αυτής θα είναι η άκρατη χαρά της αυτογνωσίας και η συνειδητοποίηση του ότι, για να μάθουμε πραγματικά ποιοι είμαστε, θα πρέπει πρώτα να μάθουμε πως και γιατί όλοι μας είμαστε συνδεδεμένοι».

Στον πρόλογο της ελληνικής έκδοσης ο εξαίρετος εκπρόσωπος της εξωτερικής μας διασποράς Νίκολας Χρηστάκης έρχεται να αποκωδικοποιήσει και να μας καταθέσει ότι «αυτές οι αλυσίδες ανθρωπίνων σχέσεων διακλαδίζονται σαν αστραπές, σχηματίζοντας περίπλοκα κοινωνικά μορφώματα ….

… οι συνήθεις σχέσεις που όλοι έχουμε είναι πολύ πιο βαθιές από όσο αντιλαμβάνονται οι περισσότεροι. Αυτές οι σχέσεις είναι τα βασικά δομικά στοιχεία από τα οποία συντίθενται τα μεγαλύτερα κοινωνικά δίκτυα καταπληκτικής ομορφιάς, μεγέθους και δύναμης.

»Γεννιόμαστε σε συγκεκριμένες οικογένειες (και έχουμε συγγενείς που δεν τους επιλέγουμε), γνωρίζουμε ανθρώπους στο σχολείο και αναπτύσσουμε επαγγελματικές σχέσεις. Συνάπτουμε φιλίες με άτομα που μένουν κοντά μας ή έρχονται στο σχολείο μαζί μας· επιλέγουμε φίλους που μας μοιάζουν και γνωρίζουμε το έτερόν μας ήμισυ μέσω κοινών φίλων. Όλες αυτές είναι βασικές παρατηρήσεις του κοινού νου για τον κόσμο μας. Ωστόσο, καθώς στην πορεία της ζωής μας όλοι αλληλεπιδρούμε με πολλούς άλλους και καθώς ο καθένας από αυτούς τους άλλους αλληλεπιδρά με επίσης άλλους ανθρώπους, συγκροτούμε τον εαυτό μας μέσα σε ένα είδος απέραντου ανθρώπινου ιστού. Ο ιστός αυτός έχει κάθε είδους ασύλληπτες ιδιότητες, οι οποίες μας επηρεάζουν όλους μας με τρόπους που αδυνατούμε να ελέγξουμε… Έτσι, τα κοινωνικά μας δίκτυα –οι φίλοι μας, οι φίλοι των φίλων μας, ακόμη και οι φίλοι των φίλων μας (άνθρωποι που μας είναι εντελώς άγνωστοι) –μπορούν να επηρεάσουν τα συναισθήματα, την υγεία, την ευμάρεια, τις πολιτικές μας απόψεις και πολλά άλλα ακόμη.

»Με άλλα λόγια, αυτού του είδους οι προσωπικές συνδέσεις μου με την Ελλάδα, ο τρόπος που έχουν σχηματιστεί, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο με έχουν επηρεάσει στο πέρασμα των χρόνων, αναδεικνύουν μερικές από τις γενικές και ισχυρές δυνάμεις … αυτές οι δυνάμεις –σύνδεσης και επιρροής- σχετίζονται με τον καθένα μας, και, στην πραγματικότητα, οι εν λόγω διαδικασίες είναι τόσο θεμελιώδεις για την ύπαρξή μας, ώστε οι Έλληνες να τις έχουν αναγνωρίσει από την αρχαιότητα..

»Από τον Πλάτωνα, στο έργο του Λύσις, και μετά, στοχαστές έχουν προσπαθήσει να κατανοήσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά μέσω της μελέτης των ατόμων ή των ομάδων. Η σύγχρονη επιστήμη των κοινωνικών δικτύων βοηθά να προχωρήσει αυτή η συζήτηση, διότι ασχολείται με το πώς ακριβώς τα άτομα συνομαδώνονται και πως το όλον υπερβαίνει το άθροισμα των μερών του. Ποια είναι η θέση μας στο δίκτυο και πως αυτό επηρεάζει τη ζωή μας; Οι αρχαίοι είχαν κατανοήσει ότι κανένας άνθρωπος δεν υπάρχει αφ’ εαυτού και, όπως σημειώνει ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια, «κανείς δεν θα ήθελε να ζει χωρίς φίλους, ακόμη και αν είχε όλα τα υπόλοιπα αγαθά».

Σε σχετικό σημείωμά μου με θέμα «ΚΟΙΝΟΝ ΘΡΑΚΩΝ» -ΕΝΑ ΒΙΩΣΙΜΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΗΣ ΘΡΑΚΙΚΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ, , αναφερόμουν στις "ποικίλες συσσωματώσεις του συλλογικού μας βίου που μας εντυπωσιάζουν. Είναι μια παράδοση που μας χαρακτηρίζει. Αυτήν ακριβώς ανακάλυπτε εντυπωσιασμένος ο Albert Dumont κατά την επίσκεψή του στη Θράκη του 19^ου αιώνα. Να τι έγραφε: «Οι σύλλογοι και τα ιδρύματά τους υπηρετούν επάξια τον Ελληνισμό», ενώ ο Ch. Brum τους θεωρούσε ως «μια από τις βαθύτερες προόδους που πραγματοποίησαν οι Έλληνες κατά τους τελευταίους χρόνους στην κοινωνική τους οργάνωση».

»Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα. Σύλλογοι και σωματεία, εντός και εκτός της Θράκης, που συνιστούν ένα τοπικό κεφάλαιο και απόθεμα συλλογικής δράσης, κοινωνικής προσφοράς και εθελοντισμού.

»Η ύπαρξή τους συνιστά ευρύ πλέγμα τοπικών εκφράσεων και μια δυνατότητα εκπροσώπησης της Θράκης. Είναι ένα πλεονέκτημα για τη Θράκη που θα πρέπει να αξιοποιηθεί ακόμη περισσότερο. Η δικτύωση όλων αυτών των φορέων είναι ένα μέγα ζήτημα. Έχουν γίνει αναμφίβολα βήματα και υπάρχουν δοκιμασμένες εταιρικές σχέσεις και συνεργασίες. Όσο θα περνάνε τα χρόνια, θα αντιλαμβανόμαστε την αξία της ύπαρξής τους και τις τεράστιες δυνατότητες ανάληψης κοινών πρωτοβουλιών.

»Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής ότι το όλο εγχείρημά μας είναι μια υπόθεση στο πνεύμα αυτής της δικτύωσης και της συνεργασίας που στοχεύει στην ανάδειξη της Θράκης και ενός καταπληκτικού ανθρώπινου δυναμικού με τεράστιες δυνατότητες. Πολλά τα ρεπορτάζ και τα αφιερώματά μας γι’ αυτή την ειδική και ξεχωριστή σχέση μας.

»Αν δεν υπήρχαν όλοι αυτοί οι φορείς, θα έπρεπε να τους επινοήσουμε και να τους υποστηρίξουμε. Η ύπαρξή τους είναι πλούτος για τη Θράκη που θα πρέπει να αξιοποιηθεί

»Μπορούμε ως Έβρος και ως Θράκη να ενεργοποιήσουμε αυτό το τεράστιο δίκτυο που μπορεί να συμβάλλει στην προβολή της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ταυτότητας της περιοχής. Είναι ένα τεράστιο δίκτυο μέσω του οποίου μπορούν να προωθηθούν ευρύτεροι κοινωνικοί, οικονομικοί και πολιτιστικοί στόχοι.

»Υπάρχει μεγάλη και συσσωρευμένη εμπειρία πολλαπλά χρήσιμη για τον τόπο. Και το πιο ελπιδοφόρο είναι ένα κίνημα επιστροφής στις ρίζες νέων παιδιών, που γίνονται ένας δυνατός κρίκος μιας δυνατής αλυσίδας που μας επιτρέπει αισιοδοξία και ελπίδα για το παρόν και το μέλλον του τόπου μας».

Μ’ αυτή την παράδοση ήρθε να μας συνδέσει το διήμερο των εκδηλώσεων που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Νέας Βύσσας «ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗΣ» με θέμα «ΕΝΑ ΓΕΝΟΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ –ΟΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥΣ», με πολλές εκπλήξεις και αποκαλύψεις. Πρώτος σταθμός μας στην Κωνσταντινούπολη ήταν ο ναός της Παναγίας Κουμαριώτισσας, όπου τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση και τρισάγιο στους τάφους των Στέφανου και Αλέξανδρου Καραθεοδωρή. Η απόγονός του Άννα Αλεξάνδρου Βεγλερή με τη μεστή περιεχομένου ομιλία της έθεσε το πλαίσιο των ιστορικών εξελίξεων και του ρόλου που διαδραμάτισε ο Στέφανος Καραθεοδωρή, ο οποίος δεν ήταν μια λαμπρή προσωπικότητα για τον Ελληνισμό αλλά και για τη σύγχρονη Τουρκία, αφού η Κωνσταντινούπολη του οφείλει την ίδρυση Ιατρικής Σχολής το 1828. Συγκλονιστική και συγκινητική η αναφορά της ότι για πρώτη φορά τα τελευταία εκατό χρόνια τελείται μια εκδήλωση μνήμης ενώ εγγόνια, δισέγγονα και τρισέγγονα της μεγάλης αυτής οικογένειας είχαν να συναντηθούν εδώ και εξήντα χρόνια. Πάνω στο παγκάρι της εκκλησίας εντόπισα ένα ενημερωτικό φυλλάδιο για το αγίασμα της Αγίας Παρασκευής στο Νιχώρι που είχε απομείνει από μια λειτουργία που είχε πραγματοποιηθεί πριν τέσσερα χρόνια! παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Μπορεί να αντιληφθεί κανείς τη συγκίνησή μου, όταν στις εσωτερικές σελίδες του έπεφτα σε ένα απόσπασμα από το λεύκωμα του Νίκου Ατζέμογλου «Τ’ αγιάσματα της Πόλης», που είχα εκδώσει πριν 20 χρόνια, το 1990, από τις εκδόσεις ιστορικής και εθνικής αυτογνωσίας «ΡΗΣΟΣ», το οποίο το απόγευμα της ίδιας μέρας στο προαύλιο του πατριαρχικού ναού του Αγίου Γεωργίου ο Δημήτριος Φραγγόπουλος, μια εμβληματική προσωπικότητα της εκπαιδευτικής και πνευματικής παράδοσης της Πόλης, το χαρακτήριζε ως ‘ένα μνημείο για την ταυτότητα της Ρωμιοσύνης της Κωνσταντινούπολης» και το συγγραφέα «δυναμικό», αφού και αυτός είχε αποφοιτήσει από το περίφημο σχολικό ίδρυμα, το Ζωγράφειο. Στην είσοδο της Παναγίας Κουμαριώτισσας με περίμενε μια έκπληξη και έντονη συγκίνηση. Όταν η δημιουργός της προτομής του ιατροφιλόσοφου Στέφανου Καραθεοδωρή γλύπτρια, ζωγράφος και κεραμίστρια Φαίδρα Μαγκριώτη μου αποκάλυπτε το όνομά της που μας έφερνε συνδεδεμένους σε μια κοινή πορεία που είχε ξεκινήσει πριν 23 χρόνια, όταν συνδεόμουν με τον θείο της Γιάννη Μαγκριώτη, πολιτικό μηχανικό και συγγραφέα βιβλίων που αφορούσαν την ιστορία και τον πολιτισμό της Θράκης. Δισέγγονη του πρώτου δημάρχου Νέας Σμύρνης Αττικής και εγγονής του Δημητρίου Μαγκριώτη που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στο συλλογικό βίο της Θρακικής διασποράς δραστηριοποιούμενοι στην Εταιρεία Θρακικών Μελετών. Και για την ίδια το ταξίδι αυτό με αφορμή τα αποκαλυπτήρια του έργου της είχε το χαρακτήρα της επιστροφής στον τόπο καταγωγής των προγόνων της, αφού  η πλατεία της Νέας Βύσσας απέχει λίγα χιλιόμετρα από την κοιτίδα των Μαγκριώτηδων, τις Σαράντα Εκκλησιές της Ανατολικής Θράκης.

Στο λόγο του μετά τον εσπερινό ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος αναφερόταν στους αόρατους και ακατάλυτους δεσμούς που μας συνδέουν μέσα από μια καταπληκτική αλληλουχία γεγονότων και ορόσημων, σκιαγραφούσε την προσωπικότητα και το ρόλο του Στέφανου Καραθεοδωρή, ο οποίος ταυτόχρονα είναι ένας πνευματικός φάρος για την Ομογένεια, την Κωνσταντινούπολη και τη Νέα Βύσσα. Αυτήν ακριβώς την προσφορά στοχεύει να αναδείξει η πραγματοποίηση ημερίδας το 2011 επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης 150 χρόνων (1861-2011) από την ίδρυση του «Εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου» που ήταν για δεκαετίες το υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού του Ελληνισμού της Ανατολής.

Το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας Καραθεοδωρή είναι καταπληκτικό. Είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο της ιστορίας του νεότερου Ελληνισμού. Προσωπικότητες με τεράστια ακτινοβολία και αίγλη. Πρότυπα και σύμβολα διεθνούς εμβέλειας και σημασίας. Διερωτήθηκε στην ομιλία του ο απόγονος του Στέφανου Καραθεοδωρή Παύλος Πηλαβάκης, πως αυτός ένας ορφανός κι ένας φτωχός έγινε μια μεγάλη επιστημονική μορφή με κύρος και επιρροή σε μια αυτοκρατορία. Μέσα και από το παράδειγμά του μπορούμε να υπογραμμίσουμε την αξία εσωτερικών θεσμών που κράτησαν το Γένος σε πολύ δύσκολες για την ύπαρξή του σκοτεινές περιόδους. Αναφέρομαι στις χορηγίες των ελληνικών κοινοτήτων (προύχοντες και εκκλησία), που κράτησαν ζωντανή την ταυτότητα και τη συνείδηση του Ελληνισμού μέσα από την παιδεία και την εκπαίδευσή του φροντίζοντας για την ίδρυση εκπαιδευτηρίων και τη μόρφωση φτωχών παιδιών. Ο Στέφανος Καραθεοδωρής θα ευτυχήσει να έχει ως δασκάλους του στη Σχολή Κυδωνιών δυο σημαντικούς εκπροσώπους του νεοελληνικού διαφωτισμού, τον σπουδαίο θεολόγο και φιλόσοφο, αγωνιστή του 1821 και φιλικό Θεόφιλο Καίρη και τον διδάσκαλο του Γένους και φιλικό Βενιαμίν Λέσβιο που διακρινόταν για την πρωτοτυπία και τόλμη της φιλοσοφικής σκέψης του. Με το βιβλίο του «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ ΕΙ» μας παραπέμπει σε μια μακραίωνη πνευματική σχέση και διεργασία και έρχεται να υπογραμμίσει τη σχέση των Θρακών με το θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο των Δελφών, στο οποίο οι Θρακίδες, ιερατικό γένος από τη Θράκη, είχαν την ευθύνη της τέλεσης των θρησκευτικών μυστηρίων. Η Θράκη, άλλωστε, είναι ένας ιερός τόπος. Σύμφωνα με τον Κώστα Θρακιώτη, στη μετάφραση της τραγωδίας του Ευριπίδη «ΡΗΣΟΣ» επισημαίνει τα μεγαλύτερα ονόματα που αγλάισαν τον ελληνικό πολιτισμό έχουν σχέση με τη Θράκη. Ορφέας, Θάμυρις, Λίνος, Μουσαίος, Εύμολπος, ο οποίος θεωρείται ως ο αναμορφωτής των Ελευσίνιων μυστηρίων ενώ για πολλούς αιώνες την ευθύνη της τέλεσής τους έχει το ιερατικό γένος των Ευμολπιδών. «ΤΑ ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ» μια παράσταση του σκηνοθέτη Βασίλη Κυρίτση, ο οποίος διετέλεσε και διευθυντής του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου (ΔΗΠΕΘΕ) Κομοτηνής, στη μακρινή Νέα Υόρκη γίνεται η αφορμή για τη γνωριμία και τη διασύνδεση δυο νέων καλλιτεχνών, της χορογράφου Αποστολίας Παπαδαμάκη και του μουσικοσυνθέτη Γιώργου Μπουντουβή, οι οποίοι συμπτωματικά γίνονται κρίκος ενός πανάρχαιου κύκλου, αφού όπως και οι αρχαίοι πρόγονοί τους έχουν σχέση με τη Θράκη και ειδικότερα με τον Έβρο, με την Αλεξανδρούπολη, με το Σπήλαιο στο Τρίγωνο, στο Τριεθνές σημείο συνάντησης Ελλάδας, Βουλγαρίας, Τουρκίας.

Άλλα δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα έρχονται να αναδείξουν την αξία αυτού του καταπληκτικού εσωτερικού θεσμού των χορηγιών με ιδιαίτερο επίσης Θρακικό χρώμα. Χωρίς τον Γεώργιο Ζαρίφη δεν μπορούμε να φανταστούμε ποια θα ήταν η πορεία του Γεωργίου Βιζυηνού, του πατέρα του νεοελληνικού διηγήματος. Το ίδιο ισχύει και για τον Κώστα Βάρναλη, για την εκπαίδευση του οποίου μερίμνησε η Ελληνική Κοινότητα Ανατολικής Ρωμυλίας.

Πιο συγκεκριμένα ο πατέρας του λόγιου φιλολόγου, δημοσιογράφου, εγκυκλοπαιδιστή και ανθολόγου της νεοελληνικής μας ποίησης Ηρακλή Αποστολίδη, Νικόλαος Αποστολίδης ως πρόεδρος της επιτροπής ελληνικών σχολείων Πύργου ήταν που έδωσε στο νεαρό τότε Βάρναλη την υποτροφία για να σπουδάσει στην Αθήνα. Όταν ο Ηρακλής Αποστολίδης θα αναλάβει Γενικός Γραμματέας Σύνταξης στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του «ΠΥΡΣΟΥ», αρχικώς ιδιοκτησία του δικηγόρου Παύλου Δρανδάκη και στη συνέχεια του πάμπλουτου Παυσανία Μακρή, μια ομάδα σημαντικών Θρακών οι Κώστας Βάρναλης, Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, Αχιλλέας Σαμοθράκης, Αύρα Θεοδωροπούλου, Στίλπων Κυριακίδης, Κλέων Παράσχος, Νικόλαος Ανδριώτης, θα συνεργαστούν για την ολοκλήρωση του μεγάλου έργου της συγγραφής της εγκυκλοπαίδειας, στην οποία «χρησιμοποιήθηκαν όλες οι πνευματικές δυνάμεις του τόπου». Γιος του Ηρακλή Αποστολίδη είναι ο αιρετικός της νεοελληνικής λογοτεχνίας μας, δημοσιογράφος, φιλόλογος, λογοτέχνης και κριτικός Ρένος Αποστολίδης και εγγόνια του οι Στάντης και Ηρακλής Αποστολίδης, που συνεχίζουν μια μακρά οικογενειακή φιλολογική παράδοση, η οποία ξεκίνησε το 19^ο αιώνα στην Ανατολική Ρωμυλία και φτάνει μέχρι σήμερα στον τρίτο, στον 21^ο αιώνα. Είναι συναρπαστικό να παρακολουθούμε την εξέλιξη των τριών Θρακών του Ηρακλή Αποστολίδη, του Γεωργίου Γουναρόπουλου και του Κώστα Βάρναλη, που η κοινή παιδική ζωή τους ξεκίνησε από τον Πύργο της Ανατολικής Ρωμυλίας, από τις ακτές του Εύξεινου Πόντου, να τους συναντάμε στην Αθήνα να συνεργάζονται, να επικοινωνούν, να οικοδομούν στέρεα προσωπικά και φιλικά δίκτυα. Ηρακλής Αποστολίδης και Κώστας Βάρναλης συνυπάρχουν αρμονικά και δημιουργικά στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Κώστας Βάρναλης και Γεώργιος Γουναρόπουλος συνεργάζονται, μετά από μια μακρά σχέση ζωής που δοκιμάστηκε στα σκληρά χρόνια Κατοχής με την καθιερωμένη φασολάδα, όταν θέριζε η πείνα με τα φασόλια που είχε εξασφαλίσει ο Γουναρόπουλος από έναν μαυραγορίτη φιλότεχνο έναντι αμοιβής για έργο του .Στα αναστηλωτικά και σωτήρια συσσίτια στην υπόγεια κουζίνα του σπιτιού και εργαστηρίου, το οποίο σήμερα λειτουργεί στο Δήμο Ζωγράφου ως ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΥ, συμμετείχε σταθερά ο Κώστας Βάρναλης και για πάρα πολλούς πνευματικούς ανθρώπους ήταν ένας θεσμός ταυτόχρονα γευστικός, γαστρονομικός, μυσταγωγικός και πνευματικός που δημιούργησε ισχυρούς δεσμούς φιλίας και αλληλεγγύης. Η ποιητική συλλογή του Κώστα Βάρναλη «ΤΟ ΦΩΣ ΠΟΥ ΚΑΙΕΙ», που πρωτοεκδόθηκε το 1922 στην Αλεξάνδρεια θα κυκλοφορήσει σε 5^η έκδοση το 1975 από τις εκδόσεις «ΚΕΔΡΟΣ», επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης των 90 χρόνων του, και θα περιλάβει μια προσωπογραφία και έξι σχέδια του περίφημου ζωγράφου, από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους του 20ού αιώνα, που θα καθιερωθεί με το καλλιτεχνικό του όνομα  GUNARO εντός και εκτός των εθνικών συνόρων.

Με πρόταση της δημογεροντίας της μεταξένιας πολιτείας, η οποία διέγνωσε πολύ σωστά τις πνευματικές αρετές της η Σταμάτα Τόλκα, η οποία είχε γεννηθεί το 1866, 54 χρόνια πριν την απελευθέρωση της γενέτειράς της, φοίτησε στη «Ζαρίφειο Παιδαγωγική Ακαδημία Φιλιππουπόλεως», με την οποία συνδέεται η ίδρυση της Ζαριφείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αλεξανδρούπολης. Σε ένα βιβλίο-μνημείο που η αποτυπώνει την ακμή του Ελληνισμού της Πόλης με τίτλο «ΟΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΜΟΥ- ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ 1800-1920», από τις εκδόσεις ΤΡΟΧΑΛΙΑ, ο συνονόματος εγγονός του εθνικού ευεργέτη μας Γεώργιος Λ. Ζαρίφης γράφει: «Ήταν τώρα φανερό ότι η ζωή των Ζαριφείων άρχιζε να κινδυνεύει.

»Η γιαγιά μου προσπάθησε ν’ αντισταθεί στο μοιραίο. Με την ελπίδα ότι θα κατοχύρωνε την υπόστασή τους, εστράφηκε προς την Ελληνική Κυβέρνηση. Δια του Έλληνος πρεσβευτού στην Πόλη, του Νικολάου Μαυροκορδάτου, η γιαγιά ήλθε την 4^ην Δεκεμβρίου του 1896 σε συμφωνία με τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη. Προσέφερε στην Ελλάδα το μεγάλο τσιφλίκι του παππού, στους Σοφάδες της Θεσσαλίας. Η κυβέρνηση εδέχετο την δωρεά και σε αντάλλαγμα αναλάμβανε την προστασία των Διδακτηρίων Φιλιππουπόλεως, υπόσχετο να τα επιβλέπει και να αναγράφει κάθε έτος στον προϋπολογισμό της το αντίτιμο (σε δραχμές) χιλίων χρυσών λιρών για την συντήρησή τους. Επιπλέον, εάν, ο μη γένοιτο και για οποιονδήποτε λόγο, τα Ζαρίφεια αναγκάζοντο στο μέλλον να διακόψουν τη σταδιοδρομία τους στη Φιλιππούπολη, η ελληνική κυβέρνηση ήταν υποχρεωμένη, αφού συνεννοηθεί με την οικογένειά μας, να τα αναστύσει με την ίδια επωνυμία, «Ζαρίφεια», σε κάποιαν άλλη πόλη της Θράκης.

»Η σύμβαση αυτή κυρώθηκε υπό της Βουλής στις 4 Ιανουαρίου 1897 και ο νόμος δημοσιεύθηκε μετά τέσσερες μέρες.

»Αν μπορέσω ποτέ να φέρω σε αίσιο πέρας τις Αναμνήσεις μου, δεν θα παραλείψω να διηγηθώ πως στα 1906 οι Βούλγαροι οργίασαν πάλι, δεν δίστασαν να κλείσουν τα «Ζαρίφεια», πως επί 30 χρόνια το ίδρυμα του παππού μου παρ’ όλη την επιχορήγηση των χιλίων λιρών, έπαυσε να λειτουργεί και πως στα 1936, κατόπιν διαβημάτων μου προς όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις, η τύχη επιτέλους μας ευνόησε. Στις 15 Ιουνίου του 1936 είχα την ικανοποίηση να παραστώ στην Αλεξανδρούπολη στα εγκαίνια της Ζαριφείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας, το οποία η Α.Μ. ο Βασιλεύς των Ελλήνων Γεώργιος ο Β΄ ετίμησε με την παρουσία του»

Αυτή την παράδοση συνεχίζει ο Εβρίτης φαρμακοβιομήχανος Δημήτριος Πενταφράγκας, ο ιδρυτής της πρώτης αμιγούς ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας, της ΕΛΠΕΝ, ο οποίος θα πρέπει να ανακηρυχθεί ευεργέτης της Νέας Ορεστιάδας και αυτή την πρόταση την απευθύναμε με τον πιο υπεύθυνο και δημόσιο τρόπο προς το Δημοτικό Συμβούλιο Ορεστιάδας. Μετά από 45 χρόνια δημιουργικής και ανοδικής πορείας η ΕΛΠΕΝ ανοίγει τα φτερά της στη διεθνή αγορά φαρμάκου και αποτελεί ένα παράδειγμα κοινωνικής εταιρικής ευθύνης, αφού δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, και πρωτοπορίας στην έρευνα και εκπέμπει ένα αισιόδοξο και ελπιδοφόρο για τις δυνατότητες της επιστημονικής και επιχειρηματικής κοινότητας, για τις προοπτικές της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.

Το 2009 πήραμε την πρωτοβουλία για τη διοργάνωση εκδήλωσης με θέμα «ΘΡΑΚΕΣ ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ –ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ» με ομιλήτρια τη φιλόλογο –ποιήτρια Μαρία Ράλλη –Υδραίου, η οποία παρουσίασε το έργο, τη ζωή και την προσφορά πέντε μεγάλων μορφών του νεότερου Ελληνισμού με μια καταπληκτική διαδρομή και ιστορία να συνοδεύει τον καθένα τους που αγγίζει τα όρια του θρύλου. ΑΡΧΙΓΕΝΗΣ ΣΑΡΑΝΤΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΑΡΙΦΗΣ, ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΜΑΡΑΣΛΗΣ, ΝΕΣΤΩΡ ΤΣΑΝΑΚΛΗΣ, ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ. Το αποτύπωμα της προσφοράς τους διαρκές και ανεξίτηλο. Μας συναρπάζει, μας γοητεύει και μας εμπνέει να ατενίσουμε με τόλμη, αποφασιστικότητα και αισιοδοξία νέους και ανοιχτούς ορίζοντες σε ένα κόσμο αβεβαιοτήτων κα προκλήσεων σε χαλεπούς καιρούς και «μ’ ενάντιους ανέμους», για να θυμηθούμε μέσω αυτού του τίτλου το βιβλίο της Άννας Γκέρτσου –Σαρρή, από τις εκδόσεις «ΚΕΔΡΟΣ», που αναφέρεται στους Θράκες ήρωες του 1821 Αντώνιο Χατζηβισβίζη και Δόμνα Βισβίζη. Η ζωή και η δράση τους ξεδιπλώνεται και εκτυλίσσεται σε απίθανα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά πεδία και συγκροτούν ένα μοναδικό πλέγμα σχέσεων και συνεργασιών που έρχεται να υπογραμμίσει τις δυνατότητες και την αξία αυτών των καταπληκτικών ανθρώπων και του τόπου καταγωγής τους.

Το 2000 σε Νέα Βύσσα και Νέα Ορεστιάδα πραγματοποιήθηκε το ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ –ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΡΙΖΕΣ….», το οποίο προσήλκυσε τη συμμετοχή πολύ σημαντικών μαθηματικών ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο μετέπειτα υπουργός Έρευνας και Τεχνολογίας του Ιράν Μεχντί Μοχάμεντ Ζαχεντί! Τα πρακτικά αυτού του συνεδρίου κυκλοφόρησαν από εξειδικευμένο εκδοτικό οίκο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ) και όπως είπε ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Θωμάς Βουγιουκλής, ψυχή του συνεδρίου, βρίσκονται σε 20.000 μαθηματικές βιβλιοθήκες σε όλο τον κόσμο. Τόσο ο Βαγγέλης Σπανδάγος, με ένα μοναδικό έργο 138 βιβλίων για τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς όσο και ο Χρυσολέων Συμεωνίδης, διευθυντής του Μουσείου Φυσικών Επιστημών και Τεχνολογίας και λέκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέρθηκαν στο ρόλο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή στην προσπάθεια οργάνωσης του Πανεπιστημίου Σμύρνης, το οποίο μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα οργάνωσε σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα και ήταν ο τελευταίος Έλληνας που έφυγε από τη φλεγόμενη Σμύρνη και κατά τον Αμερικανό πρόξενο Τζορτζ Χόρτον, ήταν σαν να αποχωρούσε μαζί  του το ελληνικό πνεύμα από τα μαρτυρικά χώματα της Ιωνίας. Η διοργάνωση σε μόνιμη βάση ενός ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ είναι μια πρόταση ώριμη και επιβεβλημένη. Μια ακόμη πρωτοβουλία διεθνούς απήχησης θα ήταν η επανέκδοση των Απάντων του μεγάλου Έλληνα μαθηματικού σε ψηφιακή μορφή με τη συνεργασία της εδρεύουσας στο Μόναχο Βαυαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Είναι πρωτοβουλίες που θα φέρουν κύματα θετικής δημοσιότητας και προβολής, που θα πρέπει να μας απασχολεί εδώ στον Έβρο και τη Θράκη και στην Ελλάδα συνολικότερα, αφού η εικόνα της χώρας είναι μια εθνική υπόθεση και ο πυρήνας μιας πολιτιστικής στρατηγικής, η υλοποίηση της οποίας θα πρέπει να είναι μια προτεραιότητα ύψιστης σημασίας για την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση, η οποία προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να ενεργοποιήσει όλες τις δυνάμεις και τις δυνατότητες του Ελληνισμού.

Η κόρη του αείμνηστου ερευνητή –συγγραφέα Τάκη Τσονίδη, Χρύσα Τσονίδου δώρισε στον Πολιτιστικό Σύλλογο Νέας Βύσσας «ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗΣ» ένα αντίγραφο του χωρογραφικού πίνακα του Ικονίου που μας συνδέει με μια μαρτυρική μορφή του νεότερου Ελληνισμού τον Οικουμενικό Πατριάρχη Κύριλλο ΣΤ΄. Σε ένα εμβληματικό για το πολυπολιτισμικό, πολυεθνικό και πολυθρησκευτικό υπόστρωμα της Μικράς Ασίας έργο του με τίτλο «ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΦΥΛΑΙ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ», που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1922 και για δεύτερη φορά το 1990 από τις εκδόσεις «ΡΗΣΟΣ» ο Γεώργιος Κλεάνθους Σκαλιέρης αναφέρεται στα δυο έργα του Κυρίλλου ΣΤ΄ («Ιστορική περιγραφή της Αρχισατραπείας του Ικονίου» -Εν Κωνσταντινουπόλει 1815 και «Πίναξ Χωρογραφικής της Αρχισατραπείας Ικονίου» -Εν Βιέννη 1825), τα οποία είναι αποτέλεσμα της συμμετοχής του στη Φιλική Εταιρεία. Στο βιβλίο του «ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΣΤ΄-ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 1813-1818» ο αείμνηστος Τάκης Τσονίδης διασώζει μαρτυρία του Κώστα Θρακιώτη, επίσης απογόνου του Θρακιώτη θρησκευτικού ιεράρχη, σύμφωνα με την οποία «ο Κύριλλος ο ΣΤ΄, μαρτυρικός Πατριάρχης του Γένους, υπήρξε από τις πιο ξεχωριστές και άγιες μορφές της Χριστιανοσύνης. Το ευγενέστερο πνευματικό τέκνο της Θράκης και ίσως ένα από τα καλύτερα που είχε να επιδείξει κατά τα χρόνια της μακραίωνης Τουρκικής δουλείας η ιδιαίτερή μας πατρίδα». Η ιστορία του Κυρίλλου ΣΤ΄ θα περάσει στη λογοτεχνία μέσα από τις σελίδες του βιβλίου «ΚΑΣΤΡΑ ΤΑΞΙΔΙΑ –Στην Ελλάδα του θρύλου και της πραγματικότητας» του Γιάννη Π. Γκίκα, από τις εκδόσεις «ΑΣΤΗΡ» που διασώζει προφορικές μαρτυρίες των κατοίκων του Πυθίου και μελών της οικογένειας του μυλωνά Χρήστου Αργυρίου καθώς στα κιγκλιδώματα του νερόμυλου του έφερε ο ποταμός Έβρος τα σκήνωμα του εθνομάρτυρα που «απαγχονίστηκε τον Απρίλη του 18121 από τους Τούρκους από ένα παράθυρο της Μητρόπολης, μαζί με άλλους ιερωμένους και προεστούς», ως ενεχόμενος, κατά το φιρμάνι, στο «κίνημα το παρασκευαζόμενον μεταξύ του ρωμαϊκού έθνους». Ο Χρήστος Αργυρίου, που ήξερε τον Κύριλλο, τον αναγνώρισε, πήρε το σκήνωμά του στην πλάτη του, το πήγε σπίτι του και μέσα σ’ αυτό έθαψε το λείψανο. Περάσανε μερικά χρόνια και το 1829, σε στιγμές κάποιας ύφεσης, ζητάει ο δεσπότης της Αδριανούπολης τα λείψανα. Ο Αργυρίου ξεθάβει τα οστά και τα παραδίνει. Όμως, στο σπίτι του, από τότε, έκαιγε ακοίμητη κανδήλα και «στο μέρος που ήταν θαμμένο το λείψανο του πατριάρχη το θεωρεί πια ιερό, είναι το ιερότερο μέρος του σπιτιού του. Τα χρόνια περνούν, σιγά σιγά όλοι στο χωριό μάθανε για τον τάφο του. Κάθε νοικοκυρά θεωρεί υποχρέωσή της να πάει να συγυρίσει το δωμάτιο που ’ταν θαμμένος ο πατριάρχης και ν’ ανάψει το καντήλι με λάδι που έφερε από το σπίτι της, για την ψυχή του αγίου, για το καλό του σπιτιού της…».

»Τα χρόνια και πάλι διαβήκανε και προσκυνητάρι χτίστηκε στο σημείο της ταφής του πατριάρχη, ένα είδος μικρού εκκλησιδίου, που έγινε τόπος προσκύνησης και ευλάβειας προς τον εθνομάρτυρα». Η πρωτοβουλία για την ανέγερση του προσκυνηματικού ναϊδίου ήταν του δισέγγονου του μυλωνά Δημήτρη Αργυρίου και του Συλλόγου Πυθιωτών Αθήνας.

Ο Γιάννης Αργύρης (John Argiris) μας εντυπωσιάζει με την ταυτότητα του γενεαλογικού του δέντρου και πάνω απ’ όλα για την επιστημονική αναγνώριση σε όλο τον πλανήτη για τα επιστημονικά και ερευνητικά επιτεύγματά του. Από την πλευρά του πατέρα του είναι απόγονος του Ρήγα Φεραίου και από την πλευρά της μητέρας του ανιψιός του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Η αφήγηση του γενεαλογικού δέντρου της οικογένειας είναι μια μεγάλη αφήγηση για τον Θρακικό Ελληνισμό και ένα πολύτιμο κομμάτι της συνολικής εθνικής αφήγησής μας. Καθοριστική ήταν η συμβολή του στο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟΛΛΩΝ ΤΗΣ NASA και στην κατασκευή της σκεπής του Ολυμπιακού Σταδίου του Μονάχου όπου τελέστηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1972. Επί σειρά ετών διηύθυνε το  Ινστιτούτο Εφαρμογών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών της Στουτγάρδης και ήταν ο πρώτος ξένος που αναλάμβανε τη διεύθυνση ενός παρόμοιου τεχνολογικού επιστημονικού ινστιτούτου. Γλίτωσε τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης μετά από πληροφορία περί σύλληψής του από μια θρυλική μορφή του Γερμανικού στρατού τον στρατηγό Φον Κανάρις, για τις ελληνικές ρίζες του οποίου γίνεται πολύς λόγος και αρκετοί είναι αυτοί που τον συνδέουν με το γενεαλογικό δέντρο του εθνικού μας πυρπολητή, αγωνιστή της Επανάστασης του 1821 Κωνσταντίνου Κανάρη. Ο Γιάννης Αργύρης (John Argiris) είναι ένας ακόμη διακεκριμένος Έλληνας της Διασποράς κι από τους σημαντικότερους Έλληνες στο χώρο της θερμοδυναμικής και των εφαρμοσμένων μαθηματικών. Η διοργάνωση ενός διεθνούς συνεδρίου επ’ ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων (1913-2013) από τη γέννησή του στην πρωτεύουσα της Βάδης-Βυρτεμβέργης, τη Στουτγάρδη, είναι μια οφειλόμενη τιμή για μια μεγάλη προσωπικότητα του νεότερου Ελληνισμού.

Η μελέτη των κοινωνικών δομών στο χώρο της Θράκης από τον 19^ο αιώνα ως τις αρχές του 20ού αιώνα έχει να μας διδάξει πάρα πολλά και κυρίως να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη χρησιμότητα και την αναγκαιότητα των εμπορικών και οικονομικών δικτύων. Έχουμε δημοσιεύει φωτογραφικά τεκμήρια για τις εμπορικές συναλλαγές Σουφλίου και Αδριανούπολης περί τα τέλη του 19^ου αιώνα, όταν οι συνθήκες διακίνησης των προϊόντων  ήταν πρωτόγονες και παρ’ όλα αυτά τα Σουφλιώτικα επιτραπέζια σταφύλια πωλούνταν στην αγορά της Αδριανούπολης. Μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον παρουσίαζε η εμποροπανήγυρη της Φιλιππούπολης για όλη την Ανατολική Ρωμυλία. Ο παραγωγός και έμπορος ξυλοκάρβουνου από τον Πεντάλοφο προωθούσαν το προϊόν τους στο Σβίλεγκραντ (σήμερα στη Βουλγαρία) και στην Αδριανούπολη (σήμερα Τουρκία). Οι τεχνίτες πέτρας των Πετρωτών έφτιαξαν τις πέτρινες γέφυρες του Σβίλεγκραντ και της Αδριανούπολης. Από τα «μαντένια» (περιοχές εξόρυξης πέτρας) των Πετρωτών η πέτρα έφτανε μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Ενδιαφέροντα στοιχεία είχε να μας παρουσιάσει η Δρ. Κοινωνιολογίας Ελένη Τσιομίδου με την ομιλία της με θέμα «ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ» στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «ΞΕΝΙΤΕΜΕΝΟ ΜΟΥ ΠΟΥΛΙ…» που συνδιοργανώνουν από το 2008 το Κέντρο Δημοσιότητας –Τεκμηρίωσης –Προβολής, το περιοδικό «ΒΟΡΕΑΣ» και το «Δίκτυο Θρακών» στο Σπήλαιο Τριγώνου Έβρου, στο τριεθνές σημείο συνάντησης Ελλάδας –Βουλγαρίας-Τουρκίας, που έρχεται να προσθέσει και να εμπλουτίσει και κυρίως να συμβάλλει στην ανάγκη καθιέρωσης θεσμών που θα υπερβαίνουν φαινόμενα εσωστρέφειας και με πολλή αγάπη, συναίσθημα και αποθέματα εθελοντικής προσφοράς να δημιουργήσει ένα ανοιχτό φόρουμ διαλόγου και ένα πόλο πολιτισμού υπερτοπικής εμβέλειας και απήχησης.

Το «Ξενιτεμένο μου πουλί …» συνιστά μια ολοκληρωμένη πρόταση πολιτιστικής διαχείρισης και ως θεσμός έρχεται να υπογραμμίσει την ανάγκη ύπαρξης πολιτικών για τη μετανάστευση και τους μετανάστες σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ένα μεγάλο κεφάλαιο που χρήζει μιας πολυεπίπεδης και πολυπρισματικής προσέγγισης. Είναι μια ευκαιρία για την τοπική κοινωνία να υπογραμμίσει τις σχέσεις και τους δεσμούς της με τους μετανάστες, οι οποίοι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της και ταυτόχρονα συνιστούν ένα τεράστιο κεφάλαιο για τη χώρα και την περιφέρεια.

Το πρόβλημα της προσφυγοποίησης, της μετακίνησης και της μετανάστευσης είναι μέρος της ταυτότητας και της κληρονομιάς μας. Αφορά μια συγκλονιστική τραυματική εμπειρία που έχει αφήσει ανοιχτές πληγές και θέματα προς επούλωση και διευθέτηση. Μας έχει επηρεάσει καταλυτικά. Έχουμε μάθει να ζούμε μ’ αυτά. Η δική μας μεταναστευτική εμπειρία μπορεί να εξελιχθεί σε έναν μηχανισμό ερμηνείας και διαχείρισης του σύγχρονου μεταναστευτικού προβλήματος με τις όποιες κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις του. Και ειδικά οι τελευταίες υπό τη μορφή των κλιματικών συνθηκών αναμένεται να επηρεάσουν καθοριστικά τη ζωή και το μέλλον εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Δεν είναι, άλλωστε, κάτι πρωτόγνωρο στην ιστορία του παγκόσμιου πολιτισμού. Από την εποχή του τροφοσυλλέκτη –ανθρώπου κυνηγού οι μετακινήσεις πληθυσμών αποτελούν μια βασική συνιστώσα του ανθρώπινου πολιτισμού. Αυτό ισχύει και σήμερα. Το ίδιο θα συμβεί και στο μέλλον.

Αντί, λοιπόν, να δαιμονοποιούμε τις εξελίξεις και τα προβλήματα, οφείλουμε να προετοιμαζόμαστε για το μέλλον και τις προκλήσεις του. Είτε με κλειστά είτε με ανοιχτά σύνορα το παγκόσμιο αυτό φαινόμενο εκτιμάται ότι θα προσλάβει πρωτοφανείς διαστάσεις. Φανταστείτε, τι πρόκειται να συμβεί, αν τελικώς δεν προχωρήσουμε σε άλλου τύπου προσεγγίσεις και δομές. Και στο βαθμό που όλοι μας βγάλουμε τα σωστά συμπεράσματα, ίσως αυτές οι περιοδικές εξάρσεις του φαινομένου αυτής της κλίμακας, όπως το βιώνουμε σήμερα, να είναι η βάση για την καλύτερη προετοιμασία μας για την αντιμετώπισή του όπως ταιριάζει σε μια χώρα δικαίου ή σε μια χώρα, η οποία είναι σε θέση αντιμετωπίζει πολυσύνθετα και πολύπλοκα προβλήματα. Αυτό που σήμερα φαντάζει ως μια πρόκληση, μπορεί να είναι η απειλή του μέλλοντος. Είναι βέβαιο ότι μόνο ανυποψίαστοι δεν θα πρέπει να είμαστε για τα μελλούμενα. Τόσο γι’ αυτό όσο και για όλα τα άλλα που αφορούν στο συλλογικό ταξίδι μας στο μέλλον.

Η ΘΡΑΚΗ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΗΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΑ ΤΑΞΙΔΕΨΕΙ.

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΕΩΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ Η ΘΡΑΚΗ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΤΟΠΟΣ ΥΨΗΛΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΩΝ.

ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΟΥΜΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΥΨΗΛΗΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ.

ΔΕΙΚΤΕΣ, ΓΕΓΟΝΟΤΑ, ΟΡΟΣΗΜΑ ΜΑΣ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΡΟΜΟ

 ΠΟΛΛΑ ΜΙΚΡΑ ΡΥΑΚΙΑ ΣΥΓΚΛΙΝΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ  ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΝ ΕΝΑΝ ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΤΑΜΟ.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ ΩΘΕΙ ΣΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ, ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΜΑΣ, ΤΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ, ΤΗΣ ΘΕΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΡΙΖΟΝΤΑ ΜΑΣ.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ, Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟΣ ΠΟΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΑΚΗ.

ΕΥΘΥΝΗ ΜΑΣ ΝΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΗΣΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ ΔΙΚΤΥΑ, ΘΕΣΜΟΥΣ, ΣΥΣΣΩΜΑΤΩΣΕΙΣ.

ΟΛΑ ΟΣΑ ΜΑΣ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΕΧΟΥΝ ΤΟ ΛΟΓΟ ΤΟΥΣ

ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΣΥΝΔΕΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ. ΤΟ ΑΡΧΕΤΥΠΙΚΟ «ΚΟΙΝΟΝ ΘΡΑΚΩΝ» ΑΠΟΚΤΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΞΙΑ…

*

Η σωτηρία της πατρίδας είναι μεγάλο πράγμα…

Επειδή η "σωτηρία της πατρίδας είναι μεγάλο πράγμα" παραφράζοντας το στίχο του τραγουδιού που ερμηνεύει η Ελευθερία Αρβανιτάκη, κανείς εχέφρων πολίτης δεν θα μπορούσε να μην αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, αναλογιζόμενος τις συνέπειες της εξαιρετικής αυτής κατάστασης, και δεν θα ήταν έτοιμος να αποδεχθεί οδυνηρές και επαχθείς θυσίες, ακόμη κι αν πολύ ορθά πιστεύει ότι δεν ευθύνεται για τον εκτροχιασμό της ελληνικής οικονομίας, που μπορεί να μας βάλει ως κοινωνία, κράτος και έθνος σε επικίνδυνες περιπέτειες. Είναι η αυτονόητη απάντηση κάθε υπευθύνου ανθρώπου ανεξαρτήτως πολιτικών θέσεων και ιδεολογικού προσανατολισμού. Είναι ένας στοιχειώδης πατριωτισμός. Μια έσχατη γραμμή άμυνας και επιβίωσης. Πέρα και πάνω από κοινωνικούς ρόλους και εντάξεις η όποια προσδοκία ζωής υλοποιείται και ευοδώνεται μέσα στο συγκεκριμένο κοινωνικό-οικονομικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Από τις δυνατότητες της κοινής πατρίδας μας εξαρτάται η ατομική και η συλλογική μας ευημερία. Κι όταν η διατήρηση και η εξασφάλισή της επιβάλλουν και βάρη που δεν μας αναλογούν, είμαστε έτοιμοι να τα αναλάβουμε και να φροντίσουμε, έτσι ώστε το ταξίδι μας προς το παρόν αβέβαιο μέλλον να γίνει με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις. Για να κρατήσουμε ζωντανή την ελπίδα αξιοποιώντας κάθε απόθεμα πίστης και αισιοδοξίας ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν κι αυτή η αλλαγή θα είναι για το καλό του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας.

Το μείζον είναι η σωτηρία της πατρίδας. Αυτό είναι το διακύβευμα της εποχής. Δεν υπάρχει άλλο υπέρτερο αγαθό. Είναι μια εθνική προσπάθεια που απαιτεί της ενεργοποίηση όλων των δυνάμεων της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας.

Είναι η χρεοκοπία ενός κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού μοντέλου. Είναι το τέλος μιας ολόκληρης εποχής.

Οι αλλαγές θα είναι οδυνηρές. Οι συνέπειές τους θα επηρεάσουν καταλυτικά τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις. Αλλάζει δραματικά ο τρόπος ζωής των Ελλήνων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οδηγούμαστε σε ένα δυσμενές οικονομικό περιβάλλον που θα πρέπει να προβληματίσει το πολιτικό σύστημα της χώρας, το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει μια πρωτοφανή κοινωνική, οικονομική, πολιτική και ηθική κρίση. Από το βαθμό διαχείρισης και αντιμετώπισής της θα κριθεί η επιβίωση των πολιτικών δυνάμεων ή η πλήρης ανατροπή τους είτε με παλιά είτε με νέα υλικά που δεν είναι απαραίτητο να είναι φορείς του νέου και ενδεχόμενα να σηματοδοτήσουν μια οπισθοδρόμηση για την ελληνική ζωή.

ΤΕΥΧΟΣ 59, ΜΑΪΟΣ 2010

*

*   *

Οξύνονται δραματικά οι περιφερειακές ανισότητες

Ο ρόλος της Κασσάνδρας δεν μας ταιριάζει κι ούτε απηχεί το εκδοτικό και πολιτιστικό εγχείρημα του «Βορέα». Είμαστε από την άλλη πλευρά της θετικής και αισιόδοξης προσέγγισης και πράξης. Τα προβλήματα υπάρχουν για να τα διαχειριζόμαστε. Οι προκλήσεις δοκιμάζουν τις αντοχές και τις δημιουργικές δυνατότητές μας. Δεν έχουμε όμως το δικαίωμα να υποβαθμίζουμε την κρισιμότητα της κατάστασής μας και να υποτιμούμε τους κινδύνους που αυτή εγκυμονεί. Θα ήταν ένας ασυγχώρητος στρουθοκαμηλισμός. Τα πράγματα στην περιφέρειά μας όχι δεν πάνε καλά αλλά πάνε και προς το χειρότερο. Μια απλή ανάγνωση εκθέσεων των κορυφαίων συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων, παραδείγματος χάριν της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ) και Συνδέσμου Βιομηχανιών Βόρειας Ελλάδας (ΣΒΒΕ), είναι αρκετή για να κατανοήσει ακόμη και ο πιο ανυποψίαστος θεατής και παρατηρητής ότι κάτι συμβαίνει, κάτι δεν πάει καλά σ’ αυτό τον τόπο.

Δεν θέλουμε να δικαιωθούμε με την όξυνση των κοινωνικών και πολιτικών φαινομένων, που συνιστά μια λογική συνέπεια της χρεοκοπίας του κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού συστήματός μας, αλλά δυστυχώς αυτή είναι η πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα στην Ελλάδα και το σενάριο της κοινωνικής έκρηξης υπό τον ασφυκτικό έλεγχο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που μας υπαγορεύουν ένα επικίνδυνο κοκτέιλ ακραίων νεοφιλελεύθερων δημοσιονομικών πολιτικών, είναι μια ορατή απειλή που θα πρέπει να μας αφυπνίσει όλους.

Το γιατί φτάσαμε ως εδώ είναι ένα ερώτημα που αφορά το πολιτικό μας σύστημα, που οικοδομήθηκε στις στάχτες του Εμφυλίου πολέμου και συνέβαλε στη λεηλάτηση και κατασπατάληση των εθνικών, κοινωνικών και πολιτικών πόρων οδηγώντας την Ελλάδα στη χειρότερη οικονομική κρίση από συστάσεως του νεοελληνικού κράτους. Ένα κρατικό μόρφωμα που απογείωσε την κομματοκρατία, τη ρουσφετολογία, την πελατειακή αντίληψη, την αναξιοκρατία επιβάλλοντας κοινωνικά ήθη και στερεότυπα που υπονομεύουν κάθε έννοια δημοκρατίας και απέχουν πολύ από την κοινοτική μας παράδοση και την αρχαιοελληνική κληρονομιά, που θα μπορούσαν να μας δώσουν ως κιβωτός αξιών, συμβόλων και προτύπων, έναν μπούσουλα για μια ασφαλή πλοήγηση σε ένα αβέβαιο και ταραγμένο περιβάλλον, αναζητώντας, δηλαδή, στο κάλλος και στην ομορφιά του αρχαιοελληνικού πολιτισμού όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για το συλλογικό μας ταξίδι και τη φυγή μας στο μέλλον δημιουργώντας τους όρους και τις συνθήκες για την κοινωνική και πολιτιστική ανασυγκρότηση και αναγέννησή μας.

Το δημοσίευμα της εβδομαδιαίας πολιτικής και οικονομικής εφημερίδας «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ» παρουσιάζει εντυπωσιακά και συγκλονιστικά στοιχεία για το Ελληνικό Οικονομικό Μοντέλο. Τα αποκαλυπτικά αυτά ευρήματα είναι το προϊόν επεξεργασίας των αντίστοιχων στοιχείων της Eurostat της περιόδου 1995-1997 για το εθνικό και τα περιφερειακά κατά κεφαλήν ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) από τον αναπληρωτή καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε δηλώσεις του στον «Κόσμο του Επενδυτή» Νικόλαου Βαρσακέλη, ο οποίος επισήμανε:

«Δεν μιλάμε για απλή ανισορροπία, αλλά για διεύρυνση της ανισορροπίας, και για να ανατραπεί αυτή η δυναμική χρειάζονται γενναίες αποφάσεις και υπομονή. Εάν η τάση που υπάρχει σήμερα συνεχιστεί, τότε το πολύ σε 10 με 15 χρόνια η εικόνα για τις …. δυο Ελλάδες θα είναι τόσο ευδιάκριτη, που αφενός κανείς δεν θα μπορεί να κάνει πως δεν τη βλέπει και αφετέρου η αντιστροφή της θα απαιτεί πολλές δεκαετίες». Σύμφωνα με τον καθηγητή και την εφημερίδα «η χώρα μας τα τελευταία 15 χρόνια οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στη δημιουργία μιας «Ελλάδας δυο ταχυτήτων» στο επίπεδο των εισοδημάτων. Η γιγάντωση της Αττικής οδηγεί σε πλήρη περιθωριοποίηση και οικονομική ερήμωση την υπόλοιπη Ελλάδα, καθώς –παρά τις διακηρύξεις περιφερειακής σύγκλισης- η απόκλιση διαρκώς διευρύνεται με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν και τα κοινωνικά προβλήματα».

»Κατά τον καθηγητή, βασική αφορμή για την ένταση της ανισορροπίας υπήρξαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας του 2004, αλλά και η εκτίναξη των τιμών του Χρηματιστηρίου το 1999, το 2000 και το 2001. είναι χαρακτηριστικό ότι σε αυτή την τριετία η συμμετοχή της Βόρειας Ελλάδας στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας υποχώρησε από το 30,8% στο 25,8%, ενώ της Αττικής αυξήθηκε από 37,1%στο 45,8%, για να φτάσει το 2007 –τελευταία χρονιά για την οποία είναι οριστικά τα στοιχεία της Eurostat –στο 49,9%. Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι για κάθε δυο ευρώ πλούτου που παράγεται στην Ελλάδα το ένα ευρώ αφορά την Αττική και το άλλο ένα όλη την υπόλοιπη χώρα.

»Αξίζει να σημειωθεί ότι και πριν από το 1995 η Αττική ζούσε πιο πλούσια από την υπόλοιπη χώρα, αλλά όχι τόσο πολύ όσο σήμερα. Το 1995, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Αττικής ήταν το 107% του εθνικού μέσου όρου και το 2007 το 138%.

»Ο ίδιος αποδίδει την αρνητική αυτή εξέλιξη καταρχήν στην υποχώρηση του δευτερογενούς τομέα της οικονομία (μεταποίηση, βιομηχανία κλπ) και την ανάπτυξη του τριτογενούς (υπηρεσίες, εμπόριο κλπ)».

Τα στοιχεία για την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας –Θράκης είναι συνταρακτικά αποκαλυπτικά και δείχνουν μια δραματική διεύρυνση των περιφερειακών οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Η συμβολή της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης στο ΑΕΠ της χώρας από το 4,5% το 1995 το 2007 υποχώρησε στο 3,6%. Αυτό σημαίνει ότι το περιφερειακό κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο από το 81% το 1995 μέσα σε μια δωδεκαετία το 2007 γνωρίζει μια θεαματική υποχώρηση στο 67%, δηλαδή μια συρρίκνωση της τάξης των 14 ποσοστιαίων μονάδων!

Πίσω από τους αριθμούς σκιαγραφείται ο χάρτης των κοινωνικών ανισοτήτων στην περιφέρειά μας. Αν αναλογιστεί κανείς ότι σ’ αυτό το συρρικνωμένο ΑΕΠ συμμετέχουν τα μεγάλα αστικά κέντρα της περιφέρειάς μας, οι πρωτεύουσες των πέντε νομών, Δράμα, Καβάλα, Ξάνθη, Κομοτηνή και Αλεξανδρούπολη, τότε η πραγματικότητα στην ενδοχώρα των νομών γίνεται ακόμη δυσμενέστερη και επαχθέστερη και αγγίζει τα όρια της κοινωνικής και οικονομικής ασφυξίας.

Η περαιτέρω όξυνση των περιφερειακών ανισοτήτων σε συνδυασμό με την πληθυσμιακή και δημογραφική κατάρρευση της υπαίθρου μπορεί να προσλάβει δραματικές διαστάσεις και να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμες και μη ανατάξιμες εξελίξεις. Ήδη, «κλασικές» ομάδες κοινωνικού αποκλεισμού βιώνουν την απόλυτη εξαθλίωσή τους και μάλιστα σε περιοχές που μέχρι πριν λίγα χρόνια φάνταζαν νησίδες κοινωνικής σταθερότητας και συνοχής. Η προβολή του φαινομένου του κοινωνικού αποκλεισμού σε βάθος 20ετίας θα πρέπει να ταρακουνήσει θολές συνειδήσεις και δήθεν ήσυχα νερά κοινωνικής μακαριότητας και αναλγησίας.

Είμαστε στην καρδιά, στον πυρήνα της χειρότερης κρίσης, που είναι ταυτόχρονα κοινωνική, οικονομική, πολιτική, πολιτισμική, ηθική και εθνική. Απαιτούνται ρήξεις και ανατροπές τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Η διαχείριση που μας οδήγησε σ’ αυτήν την πρωτοφανή κρίση, έχει χρεοκοπήσει προ πολλού. Δεν έχει καμία αξία ούτε για το παρόν ούτε για το μέλλον. Χρειαζόμαστε μια άλλη ατζέντα δημόσιου διαλόγου. Μέσα σε συνθήκες δημοκρατίας και πλουραλισμού να αναδείξουμε τα διακυβεύματα και προτάγματα της εποχής. Είναι το μόνο πλαίσιο που μπορεί να εγγυηθεί την αναδιάταξη της ελληνικής κοινωνίας, οικονομίας και πολιτικής. Ο,τιδήποτε άλλο θα ήταν κοινωνικά και πολιτικά επαχθές και εθνικά επικίνδυνο.

ΤΕΥΧΟΣ 62, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

*   *

*

Η κρίση να γίνει ευκαιρία

Είτε με είτε χωρίς μνημόνιο η κρίση ήταν παρούσα, πραγματική και οξύτατη. Μια χώρα που είχε σταματήσει να παράγει και το αντίθετο να καταναλώνει πολύ πάνω από τις δυνατότητες και τις συνθήκες της, ήταν βέβαιο ότι οδηγούνταν σε μια βαθύτατη οικονομική και κοινωνική κρίση. Ακόμη και σήμερα, αν μπορούσαμε μ’ ένα ραβδάκι να εξαφανίσουμε το χρέος, είναι βέβαιο ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια θα συσσωρευθεί και πάλι το χρέος, γιατί ακριβώς έχουμε σταματήσει να παράγουμε και μαζί με την υπερκατανάλωση κατασπαταλούμε τους διαθέσιμους πόρους.

Όλοι μιλάνε για την κρίση. Σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης η κρίση προκαλεί έντονες αντιπαραθέσεις και ισχυρούς κραδασμούς που αδυνατούν να απορροφήσουν οι πολιτικές δυνάμεις όλου του φάσματος από τη δεξιά ως την αριστερά. Ενώ στην πατρίδα μας η συζήτηση δεν μπορεί να ξεφύγει από τα βαλτόνερα της σκανδαλολογίας και των σκανδάλων, κάποιοι στο εξωτερικό επιχειρούν να προσεγγίσουν, να αναλύσουν και να ερμηνεύσουν τη να πραγματικότητα. «Κρίσεις, εξεγέρσεις, ουτοπίες» ήταν το θέμα του Congres Marx που πραγματοποιήθηκε ένα μήνα πριν στις 22-25 Σεπτεμβρίου 2010 στο Παρίσι. Εκεί ήταν ο επίκουρος καθηγητής της Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης και πήρε συνέντευξη («ΤΟ ΒΗΜΑ», Κυριακή, 10-10-2010) από τον φιλόσοφο-διανοητή Σλαβόι Ζίζεκ, ο οποίος μας δίνει μια εξαιρετική περιγραφή ανάλυσης της εποχής που ζούμε:

«Στην Κίνα, αν πραγματικά μισείς κάποιον, τον καταριέσαι με τα λόγια: "Σου εύχομαι να ζήσεις σε ενδιαφέροντες καιρούς". Ο λόγος είναι απλός. Στην ανθρώπινη ιστορία "ενδιαφέροντες καιροί" είναι περίοδοι αναστατώσεων, πολέμων και διαμάχης εξουσιών, την ώρα που εκατομμύρια αθώοι υφίστανται τις συνέπειες. Σήμερα μπαίνουμε αναμφίβολα σε μια τέτοια εποχή –οι καιροί μας είναι "ενδιαφέροντες". Έπειτα από δεκαετίες υποσχέσεων του κράτους πρόνοιας, περίοδο κατά την οποία οι περικοπές διαρκούσαν για σύντομα χρονικά διαστήματα σύντομα θα επιστρέψουν στο κανονικό, μπαίνουμε σε μια ποιοτικά διαφορετική εποχή, όπου η κρίση –ή, πιο σωστό, η κατάσταση οικονομικής έκτακτης ανάγκης που βιώνουμε  -με αλλεπάλληλα μέτρα λιτότητας (περικοπές προνομιακών δαπανών, περιστολή της δωρεάν Υγείας και Παιδείας, συνεχή απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων) είναι διαρκής. Πρόκειται για κρίση που αποτελεί σταθερά· κρίση που γίνεται πλέον τρόπος ζωής».

Κοντολογίς, χρονοδιαγράμματα άμεσης ή σύντομης εξόδου από την κρίση δεν υφίστανται ως θέμα συζήτησης και μάλλον θα πρέπει να πάμε σε άλλες υποθέσεις και σενάρια εργασίας.

Είμαστε στο μάτι του κυκλώνα και οι ταχύτητες είναι φοβερές. Αδυνατούμε να παρακολουθήσουμε τη δυναμική των εξελίξεων. Προφανώς δεν είμαστε προετοιμασμένοι και ούτε καν προϊδεασμένοι για τις συνέπειές τους. ο κόσμος έχει εισέλθει σε μια εποχή κοσμογονικών αλλαγών και ανακατατάξεων. Σίγουρα ζούμε σε μια "ενδιαφέρουσα εποχή" και είμαστε αυτόπτες μάρτυρές της. Το αν θα γίνουμε και οι πρωταγωνιστές της νέας εποχής είναι ένα τεράστιο θέμα για την ασφαλή πλοήγηση της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας σε ένα περιβάλλον αβεβαιοτήτων.

Δεν χρειάζεται να έχουν ασχοληθεί οι πολιτικές με τις πολιτικές και οικονομικές επιστήμες για να καταλάβουν ότι είμαστε σε μια εποχή ιδιαιτέρων δυσκολιών και δοκιμασιών. Πολλά πράγματα έπρεπε να έχουν αλλάξει αλλά φαίνεται πως δεν υπάρχουν ούτε τα ελάχιστα περιθώρια για αναβολές και στασιμότητα. Αυτή την ανάγκη τη διαισθάνονται οι πολίτες που είναι έτοιμοι να υποστούν τις αναγκαίες συνέπειες για τη βιωσιμότητα του ελληνικού κοινωνικού και οικονομικού μοντέλου. Το μέγα διακύβευμα είναι ο παραγωγικός επαναπροσανατολισμός κι αυτό είναι μια πολυσύνθετη και πολύπλοκη διαδικασία. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε πολλά. Το βέβαιο είναι ότι πρέπει να αλλάξουμε. Κι αυτό θα είναι είτε με είτε χωρίς τη θέλησή μας. Είναι μια φυσική νομοτέλεια. Έρχεται.

ΤΕΥΧΟΣ 63, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

*   *

*

Αναγκαία συνθήκη της πολιτικής αυτοδυναμίας η ισχυρή τοπική αυτοδιοίκηση

Σε μια περίοδο οξύτατης κρίσης η μόνη απάντηση είναι η ενδυνάμωση των μηχανισμών της δημοκρατίας και όχι η συρρίκνωση της δημοκρατίας. Η υπεράσπιση της δημοκρατίας είναι ένα μείζον πολιτικό διακύβευμα της εποχής μας.

Η ένταση και η όξυνση των κοινωνικών και πολιτικών φαινομένων χωρίς ένα ζωντανό πνεύμα δημοκρατίας μπορεί να μας οδηγήσει σε επικίνδυνες καταστάσεις πολλαπλά επιζήμιες όχι μόνο στο κοινωνικό-οικονομικό- πολιτικό αλλά και στο εθνικό πεδίο. Εγκαίρως και υπευθύνως διατυπώσαμε σκέψεις, προβληματισμούς, θέσεις και απόψεις. Δεν μας ταιριάζει η ιδεολογική και πολιτική τρομοκρατία που οδηγεί στη χειραγώγηση του λαού που μετατρέπεται σε εύπλαστη ύλη για τους δημαγωγούς. Καλό \ είναι οι θιασώτες ενός ψευδεπίγραφου κοινωνικού και πολιτικού ριζοσπαστισμού να μελετήσουν την περίοδο του μεσοπολέμου στην Ευρώπη και ειδικότερα της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης στη Γερμανία που αντί να κρατήσει ζωντανό το όραμα της κοινωνικής ουτοπίας και επανάστασης γέννησε βαρβαρότητα και φασισμό.

Τα πράγματα στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης μας προβληματίζουν. Όλοι οι δείκτες είναι στο κόκκινο. Από παντού εισπράττουμε την αγωνία της κοινωνίας. Πολλές αρνητικές ατομικές ιστορίες συνθέτουν μια ζοφερή κοινωνική –οικονομική πραγματικότητα. Επαγγελματίες, βιοτέχνες, επιχειρηματίες δίνουν τη μάχη της επιβίωσης μέσα σε ένα δυσμενέστατο οικονομικό περιβάλλον. Τα νοικοκυριά είναι πνιγμένα στα χρέη τους. είναι οι ναυαγοί του καταναλωτικού ονείρου και του ελληνικού οικονομικού μοντέλου. Η ανατροπή αυτής της κατάστασης είναι ένας μονόδρομος και μια ευθύνη για όλες τις δυνάμεις της περιφέρειας. Η υπόθεση της περιφερειακής ανάπτυξης πρέπει να γίνει ένα λάβαρο –σημαία- αίτημα για την κοινωνική –παραγωγική ανασυγκρότησή της. Η υπόθεση της περιφερειακής ανάπτυξης θα πρέπει να αναχθεί σε μείζον θέμα δημοκρατίας κοινωνικής αλληλεγγύης και εθνικής συνοχής, που θα πρέπει να μας συνεγείρει όλους και να αποτελέσει την προϋπόθεση για μια νέα κοινωνική συμφωνία.

Προς αυτή την κατεύθυνση ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης θα είναι καταλυτικός. Μια ισχυρή τοπική αυτοδιοίκηση αποτελεί την αναγκαία συνθήκη υπεράσπισης της πολιτικής αυτονομίας και της διεύρυνσης και εδραίωσης της δημοκρατίας μας. Είναι μια μεγάλη ευθύνη για το πολιτικό μας σύστημα να ενισχύσουμε το ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης και να την απαλλάξουμε από τον ασφυκτικό αναχρονιστικό κομματικό εναγκαλισμό που δεν έχει να προσφέρει απολύτως τίποτε ούτε στα κόμματα ούτε στην κοινωνία και στην πολιτική ζωή.

Μια ουσιαστική μεταρρύθμιση και πρωτοβουλία εξυγίανσης της τοπικής αυτοδιοίκησης θα ήταν η αλλαγή του τρόπου εκλογής των δημάρχων. Πολλά από τα «τριτοκοσμικά» φαινόμενα, όπως αυτά που βιώνουμε και βιώσαμε και στις τελευταίες δημοτικές εκλογές, δεν θα είχαν λόγο ύπαρξης, αν είχε υπάρξει η σχετική νομοθετική πρωτοβουλία, ώστε επιτέλους να διαχωριστεί η εκλογή των δημάρχων από την εκλογή των μελών του δημοτικού συμβουλίου και θέσεις αντιδημάρχων να παίρνουν όλες οι εκπροσωπούμενες στο δημοτικό συμβούλιο πτέρυγες. Είναι ώριμες οι συνθήκες εδώ και πάρα πολύ καιρό γι’ αυτές τις αλλαγές. Η πρωτοβουλία ανήκει πρωτίστως στα δύο μεγάλα κόμματο εξουσίας, στο ΠΑΣΟΚ και στη Ν.Δ., αλλά ως αίτημα θα πρέπει να γίνει μια σημαία διεκδίκησης για το κίνημα της αυτοδιοίκησης, τα θεσμικά όργανα της οποίας θα πρέπει να απαιτήσουν την ανάληψη άμεσων νομοθετικών πρωτοβουλιών. Είναι προφανές ότι ο ρόλος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Κοινοτήτων Ελλάδας (ΚΕΔΚΕ) θα είναι καθοριστικός. Πού θα θέλαμε αυτό το αίτημα να το διατύπωνε και να το διεκδικούσε η Τοπική Ένωση Δήμων Κοινοτήτων (ΤΕΔΚ) Ν. Έβρου. Έχει σημασία από τη δική μας περιφέρεια να επιδείξουμε μια διάθεση κι ένα απόθεμα υπερβάσεων και διεκδικήσεων.

ΤΕΥΧΟΣ 64, ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010

*   *

*

Σημεία των καιρών την εποχή της παγκοσμιοποίησης

Εικόνα συνταρακτική. Στο σπιτάκι της γεώτρησης στον κάμπο της Νέας Βύσσας στην ελληνοτουρκική μεθόριο ο αγρότης σοκάρεται από τα παγωμένα πτώματα των μεταναστών, αδιευκρίνιστης εθνικότητας, όπως τόσα άλλα μεταναστών που έχουν βρει τραγικό θάνατο στα νερά του Έβρου ποταμού έχοντας υποστεί αφάνταστες ταλαιπωρίες στην αναζήτησή τους για μια καλύτερη τύχη και ζωή και μια θέση κάτω από τον ήλιο της ευημερίας και της κατανάλωσης της Ευρώπης.

Φυλάκιο –Κέντρο Φύλαξης Μεταναστών. Διαδήλωση αντιρατσιστικών μεταναστευτικών δικτυώσεων της Βόρειας Ελλάδας κατά της παρουσίας της FRONTEX που χαρακτηρίζεται ως στρατός του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ.).

Σημεία των καιρών.

Βέβαια δεν είναι η πρώτη φορά που ο αντιεξουσιαστικός χώρος κάνει αισθητή την παρουσία του στην περιοχή. Πριν λίγα χρόνια είχαμε ανάλογη πρωτοβουλία με επικεφαλής και γνωστή στο ευρύ κοινό από την "υπόθεση της 17 Νοέμβρη" και με πολύχρονη θητεία στην υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων δικηγόρο Γιάννα Κούρτοβικ.

Στην περίπτωση του Φυλακίου έχουμε ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα της πολυπλοκότητας της εποχής μας και του παγκόσμιου φαινομένου της μετανάστευσης. Η τοπική κοινωνία εισπράττει ως στοιχείο της κλίμακάς της και της καθημερινότητάς της τις επιπτώσεις ενός παγκόσμιου φαινομένου. Έτσι, η τοπικότητα γίνεται αναπόσπαστο μέρος μιας παγκόσμιας εξέλιξης, μιας μοναδικής μεταναστευτικής πληθυσμιακής ροής που θα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του 21^ου αιώνα. Η κατά τα άλλα γραφική και ειδυλλιακή εικόνα και αθωότητα μιας μικρής επαρχιακής κοινωνίας έχει χαθεί ανεπιστρεπτί. Εικόνες που φάνταζαν ως σενάριο μιας ταινίας επιστημονικής φαντασίας, γίνονται οργανικό κομμάτι της τοπικής πραγματικότητας, την οποία δεν μπορείς να ερμηνεύσεις με στενά τοπικά κριτήρια, που δεν θα επιτρέπουν μια θέαση κι έναν τρόπο ανοιχτών οριζόντων.

Αν η προοπτική της κατασκευής του φράχτη στις Καστανιές και τη Νέα Βύσσα μας έκανε διεθνές θέμα, μπορείτε να φαντασθείτε ότι η ύπαρξή του θα αναδειχθεί τόσο από τα διεθνή Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης όσο και από τις ανθρωπιστικές οργανώσεις σε ένα εμβληματικό σύμβολο που θα στιγματίζει την Ελλάδα, τη Θράκη και τον Έβρο με πολιτικές αντιλήψεις, οι οποίες δεν θα είναι συμβατές με μια κουλτούρα πολιτισμού και δικαιωμάτων. Στον φράχτη δεν θα σταματάνε μόνο τα μεταναστευτικά ρεύματα αλλά πολύ πιθανότερο είναι να ξεσπάνε και τα κύματα ακτιβισμού ελληνικών και διεθνών οργανώσεων. Πλανώνται πλάνην οικτρά όσοι υποστηρίζουν ότι ένας φράχτης 12 χιλιομέτρων στα χιλιάδες  χιλιόμετρα της ελληνοτουρκικής οριογραμμής θα αποτρέψει την έλευση εκατομμυρίων μεταναστών που ούτως ή άλλως χρειάζεται για την τόνωση και ανανέωση του εργατικού της δυναμικού η Ευρωπαϊκή Ένωση. Στα αμέσως επόμενα χρόνια 10.000.000 μετανάστες αναμένεται να πολιορκήσουν το φρούριο της ευημερούσας Ευρώπης! Έχουμε μπροστά μας μια συγκλονιστική πληθυσμιακή μεταναστευτική μετακίνηση. Η διεθνής κοινότητα καλείται να αντιμετωπίσει ένα παγκόσμιο φαινόμενο –πρόβλημα. Η Ελλάδα όφειλε να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο, ώστε να καταστεί θέμα μείζονος πολιτικής προτεραιότητας τόσο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στα όργανα της διεθνούς κοινότητας.

Μια Ελλάδα της δημοκρατίας και του πολιτισμού μπορεί να διαχειριστεί με επιτυχία τα εσωτερικά της προβλήματα και να εκπέμψει τα σωστά μηνύματα σε όλους τους λαούς και τα έθνη του κόσμου. Αυτή η Ελλάδα μπορεί να ανακτήσει την εθνική αυτοπεποίθησή της, την κοινωνική συνοχή και τη διεθνή ακτινοβολία της. Αυτή η Ελλάδα μπορεί να ελπίζει στην αναγέννησή της. Και προς αυτή την κατεύθυνση οφείλουμε να συμβάλλουμε όλοι με θετικό και δημιουργικό τρόπο. Αυτήν ακριβώς τη συζήτηση θα πρέπει να ανοίξουμε και σε τοπικό περιφερειακό επίπεδο. Θα είναι μια τεράστια συμβολή σε ένα μείζον θέμα δημοκρατίας και πολιτισμού που θα επηρεάσει καταλυτικά το μέλλον και το περιεχόμενο των δημοκρατικών ευρωπαϊκών κοινωνιών.

ΤΕΥΧΟΣ 65, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2011

*   *

*

Δεν θα πρέπει να αιφνιδιάζονται οι τοπικές κοινωνίες

Ανεξαρτήτως από ποια πλευρά και οπτική κι αν προσεγγίζει κανείς το μεταναστευτικό, σ’ αυτό που όλοι θα πρέπει να συμφωνήσουμε είναι ότι θα πρέπει να υπάρχει ένα μίνιμουμ συνεννόησης των τοπικών δυνάμεων ως βασικής προϋπόθεσης διαχείρισης ενός σύνθετου φαινομένου που τείνει να δημιουργήσει μια εντελώς νέα πραγματικότητα με πολλά απειλητικά σύννεφα στον ορίζοντα.

Από τις συνθήκες της ακραίας απομόνωσης και των κλειστών συνόρων οι τοπικές κοινωνίες εισπράττουν τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης που σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή έχει θέσει σε κίνηση δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων. Οι μεταναστευτικές ροές είναι αδύνατο να περιοριστούν και η παγκόσμια κοινότητα θα πρέπει να προετοιμαστεί για την αντιμετώπιση των οξύτατων ανθρωπιστικών καταστροφών και επισιτιστικών κρίσεων που θα είναι το χαρακτηριστικό του 21^ου αιώνα.

Σε τοπικό επίπεδο εδώ και χρόνια θα έπρεπε να αναλάβουμε πρωτοβουλίες, ώστε να δημιουργήσουμε όλες εκείνες τις συνθήκες προπαρασκευής των τοπικών κοινωνιών μας, που ούτως ή άλλως σηκώνουν ένα βάρος της διαχείρισης του φαινομένου ενώ βρίσκονται στην πρώτη γραμμή εκδήλωσης του φαινομένου, αφού στις Καστανιές και τη Νέα Βύσσα, έχουμε τα μοναδικά χερσαία σύνορα απ’ όπου έχει παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια αυξημένη κινητικότητα καθώς υπάρχει η ευκολία της πρόσβασης όπως και στο υπόλοιπο και μεγαλύτερο τμήμα της ελληνοτουρκικής οριογραμμής στην οποία κυριαρχεί το υδάτινο στοιχείο, ο Έβρος ποταμός. Όσο καθυστερούμε σε τοπικό επίπεδο, είναι σαφές ότι δεν διευκολύνουμε τα πράγματα αλλά μάλλον τα επιδεινώνουμε σε βάρος μας.

Η κυβέρνηση, είναι προφανές ότι θα πρέπει να προχωρήσει στη διαμόρφωση μιας συγκροτημένης μεταναστευτικής πολιτικής και να επιδιώξει όχι μόνο σε ευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο, μέσω του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), να προωθήσει μια ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ που θα συμβάλλει στην αναζωογόνηση των κοινωνικών και οικονομικών δραστηριοτήτων σε όλες εκείνες τις περιοχές του πλανήτη όπου εντοπίζεται το μεγαλύτερο πρόβλημα. Παρ’ όλα τα αναπτυξιακά γράμματα οι τεράστιοι χρηματοδοτικοί πόροι δεν διοχετεύθηκαν στους ανθρώπους που χρειάζονταν πραγματικά βοήθεια αλλά διόγκωσαν διεφθαρμένα γραφειοκρατικά και πολιτικά καθεστώτα. Έτσι, θα πρέπει σε πρώτη τουλάχιστον φάση να αναθεωρηθεί σε εθνικό επίπεδο το πλαίσιο της αναπτυξιακής βοήθειας που μας αναλογεί και η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να προωθήσει ένα νέο σχεδιασμό που θα ενσωματώνει ως κύριο στοιχείο υλοποίησής του τους μετανάστες, που θα μπορούσαν να ελπίζουν σε βελτίωση των συνθηκών της ζωής τους σε περίπτωση επιστροφής τους στον τόπο και χώρα προέλευσής τους.

Στο εσωτερικό η κυβέρνηση έχει πάρει εσχάτως νομοθετικές πρωτοβουλίες που δεν μπορούν εύκολα να αποδοκιμαστούν και να απορριφθούν. Αυτό που θα πρέπει να κάνουν οι αρμόδιοι υπουργοί της και τα εντεταλμένα κυβερνητικά στελέχη, είναι να φροντίσουν για την καλύτερη δυνατή ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών, ώστε να υπάρξει η μέγιστη και αναγκαία συναίνεση για τις προωθούμενες επιλογές της κυβέρνησης. Χωρίς τη συναίνεση των τοπικών κοινωνιών δεν μπορούν να υπάρξουν βιώσιμα μοντέλα διαχείρισης και το πιθανότερο είναι να υπάρξουν ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα, όταν αυτές τελούν υπό καθεστώς σύγχυσης και παραπληροφόρησης.

Ούτε εύκολες επιλογές ούτε ευχάριστες ή ικανοποιητικές για όλους προτάσεις υπάρχουν. Τα πράγματα είναι αρκούντως δύσκολα και μπορεί να γίνουν επικίνδυνα εκρηκτικά. Αυτό που οφείλουν να διασφαλίσουν οι έχοντες την ευθύνη, είναι ένα έντιμος και υπεύθυνος δημόσιος διάλογος όπου όλοι θα προσέρχονται με υψηλό αίσθημα ευθύνης για την αποστολή τους και τις ανάγκες των καιρών και με δέσμευση να μην αιφνιδιαστούν οι τοπικές κοινωνίες, οι οποίες ακόμη κι όταν θα είναι αντιμέτωπες με αντιδημοφιλείς και δυσάρεστες κυβερνητικές επιλογές, θα έχουν εμπεδώσει ένα αίσθημα εμπιστοσύνης ότι κανείς δεν επιχειρεί τον αιφνιδιασμό και τη χειραγώγησή τους, αλλά το αντίθετο επιδιώκεται η ουσιαστική συμμετοχή τους ως απαραίτητης συνθήκης για τη διαχείριση του προβλήματος. Είναι ο μόνος δρόμος κι αυτή την επιλογή θα πρέπει να τη σηματοδοτήσουν σε τοπικό επίπεδο όλοι οι αρμόδιοι και εντεταλμένοι κυβερνητικοί παράγοντες.