1932-2012:80 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΣΟΥΦΛΙΩΤΗ ΚΩΣΤΑ ΘΡΑΚΙΩΤΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ "ΣΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΔΡΟΜΟ"

Ο παππούς μου ο Θαλής

Του Σταύρου Παπαθανάκη

 

Τον Κώστα Θρακιώτη, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Θαλή Προδρόμου, είχα την τιμή να τον γνωρίσω από την πρώτη  χρονιά της παραμονής μου στην Αθήνα και της δραστηριοποίησής μου στο Σύλλογο Καταγόμενων εκ του νομού Έβρου «Ο ΕΒΡΟΣ», του οποίου υπήρξε ιδρυτικό και ενεργό μέλος. Αμέσως μετά την κατάρρευση της χούντας ο σύλλογος αποκτάει μια ιδιαίτερη δυναμική και αίγλη. Το παρών τους δίνουν οι Χρόνης Αηδονίδης –τραγουδιστής, Καλλιόπη Παπαθανάση –Μουσιοπούλου –ιστορικός-λαογράφος και κοινωνιολόγος, Δημήτρης Χόπτηρης –ηθοποιός, Δέσπω Καρούσου –ποιήτρια και μεταφράστρια, Νίκος Κυτόπουλος –λογοτέχνης/εκπαιδευτικός και δημοσιογράφος, Αχιλλέας Σέντερης –οικονομολόγος, Χρήστος Πολυχρονίδης –συγγραφέας, Ιάσων Ιωαννίδης –ποιητής, Σταυρούλα Αρβανιτίδου –ποιήτρια και επιμελήτρια εκδόσεων, Αυγερινός Μαυριώτης –ζωγράφος και ποιητής, Ρούλα Ντούφα και Άκης Δαλής και μαζί τους πολλοί νέοι και νέες που καθιστούν το σύλλογο ένα ανοιχτό δημιουργικό εργαστήρι ιστορικής και πολιτιστικής αυτογνωσίας και μια πολύτιμη ψηφίδα της πλούσιας σωματειακής παράδοσης της εσωτερικής Θρακικής διασποράς. Η μηνιαία εφημερίδα «ΠΑΛΜΟΣ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ» για πολλά χρόνια θα είναι ένας δίαυλος με τον τόπο καταγωγής και μια δυνατότητα έκφρασης, διεκδίκησης και προβολής ζητημάτων, αιτημάτων και προβλημάτων. Η «ΕΒΡΟΚΥΨΕΛΗ» γίνεται όντως μια κυψέλη, ένα μελίσσι δημιουργίας  και πολλά Εβριτόπουλα της διασποράς μαθαίνουν χορούς και τραγούδια και αποκαθιστούν ισχυρούς δεσμούς με τη Θράκη. Το 1985, μετά από συζητήσεις με τον συμπατριώτη πολιτικό επιστήμονα και συγγραφέα Μιχάλη Χαραλαμπίδη πέφτει ο σπόρος της ιδέας για την πραγματοποίηση ενός κορυφαίου θεσμού της συλλογικής μας δράσης του ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΘΡΑΚΩΝ που παρά τις παραλείψεις και τις ολιγωρίες αποτελεί μια πρόκληση για όλους τους εντός και εκτός των εθνικών συνόρων. Ο Κώστας Θρακιώτης θα δώσει το παρών του στο 1ο Συνέδριο για Ιστορία της Θράκης που θα φιλοξενηθεί στο Σουφλί και στην Αλεξανδρούπολη το 1986. Θα είναι επίσης στο προσωρινό Κεντρικό Συμβούλιο του Κέντρου για τη Μελέτη της Ιστορίας της Θράκης (ΚΕ.Μ.Ι.ΘΡΑ.). Μέχρι και την τελευταία στιγμή της ζωής παρακολουθούσε με ενδιαφέρον τις εξελίξεις και τη δράση των Θρακικών σωματείων και ήταν πάντοτε στο πλευρό των νέων ανθρώπων που τους ενθάρρυνε στη συμμετοχή τους στα κοινά.

Συγκινητική η προς τιμήν του εκδήλωση στο πάρκο Ελευθερίας, στο πρώην κολαστήριο στης ΕΑΤ-ΕΣΑ στο πλαίσιο του εορτασμού της απελευθέρωσης της Θράκης.

Είχα το προνόμιο της γνωριμίας μαζί του από τον πρώτο χρόνο της παραμονής μου στη Αθήνα. Ήταν μια διαρκής και πολυετής μαθητεία στο πλάι του. Όσο δύσκολος φαινόταν ή έδειχνε σε ανθρώπους που δεν συμπαθούσε ή δεν επιδίωκε τη συναναστροφή μαζί τους, τόσο ανοιχτός, υποστηρικτικός και υπερπροστατευτικός ήταν απέναντι σε πρόσωπα που συμπαθούσε και κέρδιζαν την εμπιστοσύνη του. Η κάθε συνομιλία μαζί του ήταν μια αισθητική απόλαυση και πνευματική πρόκληση. Χαιρόσουν να τον ακούς να αναφέρεται σε μια ευρεία γκάμα θεμάτων και ενδιαφερόντων. Δίπλα σ’ αυτό τον μύστη της μεθόδου και τον θιασώτη της διαλεκτικής διαμόρφωσα και ακόνισα το αισθητήριο και το κριτήριό μου. Χρωστάω πολλά σ’ αυτές τις ατέρμονες συνομιλίες μας στο σπίτι του στη Μυριοφύτου 52 στη Νέα Σμύρνη. Δυστυχώς δεν είχα την πρόνοια να τις ηχογραφήσω για να καταγραφούν μοναδικά τεκμήρια από μια πολυκύμαντη ζωή και για την πνευματική πολιτιστική ζωή της πατρίδα μας και το έργο μεγάλων πνευματικών μορφών της νεοελληνικής γραμματείας μας. Διασώθηκε μόνο μια κασέτα διάρκειας είκοσι λεπτών όπως και απαγγελίες ποιημάτων, τα οποία κρατάω ως ακριβά κειμήλια μιας πολύτιμης σχέσης. Ο ίδιος είχε την πρόνοια να μου αναθέσει τη διαχείριση του πνευματικού του έργου με μια γραπτή διαθήκη, για την οποία μου μίλησε ο κοινός μας φίλος Αυγερινός Μαυριώτης ποιητής –ζωγράφος-συγγραφέας, η οποία ποτέ δεν περιήλθε στα χέρια μου μ’ αποτέλεσμα καθώς τις τελευταίες μέρες της ζωής του και αμέσως μετά τον θάνατό του, να μην έχω το νόμιμο δικαίωμα να επιληφθώ και να διασφαλίσω τον ενιαίο χαρακτήρα του αρχείου του, το οποίο από τότε αγνοείται και κανείς δεν το έχει αποτιμήσει μέχρι σήμερα. Κανείς δεν μπορεί να μιλήσει με υπευθυνότητα για τα έγγραφα και τους φακέλους που περιείχε. Καταρχήν υπήρχαν χιλιάδες τόμοι παλιών και πολύτιμων βιβλίων  που ξεχείλιζαν από το γραφείο του και τα δωμάτια του δευτέρου ορόφου που ήταν χώροι αποθήκευσης βιβλίων. Κατά δεύτερον, κι αυτό είναι το πιο σημαντικό, αγνοούνται όλα τα χειρόγραφα των μεταφράσεων των αρχαίων τραγικών μας. Θα ήταν ένα πολύτιμο απόκτημα για κάθε βιβλιοθήκη και μια πρόκληση για μια μοναδική έκδοση με τις μεταφράσεις του Κώστα Θρακιώτη, ο οποίος θεωρούνταν από τους εγκριτότερους μεταφραστές και έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης μεταξύ των φιλολογικών κύκλων. Μακάρι κάποια στιγμή να ανευρεθούν και να κυκλοφορήσουν. Θα είναι μια μεγάλη αναγνώριση του μεταφραστή των αρχαίων τραγικών και ένα πνευματικό πολιτιστικό ορόσημο για τη Θράκη. Αυτά τα γνωρίζω, γιατί μου είχε μιλήσει ο ίδιος και γιατί τα είχα δει, με δική του πρωτοβουλία. Δυστυχώς, για λόγους ανεξάρτητους της θέλησής μου, δεν μπόρεσα να ανταποκριθώ στην επιθυμία του, την οποία αγνοούσα μέχρι πριν λίγα χρόνια. Από την πλευρά μου δεν χρειαζόταν η γραπτή διατύπωση της επιθυμίας του. Η προβολή του έργου του είναι μια ευθύνη και αποστολή. Από τον θάνατό του το 1994 μέχρι σήμερα έχω πραγματοποιήσει πολλά ρεπορτάζ σε εφημερίδες, ραδιόφωνα, τηλεοράσεις και περιοδικά για τον μεγάλο Θρακιώτη λογοτέχνη. Τα όσα έχουν γίνει είναι τα αυτονόητα. Η πρωτοβουλία για το αφιέρωμα στον λυρικό ποιητή της γενιάς του 1930 υπαγορεύεται και υπακούει σ’ αυτή την ανάγκη και τους κανόνες. Θα υπάρξουν και άλλες. Θα υπάρξει συνέχεια διάρκεια και επιμονή.

*

*   *

Ο Κώστας Θρακιώτης έφυγε από τη ζωή την Τρίτη, 6 Δεκεμβρίου 1994. άφησε την τελευταία πνοή του σε ένα παγερό θάλαμο του δημοτικού νοσοκομείου «ΕΛΠΙΣ», έχοντας στο πλάι του τη σύντροφο της ζωής του Μαρία. Ο ηλικίας 85 ετών Κώστας Θρακιώτης (κατά κόσμον Θαλής Προδρόμου) ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, δοκιμιογράφος, ιστορικός της λογοτεχνίας και μεταφραστής της αρχαίας γραμματείας μας, ήταν ένα από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του 1930.

Κηδεύτηκε την Τετάρτη, 7 Δεκεμβρίου 1994, στο νεκροταφείο Νέας Σμύρνης.

Λίγοι, επιλεκτικοί και εκλεκτοί αυτοί που τον συνόδευσαν στο τελευταίο του ταξίδι. Όσο επιλεκτικός και εκλεκτικός ήταν ο ίδιος ο ποιητής σ’ όλη του τη ζωή.

*

*   *

Παρόντες ο εκπρόσωπος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της οποίας ήταν ένα από τα παλαιότερα μέλη της, και αντιπροσωπείες των Συλλόγων Σουφλιωτών, Αλεξανδρουπολιτών, Διδυμοτειχιτών, Ορεστιαδιτών και Συλλόγου καταγομένων εκ του νομού Έβρου «Ο ΕΒΡΟΣ».

Απόντες η επίσημη πολιτεία και η τοπική μας πολιτική εκπροσώπηση. Και δεν μπορούσε να είναι διαφορετικά. Αυτό ήταν άλλωστε το μεγαλείο του ποιητικού του λόγου και της στάσης ζωής του.

Κι όπως ο ίδιος έγραφε:

«Δεν πρέπει να υποταχθείς

Ούτε και να συμβιβαστείς

Παράνομα μαζί τους

Μονάχα οι άβουλοι

Οι άπιστοι

Και οι δειλοί

Δεν ένοιωσαν ποτέ

Πόσο αξίζει το μεγαλείο

Ενός Γίγαντα

Προμηθέα Δεσμώτη».

*

*   *

Για μας τους Θρακιώτες δεν ήταν απλά ένας καταξιωμένος ποιητής και αγωνιστής. Στην προσωπικότητα και τη διαδρομή του Κώστα Θρακιώτη συμπυκνώθηκε μια ολόκληρη περίοδος όπως αυτή του δράματος του Θρακικού Ελληνισμού: από τη ΣΩΖΟΠΟΛΗ της Ανατολικής Ρωμυλίας (απ’ όπου καταγόταν η οικογένειά του) ως την ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ και τη ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟ-ΘΡΑΚΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ (περίοδος διαμονής στο Αϊδίνι και το Σουφλί όπου είχε διοριστεί σχολάρχης ο πατέρας του, ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ, εκπαιδευτικός και λαογράφος μέλος του ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ υπό τον Αλέξανδρο Δελμούζο και της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ υπό τον Νικόλαο Πολίτη) κι από τον Πατριάρχη ΚΥΡΙΛΛΟ ΣΤ’ (απαγχονίστηκε από τους Τούρκους το 1821) και τον ΚΩΣΤΑ ΒΑΡΝΑΛΗ, αμφότεροι συγγενείς του, ο Κώστας Θρακιώτης διάνυσε μια τροχιά που σημαδεύτηκε, έφερε και ενσάρκωσε στοιχεία, διάνυσε μια τροχιά που σημαδεύτηκε, έφερε και ενσάρκωσε στοιχεία, μνήμες και πρόσωπα της πιο πρόσφατης ιστορίας του Θρακικού χώρου.

*

*   *

Ο Κώστας Θρακιώτης πρωτοεμφανίζεται στα γράμματα με την ποιητική συλλογή «ΣΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΔΡΟΜΟ» που εκδίδεται το 1932 και περιέχει τα ποιήματά του της περιόδου 1927-1931.

Είναι μια πρωτοποριακή συλλογή που έρχεται να σπάσει την παράδοση του μέτρου, της ρίμα και της στροφής και να κατατάξει τον ποιητή στους πρωτοπόρους της γενιάς του ’30.

Είναι μια ενεργητική αντιπαράθεση του ποιητή με το κλίμα της εποχής, μια προσπάθεια υπέρβασης της απαισιόδοξης ατμόσφαιρας που κυριαρχούσε κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου.

Και δεν μπορούσε να ήταν διαφορετικά.

Μέσα από την ποίησή του ο Κώστας Θρακιώτης φέρνει την ορμή και την αγωνιστικότητα της ιδιαίτερης πατρίδας μας που λίγο πριν είχε αποτινάξει το ζυγό της σκλαβιάς πεντακοσίων και πλέον χρόνων στον Τούρκο κατακτητή κι ερχόταν να διευρύνει τον εθνικό κορμό και να διεκδικήσει δυναμικά τη δική της θέση στην ιστορία και τις εξελίξεις αυτού του τόπου.

Είναι μια αφορμή που διαχέει την όλη του ποιητική δημιουργία, που εμπεριέχει τη δυναμική της ρήξης, της σύγκρουσης μα και της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο.

Κι αυτό ακριβώς το στοιχείο γίνεται χαρακτηριστικό, καθοριστικό θα λέγαμε, του ποιητικού του λόγου, μετουσιώνεται σε κραυγή, διαμαρτυρία και καταγγελία για κάθε μορφής κοινωνική αδικία, μετασχηματίζεται σε εξαγγελία για την προοπτική του μέλλοντος, της ουτοπίας.

Κινούμενος μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο γίνεται ο ευαίσθητος δέκτης των κυοφορούμενων, διαβλέπει τον κίνδυνο του πολέμου που σηματοδοτεί η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία, και με τη συλλογή «ΕΜΕΙΣ ΔΕΝ ΘΑ ΒΑΔΙΣΟΥΜΕ», η οποία εκδίδεται το 1933, και είναι το πρώτο αντιπολεμικό ποίημα της περιόδου του Μεσοπολέμου, δεν καταγγέλλει μόνο την επερχόμενη λαίλαπα του πολέμου, αλλά ταυτόχρονα δίνει τη διέξοδο στον πόθο και την αγωνία των ανθρώπων για μια άλλη προοπτική της ειρήνης, της δημιουργίας και της αδελφοσύνης.

Χαρακτηριστικές είναι οι στροφές που ακολουθούν:

«Στους καινούργιους μας δρόμους

που ξαπλώνουν λευκοί

Καθώς τ’ όραμα πλέει στα βάθη

του νου μας

Τ’ αγκαλιάζουμε άφωνοι δίχως

χέρια και μάτια

Κι ακολουθάμε πιστοί τα υνιά

οργοτόμα στη γης

Με καρδιά καρφωμένη στα γόνιμα

στήθια

Για καινούργιους καρπούς για

μια νέα σπορά».

*

*   *

Αν επιχειρούσαμε να ταξινομήσουμε το έργο του κατά χρονικές περιόδους, θα ακολουθούσαμε την παρακάτω σειρά: α)η περίοδος από το 1927 ως το 1939 (κατά την οποία η ποιητική του συλλογή «ΜΟΝΑΞΙΑ ΜΕ ΦΩΣ ΚΑΙ ΔΙΧΩΣ ΠΑΡΑΘΥΡΑ» θα τιμηθεί με το Βραβείο Ποίησης Οίκου Γκοβόστη, ενώ το θεατρικό του έργο «ΑΛΠΑΤΡΟΣ» θα τιμηθεί με το Βραβείο Καλοκαιρίνειου Θεατρικού Διαγωνισμού 1933), β) η δεκαετία του ’40 αι γ)η μεταπολεμική περίοδος ως τις μέρες μας (με την ποιητική συλλογή «Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΑΧΤΗΣ» να τιμάται με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 1964).

*

*   *

Ο ποιητής είναι πολυγραφότατος και δοκιμάζει τις ικανότητές του το ίδιο επάξια και σε άλλα είδη του έντεχνου λόγου, όπως το μυθιστόρημα «ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΧΝΙΑ», το διήγημα «ΘΡΑΚΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ», το δοκίμιο «Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ», το θεατρικό έργο «ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΗΣ ΜΗΔΕΙΑΣ», «ΒΙΣΒΙΖΗΔΕΣ», «ΤΟ ΑΚΑΤΑΜΑΧΗΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΤΟΥ ΦΙΛΟΚΤΗΤΗ» -σ.σ. και τα τρία είναι ανέκδοτα) και τη μετάφραση αρχαίων κειμένων (όπως «ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ» και «ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ» του Σοφοκλή, «ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ: ΤΑ ΕΡΩΤΙΚΑ» -σ.σ. έχει μεταφράσει τις τραγωδίες όλων των τραγικών μας, που εκτός από μια του Ευριπίδη, «ΡΗΣΟΣ», οι υπόλοιπες παραμένουν αδημοσίευτες).

*

*   *

Το τίμημα της κοινωνικής συνείδησης του έργου του είναι διώξεις και κατατρεγμοί.

Θα έχει την ίδια τύχη και μοίρα των αγωνιστών που ξέρουν να μάχονται για τα οράματά τους. Μακρόνησος, Αη-Στράτης : η γνωστή διαδρομή.

Είναι μια στάση ζωής που δεν το φέρνει σε σύγκρουση μόνο με τα πολιτικά, αλλά και τα λογοτεχνικά κατεστημένα.

Γεγονός που θα τον οδηγήσει πλέον στην προδιαγεγραμμένη περιθωριοποίησή του.

Μια πραγματικότητα που θέτει σε μας, καταρχήν τους συμπατριώτες του, το ζήτημα της αποκατάστασής του. Και καταλληλότερη μορφή θα ήταν αυτή της έκδοσης των «ΑΠΑΝΤΩΝ ΚΩΣΤΑ ΘΡΑΚΙΩΤΗ».

Είναι μια ηθική ευθύνη και υποχρέωσή μας. Του το χρωστάμε.

*

*   *

Ένα έργο άξιο ιδιαίτερης μνείας και επιβεβαιωτικό των ακατάλυτων σχέσεων και δεσμών με τη Θρακική γη, τη γη του Ορφέα, όχι απλά ως γεωγραφικό χώρο, αλλά ως πολιτιστικό περιβάλλον, η οποία αποτελεί τη διαρκή πηγή έμπνευσής του κι αποδεικτικό στοιχείο της επιρροής που ασκεί η Θρακική παράδοση στην προσωπική κοσμοαντίληψη του ποιητή είναι η ποιητική συλλογή «Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΟΡΦΙΚΟΥ ΡΟΔΟΥ» που εκδόθηκε το 1957.

Χαρακτηριστική είναι η ακόλουθη στροφή:

«Πανάρχαιη πατρίδα μου καρδιά της Γης

Μάτι ορθάγρυπνο της Οικουμένης

Θράκη που υψώθης στα Ορφικά φτερά

Ψυχανεμίζοντας στα χέρια τη φωτιά

Στα μάτια αστράφτοντας των λαών

Ολόφωτο και μέγα το Ορφικό σου Ρόδο».

Μεστός στα μηνύματά του, πληθωρικός στα εκφραστικά του μέσα, με έναν έξοχα άρτιο και αρμονικό λόγο.

Ένας ποιητικός λόγος που μέσα από την ελληνικότητά του, τις Θρακικές ρίζες και καταβολές εμπεριέχει και τη διάσταση του οικουμενικού από την άποψη του μηνύματος που απευθύνει και τούτο δεν είναι άλλο παρά το ιδανικό της πανανθρώπινης φιλίας.

*

*   *

Πριν είκοσι χρόνια μια εκδοτική πρωτοβουλία στην Αθήνα μου απορρόφησε δυνάμεις και ενέργεια και πάνω απ’ όλα πόρους. Το ιδιαίτερου συμβολισμού ξεκίνημα των εκδόσεων «ΡΗΣΟΣ» ταυτίστηκε με ένα πνευματικό έργο του Κώστα Θρακιώτη την ποιητική του συλλογή «Η οργή των αγαλμάτων» η οποία ήρθε να αποσπάσει θετικές κριτικές και να τιμήσει τα 80χρονα του ποιητή. Θα ακολουθήσει μια ακόμη ποιητική συλλογή με τίτλο «Κάτω απ’ τον ίσκιο του φωτόδεντρου». Η έκδοση όμως της τραγωδίας του Ευριπίδη «ΡΗΣΟΣ» ήταν ένα ορόσημο για το εκδοτικό μας εγχείρημα, αφού ο αρχαίος Θράκας βασιλιάς, ήρωας, ιππέας, της εποχής του Τρωικού πολέμου ήταν η έμπνευσή μας και αποτελεί ταυτόχρονα ένα αρχετυπικό ιστορικό και πολιτικό σύμβολο. Η μετάφραση του Κώστα Θρακιώτη είναι εξαιρετική. Δεν αρκείται σ’ αυτήν. Προχωράει μαζί με την εισαγωγή και στη διατύπωση σχολίων, για να σημειώσει με έμφαση ότι «τα μεγαλύτερα ονόματα που αγκάλιασαν τον ελληνικό πολιτισμό έχουν σχέση με τη Θράκη».

Θα ακολουθήσει η έκδοση της μελέτης του με τίτλο «ΛΑΙΚΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ», η οποία συνιστά μια σημαντικότατη καταγραφή «των λατρευτικών εθίμων του Θρακικού λαού και ιδιαίτερα αυτών που γίνονταν στις περιοχές της Βορειοανατολικής Θράκης». Είναι, όπως ο ίδιος γράφει, «η εναγώνια προσπάθεια να αναστηλώσουμε απ’ τους ανθρώπους της διασποράς ό,τι μπορούσε να διασωθεί… από τις αλλεπάλληλες πολεμικές περιπέτειες και τα ξεκληρίσματα που σημειώθηκαν πριν και μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων και της Μικρασιατικό-Θρακικής καταστροφής… του τραγικού εκείνου ναυαγίου…».

Το βιβλίο αυτό θεωρώ ότι είναι το πλέον ολοκληρωμένο και αυτό θα τύχει καθολικής αναγνώρισης από την κοινότητα των ειδικών επιστημόνων, των εθνολόγων και των λαογράφων. Η οξυδερκής ματιά και η κριτική ικανότητα του συγγραφέα αναδεικνύουν τη μελέτη ως μια από τις κορυφαίες του είδους. Ο πλούτος και το βάθος των σημειώσεων, των παραπομπών, των βιβλιογραφικών πηγών και αναφορών είναι μια δωρεά στις νεότερες γενιές ερευνητών και μελετητών.

Κατά τον Κώστα Θρακιώτη «το σημαντικότερο ρόλο στη διαμόρφωση της αρχαίας λαϊκής θρησκείας τον έπαιξε ο Διονυσιασμός μαζί με τον μεταγενέστερο Ορφισμό, κανείς σήμερα δεν μπορεί να το αρνηθεί. Η αρχαία Διονυσιακή λατρεία, με την ολοφάνερη καταβολή των πρωτογονικών σταδίων της φυλετικής λατρείας…

»… η λαϊκή Θρακική λατρεία, είναι φαινόμενο οικουμενικό. Πήγαζε απ’ την προθεϊκή εποχή και τη διονυσιακή τελετουργία, αναμίχτηκε με τον Ορφισμό, προσλαμβάνοντας κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους (Βυζάντιο) μερικά χριστιανικά στοιχεία που δεν αλλοίωσαν τα αρχέγονα διονυσιακά ή προθεϊκά. Αν λοιπόν παραδεχτούμε πως τα μαγικοθρησκευτικά δρώμενα της σύγχρονης Θρακικής λαϊκής λατρείας, τον Καλόγερο ή στον Κιοπέκ –Μπέη και τ’ Αναστενάρια, έχουν διονυσιακή προέλευση με αρχέγονες προθεϊκές καταβολές, νομίζουμε πως δεν αφαιρούμε τίποτε απ’ την εκπληκτική ιδιοτυπία τους.

»Οι πρωτοχριστιανικές, βυζαντινές και μεταβυζαντινές πηγές μας το αποκαλύπτουν, μόλο που ακόμα δεν έχουν ερευνηθεί μ’ επάρκεια απ’ την επιστημονική έρευνα. Πολλά έχουμε να μάθουμε ακόμα σχετικά με τις μαρτυρίες ύπαρξης θιασικών κλειστών ομάδων και κυρίως αιρετικών στη διαμόρφωση της λαϊκής λατρείας, του μυστικιστικού και ενθουσιαστικού αυτού τύπου και ιδιαίτερα των «βακχευτών».

»Η λαογραφική έρευνα ολοένα και προσκομίζει νέα στοιχεία, τα οποία γίνονται αφετηρίες για μια συνθετότερη αποκαλυπτική θεμελίωση της γνώσης που έχουμε για την επιβίωση τέτοιων λαμπρών κατάλοιπων του λαϊκού μας πολιτισμού. Στην προκείμενη περίπτωση δεν είναι θαυμαστή τούτη η περίεργη συγκυρία, πως η ίδια λαϊκή λατρεία που ξεκίνησε από τούτη τη Θρακική γη κι ύστερα από μια πολυκύμαντη περιπέτεια αιώνων, ήρθε να διασωθεί σαν νέα Κιβωτός στην προγονική της κοίτη;».

Αυτά τα τέσσερα βιβλία ήταν μια τιμή κι ένα προνόμιο να είμαι ο εισηγητής και ο εκδότης τους. Είκοσι χρόνια μετά, ιδιαίτερα μετά την τύχη και τη διασπορά του αρχείου του, αισθάνομαι ακόμη μεγαλύτερη ικανοποίηση για τη διάσωση της μοναδικής μελέτης του «ΛΑΙΚΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΛΑΤΡΕΙΑ» που είναι σήμερα προσβάσιμη σε κάθε ενδιαφερόμενο μελετητή και ερευνητή ενώ κάτω από παρόμοιες συνθήκες θα μπορούσε σήμερα να αγνοείται ή να έχει περιέλθει σε χέρια που δεν θα σεβαστούν ούτε το πνευματικό έργο ούτε το δημιουργό του.

Για όσα του οφείλω και του χρωστάω, αυτά είναι το ελάχιστο που θα μπορούσα να κάνω. Είναι ένα αντίδωρο σεβασμού και ευγνωμοσύνης. Σε μια μεγάλη πνευματική μορφή της Θράκης. Στον πνευματικό μου δάσκαλο. Στον παππού μου τον Θαλή …