Για πρώτη φορά τα υφαντά του
Ορμενίου και της Φτελιάς, η υφαντική τέχνη και παράδοση που έφεραν οι πρόσφυγες
από την Κόζουλτζια και το Ουρούμκιοϊ της Ανατολικής Ρωμυλίας, στα δυο χωριά του
Τριγώνου Ορεστιάδας, στο Τριεθνές Ελλάδας-Βουλγαρίας-Τουρκίας, θα παρουσιαστούν
στο κοινό της Αθήνας μέσα από την έκθεση «Χρώματα μνήμης», που διοργανώνεται με
αφορμή το ομότιτλο δίτομο έργο της Εβρίτισσας-λαογράφου Κυριακής Δήμου. Είναι
μια διοργάνωση του Οργανισμού Πολιτισμού-Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων
στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» του Δήμου
Αθηναίων και θα διαρκέσει από την Κυριακή, 31 Μαρτίου έως τις 12 Μαίου 2019,
ενώ τα εγκαίνια της είναι προγραμματισμένα για τις 12 το μεσημέρι της Κυριακής.
Αμέσως μετά θα ακολουθήσει η παρουσίαση του βιβλίου της Κυριακής Δήμου από την
επίκουρη καθηγήτρια Κοινωνικής Λαογραφίας του Εθνικού Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών Βασιλική Χρυσανθοπούλου.
Τα εκθέματα που θα μπορούν να
δουν οι επισκέπτες, είναι έργα οικιακής χειροτεχνίας, φορεσιές, υφαντά,
αντικείμενα από το Ορμένιο και τη Φτελιά, ενδεικτικά του λαογραφικού πλούτου
και της υφαντικής τέχνης και παράδοσης των δυο χωριών. «Έργα»-όπως η ίδια
γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου της-«των γυναικών όλα, βγαλμένα από τα χέρια τους
τα κουρασμένα από την βαριά αγροτική και ποιμενική ζωή, που όμως δεν έκαναν
οικονομία στον κόπο τους…Το υλικό που συγκέντρωσα από την έρευνα μου βασίστηκε
σε μαρτυρίες γυναικών. Πληροφορίες για υφαντά, φορεσιές, ήθη και έθιμα που
πλέκονταν με ιστορίες από τη ζωή τους. Όσο περνούν τα χρόνια θα είναι πλέον
δύσκολο να έχουμε αυθεντικές μαρτυρίες, καθώς οι γυναίκες που τα ύφαναν και τα
στόλιζαν, οι περισσότερες, έχουν φύγει από τη ζωή. Υπάρχει ο κίνδυνος άλλες μαρτυρίες
να ξεχαστούν και άλλες να φτάσουν στις επόμενες γενιές παραποιημένες».
Μια εξαιρετική στιγμή και μεγάλη
αναγνώριση για το έργο της Κυριακής Δήμου η έκθεση της στο σπίτι μιας
εμβληματικής μορφής της ελληνικής λαογραφίας, της Αγγελικής Χατζημιχάλη, που με
το μνημειώδες έργο της «ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΙ» το 1957, πριν 62 χρόνια, συνέβαλε στην
ανάδειξη και τη διάσωση της σαρακατσάνικης λαογραφικής και πολιτιστικής
κληρονομιάς. Όταν πέθανε οι Σρακατσάνοι όλης της χώρας τίμησαν τη «μάνα των
Σαρακατσάνων» με μεσίστια τα φλάμπουρα και τις σημαίες τους. Κι εδώ να
προσθέσουμε ότι η Αγγελική Χατζημιχάλη ήταν αυτή που ενθάρρυνε την Εβρίτισσα
λαογράφο Ελένη Φιλιππίδη να ασχοληθεί με την υφαντική τέχνη και καρπός αυτής της
πολυετούς έρευνας της ήταν η έκδοση ενός καλαίσθητου λευκώματος «Η
ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΙΚΗ ΠΟΔΙΑ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ», που κυκλοφόρησε από το Μουσείο Μπενάκη και τις εκδόσεις
«ΜΕΛΙΣΣΑ».
Η έκθεση αυτή είναι μια μεγάλη
αναγνώριση και επιβράβευση για το σημαντικό έργο της Κυριακής Δήμου, που κατά
την προσωπική μου άποψη, είναι το πιο ολοκληρωμένο έργο, γιατί συνδυάζει ένα
απίστευτο βιωματικό συναισθηματικό φορτίο μαζί με την τεκμηρίωση της ερευνήτριας
και τη σοφία της υφάντρας της υπαίθρου, που έρχεται να προστεθεί δίπλα στο έργο
της Ελένης Φιλιππίδη, τα οποία θα αποτελούν μια πηγή γνώσης και έμπνευσης για τις
νεότερες γενιές των ερευνητών-μελετητών.
Ο «αργαλειός», αυτό το απαράμιλλο
εργαλείο της αρχετυπικής κοινωνίας της αυτάρκειας, μετράει στον Βόρειο Έβρο,
σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα, πάνω από 5000 χρόνια ιστορίας. Το νήμα που
έπιασε η Κυριακή Δήμου μας δίνει τη συνέχεια μιας μοναδικής παράδοσης στον τόπο
και πολύ περισσότεροι μας συνδέει με τους κρίκους αυτής παράδοσης, που χάνεται
στην αυγή του πολιτισμού, οι οποίοι δεν έχουν σπάσει και ότι η συσσωρευμένη
γνώση και σοφία του παρελθόντος της υφαντικής τέχνης βρήκε την κιβωτό της που
θα τη διασώσει και θα την πάει ακόμη μακρύτερα, γιατί ακόμη κι αν φύγουν οι
ιέρειες της για τον κόσμο των σκιών, η γνώση αυτή θα συνεχίσει να υπάρχει, για
να μπορούν να ξαναπιάσουν το νήμα της οι επόμενες γενιές, είτε για τα υψηλά
γούστα της αισθητικής τους είτε για την υψηλή αποστολή και ανάγκη της επιβίωσης
των μελών της κοινότητας.
Σταύρος Γ.Παπαθανάκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου