Πριν από 46 χρόνια, στις αρχές του 1976, ο τότε νομάρχης Εβρου κάλεσε στο γραφείο του πέντε πολιτικούς μηχανικούς και αρχιτέκτονες της Αλεξανδρούπολης. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο γράφων. Παρών στη συνάντηση ήταν και ο καθηγητής της Πολεοδομίας και Χωροταξίας της Πολυτεχνικής Σχολής Θεσσαλονίκης Γιάννης Τριανταφυλλίδης. Οι περισσότεροι τον είχαμε καθηγητή στα φοιτητικά μας χρόνια.
Σκοπός της συνάντησης ήταν η διερεύνηση των προοπτικών της Αλεξανδρούπολης, μέσω της εθελοντικής σύνταξης ενός ρυθμιστικού σχεδίου της πόλης. Δεχθήκαμε με ενθουσιασμό την πρόταση και από την άλλη μέρα στρωθήκαμε στη δουλειά.
Την εποχή εκείνη η Αλεξανδρούπολη ήταν μια ήσυχη μικρή παραμεθόριος πόλη δημοσίων υπαλλήλων και στρατιωτικών με 25.000 κατοίκους, χωρίς βασικές υποδομές.
Σημειωτέον ότι η Ελλάδα δεν είχε γίνει ακόμη μέλος της ΕΟΚ, η Βουλγαρία ανήκε στο σύμφωνο της Βαρσοβίας και βρισκόταν υπό την άμεση επιρροή της Μόσχας. Ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη και οι σχέσεις μας με την Τουρκία ήταν εχθρικές λόγω της πρόσφατης τότε εισβολής του «Αττίλα» στην Κύπρο. Στα σύνορα με τη Βουλγαρία, εντός της ελληνικής επικράτειας, υπήρχαν οι λεγόμενες «επιτηρούμενες ζώνες» βάθους 20 χιλιομέτρων, στις οποίες η πρόσβαση επιτρεπόταν μόνο στους μόνιμους κατοίκους της περιοχής ή με τη χορήγηση ειδικής άδειας από τις υπηρεσίες ασφαλείας. Ολος ο Εβρος ήταν μια απομονωμένη συνοριακή περιοχή χωρίς προοπτικές.
«Εσείς φυλάτε Θερμοπύλες», μας έλεγαν για να μας παρηγορήσουν…
Σε ένα χρόνο περίπου παρουσιάσαμε δημοσίως τη δουλειά μας. Γενικό συμπέρασμα της μελέτης ήταν η εκτίμηση ότι «η Αλεξανδρούπολη αποτελεί μια στρατηγικής σημασίας περιοχή του ελληνικού χώρου, όπου στο άμεσο μέλλον θα έπρεπε να δημιουργηθεί ένας διεθνής κόμβος συνδυασμένων μεταφορών».
Η γεωγραφία και η ιστορία της περιοχής ευνοούσαν τη δημιουργία δύο αξόνων που θα τέμνονται στην Αλεξανδρούπολη. Η πανάρχαια Via Egnatia που ένωνε τη Ρώμη με την Κωνσταντινούπολη αποτελούσε τον έναν άξονα, από τη Δύση προς την Ανατολή. Ο άλλος άξονας ήταν από Βορρά προς Νότο και ένωνε τα λιμάνια του Μπουργκάς και της Αλεξανδρούπολης, με προεκτάσεις προς τη Βαλτική και τη Μεσόγειο.
Οι μεταφορικές υποδομές που θα υλοποιούσαν το νέο όραμα για την Αλεξανδρούπολη θα της προσέδιδαν έναν διεθνή ρόλο μεγάλης σημασίας, υποκαθιστώντας τα στενά του Βοσπόρου και του Τσανάκαλε. Από τότε είχαμε χαρακτηρίσει αυτό το σύνολο των δικτύων συνδυασμένων μεταφορών ως τα «Δαρδανέλλια της ξηράς».
Μόνο που τέτοιες σκέψεις δεν ήταν συμβατές με την τότε εξωτερική πολιτική των κυβερνήσεων. Εξάλλου πάντα οι παραμεθόριες περιοχές ήταν όμηροι των σχέσεων με τους γείτονες. Εκτοτε η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ρουμανία εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Τα ευρωπαϊκά προγράμματα έτρεχαν. Το όραμα των νεαρών μηχανικών της Αλεξανδρούπολης άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Ο μεγάλος ευρωλιμένας κατασκευάστηκε. Η Εγνατία λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια. Το αεροδρόμιο extra Schengen ολοκληρώθηκε πριν από καιρό. Απομένει η ένταξη στα ευρωπαϊκά δίκτυα και η κατασκευή του αυτοκινητόδρομου και του σιδηροδρομικού άξονα Αλεξανδρούπολης – Μπουργκάς.
Η κρίση του πολέμου στην Ουκρανία έφερε στην επιφάνεια και έναν άλλον παράγοντα. Είναι η γεωστρατηγική σημασία της Αλεξανδρούπολης ως εναλλακτικής επιλογής μεταφοράς στρατιωτικών δυνάμεων και πολεμικού υλικού προς τις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ της Ανατολικής Ευρώπης.
Αλλά και πέραν του πολέμου, η ανάγκη απεξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο καθιστά την Αλεξανδρούπολη και ενεργειακό κόμβο μεταφοράς υδρογονανθράκων προς την Ευρώπη, με τους αγωγούς που διέρχονται μέσω Τουρκίας και Βόρειας Ελλάδας, όπως ο ΤΑΡ. Η εγκατάσταση μονάδων LNG (επαναεριοποίηση υγρού φυσικού αερίου) στην Αλεξανδρούπολη, της προσδίδει επιπλέον κρίσιμους ρόλους συμμετοχής της στην ενεργειακή αυτονομία της Ευρώπης.
Μερικοί μιλούν για προκεχωρημένη βάση του ΝΑΤΟ σε απόσταση βολής των ρωσικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς. Δεν είμαι σε θέση να εκτιμήσω τη βασιμότητα αυτών των φόβων. Φόβοι οι οποίοι εκφράζονται εξάλλου σε όλες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που συνορεύουν με τη Ρωσία. Κάποτε όμως θα τελειώσει η αγριότητα του πολέμου και θα μείνει η αξιοποίηση των κομβικών πλεονεκτημάτων της Αλεξανδρούπολης για ειρηνικές διεθνείς δραστηριότητες, οι οποίες αμβλύνουν τις εντάσεις δημιουργώντας κοινά συμφέροντα.
Η ύπαρξη μιας αγοράς είκοσι πέντε εκατομμυρίων καταναλωτών και εν δυνάμει τουριστών σε απόσταση έως δυόμισι ωρών από τα ελληνοτουρκικά σύνορα, είναι μια πρόκληση για συνεργασίες με τη γειτονική χώρα που θα εξυπηρετούν τη διαφαινόμενη στροφή της προς την Ευρώπη, στο πλαίσιο ενός νέου Ελσίνκι. Εξάλλου ένα διεθνές λιμάνι logistics στο Αιγαίο που θα υποδέχεται τα εμπορεύματα από και προς τον Εύξεινο Πόντο, θα αποτελεί και μια προκεχωρημένη πύλη προς τη Μεσόγειο για όλες τις χώρες του Εύξεινου Πόντου, μηδέ της ειρηνικής Ρωσίας εξαιρουμένης.
Υπάρχει και μια ιστορική παραξενιά. Το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο που απέκτησε το Δεδέ Αγάτς το εκπόνησαν το 1878 οι Ρώσοι στρατιωτικοί μηχανικοί που στρατοπέδευσαν στο μικρό ψαροχώρι. Βρέθηκαν εκεί κατά την προέλαση του συντάγματός τους μέχρι το Αιγαίο, κατά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο. Δυστυχώς η μοίρα δεν τους επέτρεψε να ζήσουν έστω και λίγο στην πόλη που σχεδίασαν, δίπλα στη γαλάζια θάλασσα. Πέθαναν όλοι από μια επιδημία τύφου και τους έθαψαν λίγο έξω από τα όρια της ιπποδάμειας πόλης που δημιούργησαν.
* Ο κ. Γιάννης Λασκαράκης είναι πολιτικός μηχανικός, τ. εκδότης της εφημερίδας «Η Γνώμη» και συγγραφέας του ιστορικού μυθιστορήματος «Κυνηγημένοι από την Ιστορία», εκδόσεις Επίκεντρο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου