Η "Κύρου Ανάβασις",ο Ξενοφών και οι Καρδούχοι-Κούρδοι.

Ο Ξενοφών στους Κούρδους

Την πρώτη αυθεντική περιγραφή ενός Δυτικού, που είχε έρθει προσωπικά σε επαφή μαζί τους, μετέφερε για τους Κούρδους ο Αθηναίος Ξενοφών ( γύρω στα 430 έως το 355 προ Χριστού). Ο Ξενοφών ήταν ένας μαθητής του Σωκράτη, διοικητής σχηματισμού και πολεμικός ανταποκριτής. Ο ίδιος προσφέρθηκε μαζί με άλλους 10.000 και πλέον Έλληνες να στρατολογηθεί από τον Κύρο το Νεότερο, έναν από τους δυο γιούς του βασιλιά της Περσίας Δαρείου Β΄. Ο Κύρος είχε ελπίσει, να γίνει διάδοχος του πατέρα του, αυτό δεν συνέβη και ήθελε να ρίξει από το θρόνο τον αδελφό του Αταξέρξη Β΄. Η αποφασιστική μάχη έγινε το 401 π.Χ. στα Κούναξα. Ο Κύρος είχε υποσχεθεί στα ελληνικά βοηθητικά στρατεύματα την καλύτερη λεία από αυτή τη μάχη, την οποία όμως έχασε. Οι Έλληνες μισθοφόροι ήταν αναγκασμένοι κάτω από περιπετειώδεις συνθήκες να πολεμήσουν για την επιστροφή τους. Επικεφαλής της πορείας των 10.000 επιζησάντων Ελλήνων μισθοφόρων ήταν ο Ξενοφών, που θα τους οδηγούσε από τα Κούναξα μέσω του Κουρδιστάν, της Αρμενίας και της Μαύρης Θάλασσας πίσω στην Ελλάδα. Αυτή την πορεία επιστροφής ο Ξενοφών την περιγράφει στο έργο του «Κύρου ανάβασις». Μας προσφέρει την πρώτη λεπτομερή άποψη για τη ζωή και τη μοίρα των Κούρδων, που παρουσιάζεται από έναν Δυτικό ιστοριογράφο, που επί εφτά μέρες διέσχιζε το Κουρδιστάν.

Ο Ξενοφών γράφει ότι η χώρα των Κούρδων βρίσκεται «στα βουνά» ( ΙΙΙ,5 ). Και γίνεται πιο συγκεκριμένος για τον τόπο των «βουνών», όταν τα τοποθετεί «βόρεια της Νινεβή», στον «Κεντρίτη» (σ.μ. παραπόταμος του Τίγρη, που τον διάβηκαν οι Μύριοι κατά την κάθοδό τους και αναπαύτηκαν μετά τις κακουχίες, που είχαν υποστεί στη χώρα των Καρδούχων-Κούρδων. Η σημερινή ονομασία του είναι Μποτάν Σου.), στη σημερινή περιοχή του Μποτάν στο Κουρδιστάν. Έτσι ο Ξενοφών επιβεβαιώνει την εννοιολογική θεωρία του Παλιού Κόσμου. Που ονόμαζε κατά λέξη τους Κούρδους ως «κατοίκους των βουνών». Ακόμη και για τον Ξενοφώντα, τον Ευρωπαίο, υπήρχε τότε μόνο ένα βουνό, στο οποίο ζούσαν οι Κούρδοι-κάτοικοι των βουνών: απλοποιημένα ειπωμένο: η περιοχή γύρω από το Χακάρι στο τριεθνές Ιράν-Ιράκ-Τουρκίας. Και για τον Ξενοφώντα σχημάτιζε την κεντρική περιοχή των Κούρδων. Ταυτόχρονα ξεχώριζε μεταξύ άλλων πολύ καθαρά τους Κούρδους από τους γείτονές τους Αρμενίους.

Για τον Ξενοφώντα το Κουρδιστάν ήταν μια άγρια περιοχή: με απόκρημνα βουνά, φαράγγια, ποτάμια, στενούς δρόμους, με απότομα μονοπάτια και απροσπέλαστα βουνά (ΙV,1). Ο Ξενοφών παρατήρησε επίσης τα «πολλά ωραία σπίτια» των Κούρδων, «στα οποία κυριαρχούσε αφθονία τροφίμων. Οι Κούρδοι είχαν τόσο πολύ κρασί, το οποίο διατηρούσαν σε ασβεστωμένα κοιλώματα, μας αναφέρει ο Ξενοφών. Τα σπίτια ήταν εξοπλισμένα «με πολλά σκεύη χαλκού», παρατήρησε ο Ξενοφών ( ΙV,1,2). Ο Ξενοφών περιέγραψε τους Κούρδους ως «Ανεξάρτητους» (VΙΙ,8), «μη υποτελείς» και «πολεμοχαρείς» (ΙΙΙ,3). Κάποια φορά ένα στράτευμα του Πέρση Μεγάλου Βασιλιά με 120.000 άντρες είχε επιτεθεί στο Κουρδιστάν και είχε εξολοθρευτεί. Οι Κούρδοι «δεν είχαν καμία φιλική διάθεση» έναντι των ελληνικών στρατευμάτων κατά την επιστροφή τους (VΙ,1)  και έπρεπε να τους «φοβούνται πάρα πολύ» (V,5).

Για εφτά μέρες έπρεπε αυτός και οι άντρες του να διασχίζουν το Κουρδιστάν, μας διηγείται ο Ξενοφών. Αυτό είχε καταβάλλει τους Έλληνες. Είχαν  « τόσα πολλά άσχημα είχαν βιώσει, όσα ποτέ άλλοτε», όσα θα περίμεναν να ζήσουν στις μάχες στα Κούναξα. Τελικά, ήταν πάρα πολύ χαρούμενοι, που μπόρεσαν να απαλλαγούν από την Κουρδική περιπέτεια  (VΙ,3).

Ο ίδιος ο Ξενοφών περιγράφει τους Κούρδους ως «γενναίους πολεμιστές» (VΙ,1,2,3). Σύμφωνα με την περιγραφή του οι Κούρδοι τραγουδούσαν πρώτα πολεμικά τραγούδια (ΙV,3). Μετά θα επιτίθονταν με «ένταση», όταν θα έρχονταν κοντά, με βέλη και κοντάρια και γρήγορα υποχωρούσαν πίσω στα βουνά(IV,1). Οι Κούρδοι «ήταν ευκίνητοι», αναφέρει ο Ξενοφών, «αφού μπορούσαν να διαφύγουν και από την πιο κοντινή απόσταση. Έφεραν μαζί τους μόνο τόξα και σφεντόνες. Ήταν εξαιρετικοί τοξότες και έφεραν μαζί τους το σχεδόν 135 εκατοστών μακρύ τόξο τους. Το βέλος είχε μήκος 90 εκατοστά. Κατά τη σκοποβολή οι Κούρδοι τέντωναν τη χορδή όπου με το αριστερό πόδι στήριζαν την προς τα κάτω απόληξη του τόξου. Τα βέλη τους διαπερνούσαν τις ασπίδες και την προστατευτική θωράκιση του στήθους. Οι Έλληνες, όταν κατάφερναν να αρπάξουν κάποια από αυτά, τα χρησιμοποιούσαν ως μηχανισμούς εκτόξευσης καθώς σταθεροποιούσαν σ’ αυτά ιμάντες (,2). Προς τα μπρος οι Κούρδοι κατασκεύαζαν εμπόδια διαφυγής, ενώ επιτίθονταν από πίσω την οπισθοφυλακή. Λίγοι ήταν οι Κούρδοι που σκοτώθηκαν στις μάχες από τους Έλληνες, γιατί οι Κούρδοι ήταν «επιδέξιοι» (IV,2). Οι Έλληνες θα έπρεπε να μάχονται εναντίον τους «συνεχώς» (ΙV,3).Για τις «εξ επαφής μάχες στις πεδιάδες» δεν ήταν ωστόσο οι Κούρδοι Εξοπλισμένοι, μας πληροφορεί ο Ξενοφών. Οι τακτικές πολέμου ήταν προσαρμοσμένες για εμπλοκές σε ορεινό περιβάλλον, «για χτύπημα και διαφυγή»,όχι όμως για «συμπλοκές με τα χέρια».

Αυτή την τακτική ανταρτοπολέμου από άτακτους σε δύσκολα προσβάσιμα βουνά οι Κούρδοι την κράτησαν μέχρι τις μέρες μας. Αυτό που άλλαξαν σε πρώτη γραμμή είναι τα όπλα τους.

Επίσης Ρωμαίοι όπως ο ιστορικός Στράβων κινούνται στο ίδιο μήκος με τον Ξενοφώντα. Ο Στράβων χαρακτήρισε τους Κούρδους ως «ληστές» και «πολεμοχαρή ορεσίβιο λαό»-«που ήταν να τον φοβάσαι». Αυτή η άσχημη φήμη έμεινε στους Κούρδους μέχρι σήμερα. Και μεταξύ άλλων, γιατί ο ένας αντέγραφε τον άλλο, όταν έγραφε για τους Κούρδους. Χιλιάδες χρόνια τώρα.