Ο ελληνικός εμφύλιος-Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες-Του Ραϋμόνδου Αλβανού--Από τις εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ!

Γι­α­τί είναι χρή­σι­μη η Ιστο­ρία; Τι συ­νέ­βη κα­τά τη δε­κα­ε­τία του 40 και γι­α­τί οι δύο αντί­θε­τες πο­λι­τι­κές πα­ρα­τά­ξεις του Εμ­φυ­λίου κλι­μά­κω­σαν την αντι­πα­ρά­θε­σή τους που εξε­λί­χθη­κε σε ένο­πλη και αιμα­τη­ρή σύ­γκρου­ση; Πώς νο­η­μα­το­δο­τού­σαν την τό­τε πραγ­μα­τι­κό­τη­τα και πώς αντι­λαμ­βά­νο­νταν τους αντι­πά­λους τους; Πώς ο Εμ­φύ­λι­ος επη­ρε­ά­ζει σή­με­ρα εμάς και τους άλ­λους γύ­ρω μας;

Αυτό το βι­βλίο είναι ένα τα­ξί­δι σε ένα δύ­σκο­λο πα­ρελ­θόν για το οποίο υπάρ­χουν συ­γκρου­ό­με­νες μνή­μες που αντι­στοι­χούν σε συ­γκρου­ό­με­νες ταυ­τό­τη­τες. Είναι μια προ­σπά­θεια αφή­γη­σης με απλό τρό­πο τό­σο των βα­σι­κών γε­γο­νό­των (για τα οποία δεν υπάρ­χει αμ­φι­σβή­τη­ση από κα­μία πλευ­ρά ότι έγι­ναν) όσο και των δι­α­φο­ρε­τι­κών ερ­μη­νει­ών τους. Ταυ­τό­χρο­να είναι μια πρό­σκλη­ση ανα­στο­χα­σμού, εν­δο­σκό­πη­σης και κρι­τι­κής ανά­λυ­σης των βε­βαι­ο­τή­των και των εικό­νων που έχου­με τό­σο για τον εαυ­τό μας όσο και για τους άλ­λους.

---

Ο Ρα­ϋ­μόν­δος Αλ­βα­νός γεν­νή­θη­κε στην Αθή­να και είναι από­φοι­τος του τμή­μα­τος Πο­λι­τι­κής Επι­στή­μης και Δη­μό­σι­ας Δι­οί­κη­σης του Πα­νε­πι­στη­μίου Αθη­νών. Έκα­νε με­τα­πτυ­χι­α­κές σπου­δές στο τμή­μα Συ­γκρι­τι­κής Ιστο­ρί­ας του Πα­νε­πι­στη­μίου του Έσ­σεξ και είναι δι­δά­κτωρ του τμή­μα­τος Πο­λι­τι­κών Επι­στη­μών του ΑΠΘ. Δί­δα­ξε για πολ­λά χρό­νια στο τμή­μα Επι­κοι­νω­νί­ας και Ψη­φι­α­κών Μέ­σων του Πα­νε­πι­στη­μίου Δυ­τι­κής Μα­κε­δο­νί­ας στην Κα­στο­ριά. Από το 2012 μέ­χρι το 2020 ήταν επι­στη­μο­νι­κός υπεύ­θυ­νος του Πάρ­κου Εθνι­κής Συμ­φι­λί­ω­σης στον Γράμ­μο. Τα τε­λευ­ταία χρό­νια δι­δά­σκει στο Με­τα­πτυ­χι­α­κό Πρό­γραμ­μα «Δη­μό­σια Ιστο­ρία» του Ελ­λη­νι­κού Ανοι­χτού Πα­νε­πι­στη­μίου. Είναι συγ­γρα­φέ­ας των βι­βλί­ων «Σλα­βό­φω­νοι και πρό­σφυ­γες», «Ο ελ­λη­νι­κός εμ­φύ­λι­ος» και «Δη­μό­σι­ες Σχέ­σεις».

---

«Δι­ά­βα­σα το βι­βλίο του Ρα­ϋ­μόν­δου Αλ­βα­νού, Ο Ελ­λη­νι­κός Εμ­φύ­λι­ος, όταν ένα από­σπα­σμα από αυτό που αφο­ρού­σε τη χρη­σι­μό­τη­τα της δι­δα­σκα­λί­ας της ιστο­ρί­ας έγι­νε θέ­μα στις φε­τι­νές Πα­νελ­λα­δι­κές Εξε­τά­σεις. Με εντυ­πω­σί­α­σε ο τρό­πος που πα­ρου­σι­ά­ζει τα γε­γο­νό­τα. Κα­τα­γρά­φει τις ερ­μη­νεί­ες που δό­θη­καν από κά­θε πλευ­ρά, απο­δο­μεί τους βα­σι­κό­τε­ρους μύ­θους γύ­ρω από τον Εμ­φύ­λιο και στο τέ­λος κα­λεί τους ανα­γνώ­στες να υπερ­βούν τις δι­κές τους προ­κα­τα­λή­ψεις. Αξί­ζει να δι­α­βα­στεί από όλους». — Κυ­ρι­ά­κος Μη­τσο­τά­κης

«Το βι­βλίο του Ρα­ϋ­μόν­δου Αλ­βα­νού συ­νο­ψί­ζει τη συ­ζή­τη­ση για τον Εμ­φύ­λιο και ταυ­τό­χρο­να την ανα­νε­ώ­νει» — Κώ­στας Κα­τσου­λά­ρης

«Θε­ω­ρώ το βι­βλίο, ως ένα από τα κα­λύ­τε­ρα βι­βλία που έχω δι­α­βά­σει» — Δι­ο­νύ­σι­ος Γαρ­μπής

«Ο ευσύ­νο­πτος αυτός τό­μος δεν απο­τε­λεί ένα ακό­μη βι­βλίο για τον Εμ­φύ­λιο, όπως θα σκε­φτό­ταν αυτό­μα­τα ο ενή­με­ρος ανα­γνώ­στης. Αντί­θε­τα, απο­τε­λεί μία από τις ελά­χι­στες αφη­γή­σεις δη­μό­σι­ας ιστο­ρί­ας για τον ελ­λη­νι­κό εμ­φύ­λιο πό­λε­μο που μπο­ρεί κα­νείς να συ­στή­σει σε κά­θε ανα­γνώ­στη, ακό­μη και τον πλέ­ον ανε­νη­μέ­ρω­το για το θέ­μα, χω­ρίς να φο­βά­ται ότι θα προ­σβλη­θεί — ή ότι θα βα­ρε­θεί…» — Σπύ­ρος Κα­κου­ρι­ώ­της

«Ο Αλ­βα­νός αφη­γεί­ται με μέ­γι­στη δυ­να­τή αντι­κει­με­νι­κό­τη­τα τα γε­γο­νό­τα του Εμ­φυ­λίου και απα­ντά σε συ­νη­θι­σμέ­νες ερω­τή­σεις του κοι­νού που απο­τε­λούν ση­μεία συ­σκό­τι­σης της Ιστο­ρί­ας. Εν κα­τα­κλεί­δι, πρό­κει­ται για ένα από τα κα­λύ­τε­ρα και, συγ­χρό­νως, τα πιο ευκο­λο­δι­ά­βα­στα βι­βλία που έχουν γρα­φτεί για τον Εμ­φύ­λιο και το οποίο συμ­βάλ­λει επι­πλέ­ον με τον τρό­πο του στην εθνι­κή συμ­φι­λί­ω­ση» — Λεύ­κη Σα­ρα­ντι­νού

«Ένα πραγ­μα­τι­κά πο­λύ κα­λό βι­βλίο, ο Ρα­ϋ­μόν­δος πα­ρου­σι­ά­ζει σε αδρές γραμ­μές τι έγι­νε σ’ αυτό το τρα­γι­κό γε­γο­νός της σύγ­χρο­νης ελ­λη­νι­κής ιστο­ρί­ας. Συ­μπυ­κνω­μέ­νη γνώ­ση για όποι­ον θέ­λει να κα­τα­λά­βει τι έγι­νε τό­τε!» — Όλ­γα Πα­πα­δο­πού­λου

«Έχω δι­α­βά­σει αρ­κε­τά κεί­με­να σχε­τι­κά με τη δη­μό­σια Ιστο­ρία, αλ­λά δεν ανα­κα­λώ στη μνή­μη μου κά­ποιο το οποίο να κά­νει δη­μό­σια Ιστο­ρία για τον Εμ­φύ­λιο, με αυτόν τον τρό­πο. Να μην εξι­στο­ρεί δη­λα­δή τις πε­ρι­πέ­τει­ες ενός ορει­νού χω­ριού, αλ­λά να επι­χει­ρεί να συν­θέ­σει τη με­γά­λη και πλή­ρη εικό­να του Εμ­φυ­λίου, με τρό­πο απλό, δη­λα­δή κα­τα­νο­η­τό ακό­μα και από τον ανα­γνώ­στη που δεν έχει δι­α­βά­σει του­λά­χι­στον δι­ψή­φιο αριθ­μό βι­βλί­ων ή κει­μέ­νων για τη δε­κα­ε­τία του 1940. Αίσθη­ση μου είναι ότι η προ­σπά­θεια είχε επι­τυ­χία. Ο συγ­γρα­φέ­ας προ­σφέ­ρει στον ανα­γνώ­στη μια λο­γι­κή ακο­λου­θία που του επι­τρέ­πει να κα­τα­νο­ή­σει τι ήταν ο ελ­λη­νι­κός Εμ­φύ­λι­ος, με συ­νε­χείς (και επι­τυ­χείς) επι­ση­μάν­σεις της ση­μα­σί­ας του για τον τρό­πο που ζού­με, σκε­φτό­μα­στε και αντι­λαμ­βα­νό­μα­στε την πο­λι­τι­κή και την κοι­νω­νι­κή ζωή, ακό­μα και σή­με­ρα. Όποι­ος έχει ασχο­λη­θεί με την δε­κα­ε­τία του 40 κα­τα­λα­βαί­νει αμέ­σως πό­σο δύ­σκο­λο είναι να μι­λή­σεις απλά και κα­τα­νο­η­τά γι’ αυτήν. Και πό­ση με­λέ­τη και στο­χα­σμός κρύ­βε­ται πί­σω από μια τέ­τοια φι­λό­δο­ξη, με την πιο ευγε­νι­κή έν­νοια, από­πει­ρα. Το βι­βλίο για το οποίο συ­ζη­τά­με είναι ίσως το ιδα­νι­κό ξε­κί­νη­μα για έναν νέο ανα­γνώ­στη, ακό­μα και αν δεν έχει τε­λει­ώ­σει το Λύ­κειο» — Πά­νος Ζέρ­βας

«Ένα εξαι­ρε­τι­κό βι­βλίο που δι­α­βά­ζε­ται απνευ­στί και θα μπο­ρού­σε να είναι ένα πο­λύ­τι­μο βο­ή­θη­μα για τους μα­θη­τές ή και τους φοι­τη­τές που θέ­λουν να γνω­ρί­σουν την πε­ρί­ο­δο του Εμ­φυ­λίου χω­ρίς τις πα­ρω­πί­δες των μο­νό­πλευ­ρων προ­σεγ­γί­σε­ων. Πρό­κει­ται για μια συ­ναρ­πα­στι­κή και ευσύ­νο­πτη προ­σέγ­γι­ση της αδελ­φο­κτό­νου αυτής συμ­φο­ράς, ενταγ­μέ­νη μέ­σα στο ιστο­ρι­κό και γε­ω­πο­λι­τι­κό της πλαί­σιο.» — Ηλί­ας Του­μα­σά­τος

«Πρό­κει­ται, κα­τά τη γνώ­μη μου, για μι­αν απλου­στευ­μέ­νη μεν αλ­λά σο­βα­ρή, φι­λό­τι­μη, έντι­μη και πρω­τό­τυ­πη προ­σπά­θεια απο­κα­τά­στα­σης της ιστο­ρι­κής αλή­θει­ας» — Σπύ­ρος Θε­ο­δω­ρό­που­λος

«Ένα εξαι­ρε­τι­κό βι­βλίο, νη­φά­λιο, αντι­κει­με­νι­κό, σε απλό και ωραίο ύφος. Αξί­ζει να το δι­α­βά­σουν όλοι οι νε­ο­έλ­λη­νες και οι κυ­ρί­ως οι νέοι που πα­ρα­σύ­ρο­νται και φα­να­τί­ζο­νται από εμ­φυ­λι­ο­πο­λε­μι­κά μί­ση. Ένα βι­βλίο που μας δεί­χνει ότι όσο πε­ρισ­σό­τε­ρες και δι­α­φο­ρε­τι­κές ιστο­ρί­ες και αφη­γή­σεις ακού­σου­με, τό­σο πιο σφαι­ρι­κά προ­σεγ­γί­ζου­με την ιστο­ρι­κή αλή­θεια. Είναι βι­βλίο που θα έπρε­πε να το μοι­ρά­σου­με σε όλους τους μα­θη­τές Λυ­κείου. Θα το αξι­ο­ποι­ή­σω οπωσ­δή­πο­τε στην τά­ξη» — Δη­μή­τρι­ος Σα­λο­νι­κί­δης

«Το συ­στή­νω ανε­πι­φύ­λα­κτα για όποι­ον θα ήθε­λε να βά­λει σε μια σει­ρά τα γε­γο­νό­τα της πε­ρι­ό­δου. Γι­α­τί το συ­στή­νω; Δι­α­βά­ζε­ται χω­ρίς δυ­σκο­λία, ο λό­γος είναι κα­θα­ρός και κα­τα­νο­η­τός, δεν είναι με­γά­λο (163 σε­λί­δες), αλ­λά κυ­ρί­ως γι­α­τί ακρο­βα­τεί επι­τυ­χη­μέ­να ανά­με­σα στις αφη­γή­σεις της Αρι­στε­ράς και της Δε­ξι­άς για τα τραυ­μα­τι­κά γε­γο­νό­τα της πε­ρι­ό­δου, δί­νο­ντας την αφορ­μή για μια νέα θέ­α­ση, ατο­μι­κή και αλ­λά και συλ­λο­γι­κή, κυ­ρί­ως μέ­σω της κα­τα­νό­η­σης του Άλ­λου» — Κώ­στας Πα­πα­θα­να­σίου

«Ένα βι­βλίο που ξε­κι­νά από τους Βαλ­κα­νι­κούς, συ­νε­χί­ζει-με τον ιδι­αί­τε­ρα ση­μα­ντι­κό για τον συγ­γρα­φέα- Με­σο­πό­λε­μο ,τον Β Πα­γκό­σμιο και την Κα­το­χή και επι­κε­ντρώ­νε­ται στον Εμ­φύ­λιο. Ο συγ­γρα­φέ­ας του με τη θέρ­μη ενός προ­φο­ρι­κού και οικείου λό­γου μοι­ρά­ζε­ται τις γνώ­σεις και τους προ­βλη­μα­τι­σμούς του για την ακαν­θώ­δη αυτή πε­ρί­ο­δο της νε­ό­τε­ρης Ιστο­ρί­ας. Στα χνά­ρια της ξε­νά­γη­σης που έκα­νε για χρό­νια στο Πάρ­κο Εθνι­κής Συμ­φι­λί­ω­σης στον Γράμ­μο απο­πει­ρά­ται ένα ψύ­χραι­μο μά­θη­μα Δη­μό­σι­ας Ιστο­ρί­ας.Σί­γου­ρα ωθεί τον ανα­γνώ­στη σε πε­ραι­τέ­ρω έρευ­να, αφού πα­ρα­θέ­τει τις έν­θεν κι έν­θεν ερ­μη­νεί­ες των γε­γο­νό­των. Με δε­δο­μέ­νο ότι στη Μέ­ση Εκ­παί­δευ­ση η δι­δα­σκα­λία της Ιστο­ρί­ας του 20ου αιώ­να πο­τέ μέ­χρι σή­με­ρα δε δι­δά­χτη­κε με επάρ­κεια και σο­βα­ρό­τη­τα, το πα­ρόν βι­βλίο μπο­ρεί να συμ­βάλ­λει στην ιστο­ρι­κή γνώ­ση των νέ­ων αν­θρώ­πων, που επι­θυ­μούν να πε­ρι­δι­α­βούν τα δύ­σκο­λα μο­νο­πά­τια της Εμ­φύ­λι­ας Δι­α­μά­χης , τα από­νε­ρα της οποί­ας φτά­νουν μέ­χρι το πα­ρόν» — Χα­ρού­λα Απο­στο­λί­δου

«Δι­καί­ως κά­νει υψη­λές πω­λή­σεις. Είναι ένα βι­βλίο Ευ-ανά­γνω­στο, μπο­ρεί να το δι­α­βά­σει ο οποι­οσ­δή­πο­τε:είτε γνω­ρί­ζει την πε­ρί­ο­δο εκεί­νη είτε όχι. Είτε είναι ιστο­ρι­κός είτε όχι. Η προ­σέγ­γι­σή είναι νη­φά­λια, χω­ρίς να δι­στά­σε­τε να «θί­ξε­τε» πα­γι­ω­μέ­νες αντι­λή­ψεις. Είναι πο­λύ ση­μα­ντι­κό κατ’εμέ ότι το βι­βλίο δε δί­νει μό­νο πλη­ρο­φο­ρί­ες αλ­λά δι­α­πραγ­μα­τεύ­ε­ται και το ρό­λο της δι­α­χεί­ρι­σης και δι­α­μόρ­φω­σης της ιστο­ρι­κής μνή­μης, ατο­μι­κής και συλ­λο­γι­κής» — Βού­λα Ευθυ­μίου

«Επει­δή βρέ­θη­κα στο Πάρ­κο Εθνι­κής Συμ­φι­λί­ω­σης στον Γράμ­μο και πα­ρα­κο­λού­θη­σα την άκρως εν­δι­α­φέ­ρου­σα ξε­νά­γη­ση του Ρα­ϋ­μόν­δου, συ­στή­νω ανε­πι­φύ­λα­κτα το βι­βλίο» — Ξαν­θίπ­πη Μου­ρά­τη