Ηλιοβασίλεμα στον Έβρο

Μουσικά χρώματα της Θράκης

Η νέα προσωπική παραγωγή του Βαγγέλη Δημούδη

Από τη βρυσομάνα Καρωτή η καταγωγή και του Βαγγέλη Δημούδη. Από το χωριό των τραγουδιστών, των οργανοπαικτών και των χορευτών. Είναι μοναδική και ξεχωριστή η παράδοση της Καρωτής. Στα νάματά της βαπτίστηκαν ο Χρόνης Αηδονίδης και ο Καριοφύλης Δοϊτσίδης. Δεν υπάρχει άλλο παρόμοιο παράδειγμα για τον Θρακικό χώρο. Οι κάτοικοί της, γυναίκες και άντρες, μικροί και μεγάλοι, λες κι έχουν στο κύτταρό τους τη μουσική όχι απλώς ως μια καταγραφή, ως μια πληροφορία αλλά ως ένα ιδιαίτερο ταλέντο. Στα βήματα των δυο μεγάλων εκπροσώπων της μουσικής μας παράδοσης ο Βαγγέλης Δημούδης ξεκινάει το ταξίδι για την Αθήνα. Στο Θέατρο της Δώρας Στράτου είναι ένας από τους πρωτοχορευτές. Αργότερα θα γίνει δάσκαλος. Αξιοποιεί το χρόνο του για να μάθει ούτι και γίνεται ένας καλός οργανοπαίκτης. Ο Καριοφύλης Δοϊτσίδης έχει να του δώσει χρήσιμες συμβουλές. Στο τραγούδι έχει τη βοήθεια και την αμέριστη συμπαράσταση του αξεπέραστου Χρόνη Αηδονίδη. Ο Αηδονίδης τον θέτει υπό την προστασία του και μπορώ να πω ότι τον έχει «χρίσει» άξιο συνεχιστή και διάδοχό του.

Η πρώτη προσωπική δουλειά του Βαγγέλη Δημούδη είναι το ‘Πουλάκι κλαίει μοναχό». Να τι γράφει ο Χρόνης Αηδονίδης:

«Ακούγοντας τούτη τη δισκογραφική δουλειά του Βαγγέλη Δημούδη ένιωσα ηθικά ικανοποιημένος και ψυχικά υπερήφανος, διότι θέλω να πιστεύω ότι σ’ αυτό το καλλιτεχνικό σκαλοπάτι που έφτασε, έβαλα και ’γω κάποιο λιθαράκι. Και αυτό συνίσταται στο ότι, διακρίνοντας από πολύ νωρίς το πολύπλευρο ταλέντο του Βαγγέλη, τον ενεθάρρυνα, και τον παρακινούσα επίμονα κάθε φορά που τον συναντούσα, να ασχοληθεί συστηματικά με την παραδοσιακή μας μουσική και το τραγούδι.

Το ενδιαφέρον μου βέβαια αυτό το ομολογώ ότι είχε μια δόση υστεροβουλίας, μια υστεροβουλία όμως από την οποία προέκυψε ένα όφελος για πολλούς και πρώτα-πρώτα για τον ίδιο, διότι απέκτησε ένα βιοποριστικό επάγγελμα που αγαπούσε και για το οποίο ήταν γεννημένος. Δεύτερον ένα όφελος για μένα, διότι απέκτησα ένα πολύτιμο συνεργάτη και βοηθό και τρίτο και σπουδαιότερο, το ότι βρήκε η Θράκη μας ένα άξιο συνεχιστή της παραδοσιακής της μουσικής, είδος το οποίο σπανίζει, δυστυχώς, στις μέρες μας και άρα τον είχε απόλυτη ανάγκη η Θράκη.

Ο Βαγγέλης Δημούδης, όπως ανέφερα πιο πάνω, είναι ένα πολύπλευρο ταλέντο και εκτός από καλός μουσικός και τραγουδιστής, είναι άριστος χορευτής και δάσκαλος των παραδοσιακών μας χορών, αλλά πάνω απ’ όλα είναι ένας αδαμάντινος χαρακτήρας, ένα καλό παιδί.

Όσον αφορά τα τραγούδια και τους σκοπούς της Θράκης που περιλαμβάνονται στην παρούσα έκδοση, δεν θα μπορούσαν να βρουν καταλληλότερο ερμηνευτή. Σ’ αυτό βέβαια έπαιξε σημαντικό ρόλο και η ορχήστρα που χρησιμοποίησε και η οποία αποτελείται από κορυφαίους λαϊκούς οργανοπαίκτες με προεξάρχοντα τον μεγάλο Νίκο Φιλιππίδη.

Η επιλογή τόσο των τραγουδιών όσο και των μουσικών έγινε με αυστηρά κριτήρια αυθεντικότητας και είχε σαν αποτέλεσμα να επιτευχθεί ένα άκουσμα με όλα τα ηχοχρώματα και των τριών διαμερισμάτων, Ανατολικής, Δυτικής και Βόρειας Θράκης, γι’ αυτό και σας συνιστώ ανεπιφύλακτα αυτόν το δίσκο του Βαγγέλη Δημούδη»

Με τη δεύτερη παραγωγή με τίτλο «Ηλιοβασίλεμα στον Έβρο –Μουσικά χρώματα της Θράκης» ο Βαγγέλης Δημούδης έρχεται να εδραιωθεί στο χώρο της παραδοσιακής μας μουσικής ως μια καλλιτεχνική παρουσία με τα δικά της χαρακτηριστικά και ιδιαίτερο ύφος. Η ειδική μουσικός παραγωγής της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Φεβρωνία Ρεβύνθη παρουσιάζει ως εξής το νέο του δίσκο:

«Ο δίσκος ακτίνας του Βαγγέλη Δημούδη (Ηλιοβασίλεμα στον Έβρο) αποτελεί απόσταγμα της προσωπικής εμπειρίας του τραγουδιστή, καθώς μάλιστα και ο ίδιος μας ανέφερε ότι η συλλογή του απορρέει  από τη ‘’ζώσα πραγματικότητα‘’ που άφησε στον τόπο και τους ανθρώπους του η λαϊκή παράδοση και ιστορία.

Ο Βαγγέλης Δημούδης γεννημένος στην Καρωτή του Διδυμοτείχου, γνώρισε τους συγχωριανούς του, άκουσε τον πόνο τους, τις ιστορίες τους, παρακολούθησε τη ζωή τους, τόσο στην απόμερη περιοχή τους όσο και στην συχνή τους παρουσία μέσα στην Αθήνα και σχημάτισε από μέσα του ένα υπόστρωμα παρατηρήσεων. Για την κατανόηση και αξιολόγηση των στοιχείων αυτών η μελέτη των πηγών συνέβαλε εποικοδομητικά και συγχρόνως αποτέλεσε θετική βάση για την ορθή θεώρηση των συλλεγέντων στοιχείων.

Ο Βαγγέλης Δημούδης με την ιστοριογραφική μεθοδολογία του δηλαδή την συλλογή τεκμηρίων τόσο του παρελθόντος όσο και της τρέχουσας πραγματικότητας, επεξεργάστηκε το υλικό ακολουθώντας τον κανόνα των διαδοχικών προσεγγίσεων, προχωρώντας στην εμβάθυνση και καθολική εποπτεία του θέματος και παρουσιάζει στον ακροατή τα πορίσματά του που στηρίζουν με ασφάλεια τα βασικά στοιχεία της έρευνας.

Τα τραγούδια του δίσκου από την άποψη του ποιητικού περιεχομένου τους τα κατατάσουμε σε τραγούδια του χορού, της αγάπης, του θέρους, πασχαλινά και ληστρικά.

Τα τραγούδια: «Νύχτωσε Σουλτάνα μου», «Αραπούδα», «Πουλάκι είχα στο κλουβί» και «Αραδιαστείτε στο χορό» είναι τραγούδια της αγάπης και του χορού. Το θέμα τους σε διάφορες παραλλαγές, το συναντούμε και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. «Πέντε αδέλφια είμασταν και το τραγούδι του Τριανταφύλλη» είναι τραγούδια ληστρικά.

Στη Θράκη, αλλά και σε πολλές περιοχές της Ελλάδος, οι κάτοικοι αντιμετώπιζαν μύριες δυσκολίες και κινδύνους στην ύπαιθρο από τις ενέδρες ληστών, από τις συχνές πυρκαγιές, από τις θανατηφόρες επιδημίες, αλλά και από την αύξηση της πειρατείας στη θάλασσα.

Την Σουλτάνα την ληστεύουν πέντε αδέλφια και τον Τριανταφύλλη οι ντουσμαναίοι (Τούρκοι χωροφύλακες). Τον παραπλανούν και τον ληστεύουν.

‘’Κάτω στου Βαρβάρους’’ (στον Βαρβαριώτικο τον κάμπο). Παραφθορά της λέξεως Βερβερία ή Μπαρμπαριά. Παλαιά γενική ονομασία των παραμεσόγειων χωρών της Βορείου Αφρικής εκτός της Αιγύπτου με περιλαμβανόμενες πόλεις (Τρίπολη, Αλγερία, Μαρόκο).

Η ονομασία Βαρβαριώτικος κάμπος ή όπως αναφέρει αποκριάτικο τραγούδι της Θράκης ‘’Κάτω στης Μπαρμπαριάς τον κάμπο’’ είναι φανταστική. Τέτοιος κάμπος δεν υπάρχει, απλώς ο λαός δανείστηκε ή φαντάστηκε την ονομασία από τη λέξη Μπαρμπαριά. Όπως προαναφέραμε οι πειρατές ρήμαζαν τα παράλια και την ενδοχώρα της Θράκης προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στους κατοίκους. Το τραγούδι αναφέρεται στην επιστροφή ξενητεμένου και το θέμα του εστιάζεται στο χάσιμο του χαϊμαλιού (χαϊμαλί = φυλακτήριον), αντικείμενο για το οποίο πιστεύεται ότι έχει δύναμη να προφυλάσσει τον κάτοχό του από κάθε κακό (αρρώστεια, ατύχημα, ζημιά, βασκάνια …κ.ά.) και η απώλειά του θα του προκαλούσε κάποιο μεγάλο κακό.

‘‘Του Θανάση Πεχλιβάνη’’

Αναφέρεται σε πάλη μεταξύ του Θανάση Πεχλιβάνη και κάποιου Τσερκέζη και τον τραυματισμό του Θανάση. Πεχλιβάνης ως γνωστόν είναι ο παλαιστής σε υπαίθριο χώρο. Η λέξη μεταπήδησε στην καθομιλουμένη από του Τουρκικού Πεχλιβάν εκ της Περσικής Πεχλέ ή Πεχλέβ. (Πεχλαβάν ήσαν οι την παρθίαν κυβερνώντες ευγενείς εξ ου η λέξις μετέπεσεν εις την σημασία του ήρωος και κατόπιν εις την του αθλητού παλαιστού). Οι σκοποί της Παλαίστρας στη Θράκης είναι πολλοί και ζωντανοί ως τις μέρες μας.

Του Μαβή αφέντη’ (Τρεις καπετάνιοι)

Μαβή αφέντης (μάλλον ο γαλανομάτης, από το Μαβής=γαλάζιος). Ο Μαβή αφέντης δεν μπορούμε να ξεκαθαρίσουμε αν ήταν Τούρκος ή Ρωμιός, πάντως ήταν πολύ πλούσιος άρχοντας. Το τραγούδι του Μαβή λεγόταν την παραμονή των Χριστουγέννων κατά πληροφορία της λαογράφου και θεολόγου Αναστασίας Σακαλίδου-Χουρδάκη στα χωριά που έχουνε έθιμο:

‘’Τα εννιά φαγιά το βράδυ, ώρα δώδεκα, βγήκαν δυο Τουρκάκια και γυρεύουν το Μαβή και πααίνουν και τον βρίσκουν σ’ ένα φάει και πιει.’’

Ακολουθούν διαπραγματεύσεις με πεντόλιρα, ντούμπλες και φλουριά αλλά δυστυχώς το τέλος του Μαβή είναι τραγικό. Το τραγούδι το συναντούμε στην ευρύτερη περιοχή του Διδυμοτείχου απ’ όπου το κατέγραψε ο Βαγγέλης Δημούδης με μικρή διαφορά στους στίχους, αλλά με το ίδιο τραγικό τέλος. Το τέλος του Μαβή.

Χορευτής-χοροδιδάσκαλος- οργανοπαίκτης-τραγουδιστής: λίγοι εκπρόσωποι της παραδοσιακής μας μουσικής μπορούσαν να συνδυάσουν σε πολύ υψηλό επίπεδο αυτές τις ιδιότητες που δείχνουν τη σχέση και το δεσμό του Βαγγέλη Δημούδη με την παράδοση της Θράκης.

Ο Χρόνης Αηδονίδης παρακολουθούσε 

με προσοχή την εξέλιξή του και 

ήταν ένας καλός δάσκαλος.

Ο Βαγγέλης Δημούδης δίνει πάντα το παρών του
στις εκδηλώσεις των Θρακιωτών της Αθήνας
 και είναι ένα από τα ενεργά μέλη της Θρακικής κοινότητας.