Η ομιλία του ερευνητή-συγγραφέα Νίκου Κουφού στην παρουσίαση του βιβλίου του "Ελιά και Λάδι-Ιστορία, Λαογραφία και Συμβολισμός" σε μια εκδήλωση υψηλού και πολλαπλού συμβολισμού στο μπαλκόνι του Αγροτουριστικού Στνεταιρισμού Γυναικών Τριγώνου "ΓΑΙΑ" στο Σπήλαιο Τριγώνου Ορεστιάδας!

Παρουσίαση Βιβλίου : Νικολάου Ι. Κουφού, «Ελιά και Λάδι, Ιστορία, Λαογραφία και Συμβολισμός»

(Σπήλαιο Έβρου – Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γυναικών Τριγώνου «Η ΓΑΙΑ» 27. 6. 2022)

(του Νικολάου Ι. Κουφού, συγγραφέα του βιβλίου)

 

Αιδεσιμολογιώτατε εκπρόσωπε του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου, Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. κ. Δαμασκηνού, Στρατηγέ μου, κύριοι εκπρόσωποι των Σωμάτων Ασφαλείας, κύριοι Δημοτικοί Σύμβουλοι του Δήμου Ορεστιάδας, κύριοι Πρόεδροι των Κοινοτήτων του Τριγώνου Έβρου, αγαπητοί φίλοι από τη Στέρνα, την Καβύλη, τη Βύσσα και την Ορεστιάδα, κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας,

Με ιδιαίτερη συγκίνηση, επιθυμώ να σας ευχαριστήσω όλους από  καρδιάς, για την παρουσία σας απόψε εδώ, στο Σπήλαιο Έβρου στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου μου : «ΕΛΙΑ και ΛΑΔΙ, Ιστορία, Λαογραφία και Συμβολισμός». Είναι για μένα μια ιδιαίτερη στιγμή, αφού επανέρχομαι στην περιοχή με την ιδιότητα του συγγραφέα, ύστερα από 38 ολόκληρα χρόνια, που έχουν περάσει από τότε που διορίστηκα Δάσκαλος και ήρθα το φθινόπωρο του 1983, να διδάξω για πρώτη φορά στο Δημοτικό Σχολείο Δικαίων Έβρου, μόλις 23 ετών. Στη συνέχεια, θέλω να ευχαριστήσω το Διοικητικό Συμβούλιο, του Αγροτουριστικού Συνεταιρισμού «Η ΓΑΙΑ», που οργάνωσε την εκδήλωση αυτή, καθώς και ιδιαίτερα την Πρόεδρό του, κυρία Ζωή Φραγκούδη, καθώς και τους Ομιλητές της εκδήλωσης, κυρία Ζουμπουλιά Μπαδαμπά, Υπεύθυνη του Χορευτικού Συλλόγου Γυναικών του Σπηλαίου – Έβρου, τον κύριο Σταύρο Παπαθανάκη, δημοσιογρά φο και εκδότη, όπως και την συντονίστρια – παρουσιάστρια της εκδήλωσης, κυρία Λιάνα Παπαγιοβάνη - Παπααγαπίου.

Είναι γεγονός, ότι οι ομιλητές, αφενός παρουσίασαν με εμπεριστατωμένο λόγο, το περιεχόμενο του βιβλίου μου για την Ελιά και το Λάδι, κάτι που έγινε με ιδιαίτερη επιτυχία από την κυρία Μπαδαμπά και αφετέρου, τόνισαν τη σημασία της αποψινής εκδήλωσης ως ένα πολυσήμαντο πολιτιστικό γεγονός στον ακριτικό Έβρο, έτσι όπως αναπτύχθηκε με πληρότητα από τον κύριο Παπαθανάκη. Θεωρώ λοιπόν, ότι η δική μου ομιλία, πρέπει να εμπεριέχει κάποια άλλα γενικότερα στοιχεία για το ελαιόλαδο, το οποίο πρέπει να χρησιμοποιείται καθημερινά σε κάθε ελληνικό νοικοκυριό και κυρίως να γίνουν γνωστά – σε μια περιοχή που δε σχετίζεται με την παραγωγή του -  κάποια ιδιαίτερα στοιχεία για την ωφελιμότητά του, την ποιότητα, τη διατήρηση και τη χρήση του στην καθημερινή διατροφή μας.  

  Η  Ελλάδα όπως είναι γνωστό, ήταν ανέκαθεν μια ελαιοπαραγωγός χώρα και το ελαιόλαδο αποτελεί αναμφισβήτητα έναν από τους διατροφικούς θησαυρούς της χώρας μας, έτσι ώστε να θεωρούμαστε τυχεροί που το διαθέτουμε σε αφθονία.  Ωστόσο, οι καταναλωτές γνωρίζουν ελάχιστα για το λάδι, αφού οι περισσότεροι ζουν σε αστικές περιοχές της πατρίδας μας ή σε αγροτικές περιοχές που δεν καλλιεργείται η ελιά και άρα δεν μπορούν να διαπιστώσουν εύκολα την ποιότητα του ελαιολάδου, που προμηθεύονται από το εμπόριο. Το ελαιόλαδο, είναι πλούσιο σε βιταμίνη Ε καθώς και σε φυσικά αντιοξειδωτικά, τις πολύτιμες πολυφαινόλες και τα φλαβονοειδή, που προστατεύουν τον οργανισμό από την πρόωρη γήρανση και πολλές ασθένειες. Επίσης, διαθέτει μεγάλο ποσοστό μονοακόρεστων λιπαρών οξέων, τα αποκαλούμενα και «καλά λιπαρά», καθώς έχουν συνδεθεί με τη διατήρηση της υγείας του καρδιαγγειακού συστήματος. Ακόμη, το ελαιόλαδο σε σύγκριση με τα υπόλοιπα έλαια αφομοιώνεται από τον οργανισμό με τον καλύτερο τρόπο και ευνοεί τη λειτουργία διαφόρων οργάνων, όπως της χολής. Για όλους αυτούς τους λόγους, θα πρέπει να προτιμάμε μόνο το ελαιόλαδο για κάθε χρήση και να το χρησιμοποιούμε είτε ωμό είτε στο μαγείρεμα, ακόμα και στο τηγάνισμα και να αποφεύγουμε τα σπορέλαια. Μπορεί να είναι φθηνότερα, αλλά έχει αποδειχτεί ότι δεν είναι και τόσο ωφέλιμα για την υγεία μας.

Το ελαιόλαδο είναι ένα ζωντανό προϊόν, που χρειάζεται ιδιαίτερη μέριμνα, ώστε η ποιότητα και η γεύση του να είναι η καλύτερη δυνατή. Μεγάλη προσοχή απαιτείται σε κάθε στάδιο της ζωής του, από τον ελαιώνα μέχρι τον τελικό καταναλωτή, για να φτάσει στο μέγιστο της γεύσης και της θρεπτικότητάς του. Βέβαια, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, όπως σε όλα τα τρόφιμα, σημασία έχει η πρώτη ύλη. Καθαρές πρώτες ύλες δίνουν καλό προϊόν, ενώ παράλληλα, ο τρόπος καλλιέργειας, η κατάσταση του καρπού κατά τη συγκομιδή, το ελαιοτριβείο και φυσικά οι καιρικές συνθήκες στην περιοχή του ελαιώνα, είναι παράγοντες που επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα.

Οι ποικιλίες ελαιόλαδου ξεχωρίζουν μεταξύ τους με βάση την οξύτητά τους, δηλαδή την περιεκτικότητα τους σε ελαϊκό οξύ. Όσο μικρότερη οξύτητα έχει ένα λάδι τόσο καλύτερη γεύση έχει, ανεβάζοντας αντίστοιχα την ποιότητά του. Ο βαθμός οξύτητας μεγαλώνει, όταν ο καρπός της ελιάς προσβληθεί από ασθένειες ή όταν δεν πάει έγκαιρα στο ελαιοτριβείο ή όταν δεν εξαχθεί με σωστό τρόπο. Ο βαθμός οξύτητας, λοιπόν, επηρεάζει αφενός τη γεύση, αλλά αφετέρου αποκαλύπτει κατά πόσο ακολουθήθηκαν σωστά όλα τα βήματα στη διαδικασία της παραγωγής. Η οξύτητα λοιπόν είναι ένα βασικό στοιχείο για την ποιότητα του ελαιολάδου και ανάλογα με το βαθμό οξύτητας, χωρίζεται αυτό στις εξής κατηγορίες:

·Αγουρέλαιο: η οξύτητά του βρίσκεται χαμηλότερα και από 0,5%.

·Έξτρα παρθένο ελαιόλαδο: ο βαθμός οξύτητας δεν ξεπερνά το 0, 8% ή κατ΄ άλλους το 1%. Μέχρι τον άσο, όπως λένε οι δικοί μας ελαιοπαραγωγοί, το λάδι τρώγεται, από εκεί και πάνω, δεν το παίρνουν στο σπίτι για κατανάλωση, αλλά το αφήνουν στο εργοστάσιο και προωθείται στο εμπόριο, όπου θα τύχει των ειδικών επεξεργασιών, άγνωστων σ΄ εμάς.

·Παρθένο ελαιόλαδο: ο βαθμός οξύτητας φτάνει μέχρι το 1,5% ή κατ΄ άλλους μέχρι το 2%.

·Αγνό ελαιόλαδο: στην κατηγορία αυτή η οξύτητα μπορεί να φτάσει το 3,3%.

 

Οι περισσότεροι καταναλωτές δε γνωρίζουν να ξεχωρίζουν τις ποιότητες και τις ονομασίες του ελαιολάδου άρα και να αγοράζουν το σωστό. Εάν ρωτήσουμε αυτούς που ψωνίζουν ελαιόλαδο από ένα σουπερμάρκετ θα διαπιστώσουμε ότι οι περισσότεροι δε γνωρίζουν τι σημαίνει  Εξαιρετικά (ή έξτρα) Παρθένο Ελαιόλαδο. Παλαιότερη έρευνα που διεξήχθη σε συγκεκριμένο σούπερ μάρκετ έδειξε ότι το συντριπτικό ποσοστό των ελαιολάδων στα ράφια δεν ήταν "εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα" (δηλαδή το ελαιόλαδο που παράγεται απ' ευθείας από ελιές αποκλειστικά με μηχανικές μεθόδους και έχει οξύτητα 0-0,8). Σήμερα όμως, όπως πρόσφατα διαπίστωσα ο ίδιος σε μεγάλα σούπερ μάρκετ της περιοχής μας, η κατάσταση αυτή έχει βελτιωθεί, αφού στα ράφια τους, είναι πλέον έντονη η παρουσία ελαιολάδων με την ένδειξη : «εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο».
Ένα ελαιόλαδο που δεν γράφει στη φιάλη “εξαιρετικά (ή έξτρα) παρθένο ελαιόλαδο”, πρέπει να ξέρουμε ότι δεν είναι ένα φυσικό προϊόν, όπως είναι ο φυσικός χυμός της ελιάς που κάνει το "εξαιρετικά παρθένο"! Έχει περάσει από χημική κατεργασία για να γίνει βρώσιμο και κυκλοφορεί στα ράφια με την ένδειξη “κλασικό” η απλό “ελαιόλαδο”. Πιο συγκεκριμένα οι συσκευασίες αυτές, αναγράφουν στην ετικέτα τους : Ελαιόλαδο αποτελούμενο από εξευγενισμένα ελαιόλαδα και παρθένα ελαιόλαδα. Το εξευγενισμένα δε δηλώνει τίποτα επί της ουσίας, ενώ το παρθένα είναι αυτά που έχουν άνω της μονάδας οξύτητα και δεν τρώγονται. Είναι μια κλασική περίπτωση άγνοιας για την ποιότητα του ελαιολάδου, από την πλευρά των καταναλωτών.

Οι κυριότεροι παράγοντες που διαμορφώνουν την ποιότητα του ελαιολάδου είναι η ποικιλία της ελιάς, ο βαθμός ωριμότητας (όσο πιο νωρίς μαζεύεται ο καρπός τόσο πιο ποιοτικό το ελαιόλαδο), η σωστή και άμεση μεταφορά του ελαιοκάρπου στο ελαιοτριβείο (ο καρπός να συγκεντρώνεται σε πλαστικά τελάρα και χωρίς να τραυματίζεται να πηγαίνει την ίδια μέρα για ελαιοποίηση),  η τήρηση των σωστών κανόνων στο ελαιοτριβείο και κυρίως η θερμοκρασία στον μαλακτήρα να μην ξεπεράσει τους 30 βαθμούς ενώ ο χρόνος μάλαξης να είναι 30 με 35 λεπτά το πολύ, και τέλος η σωστή συντήρηση (όταν παραχθεί το ελαιόλαδο και το αποθηκεύσουμε να μην έρχεται σε επαφή με οξυγόνο η το φως και η θερμοκρασία του να μην υπερβαίνει ιδανικά τους 16 βαθμούς). Όλα αυτά είναι πολύ σημαντικά θέματα για να βγει το καλό λάδι και εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι ο παραγωγός που θέλει να πάρει το λάδι στο σπίτι του, προσέχει πάρα πολύ όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα του λαδιού του. Παράδειγμα : Εάν τα ελαιόδεντρα, λίγο πριν τη συγκομιδή, έχουν χτυπηθεί από παγετό, ο καρπός αρχίζει να σαπίζει πάνω στο δέντρο και αυτό είναι οπωσδήποτε κατά της ποιότητας του λαδιού. Εδώ όμως πρέπει να θίξουμε και ένα άλλο θέμα, που είναι αυτό της προμήθειας του ελαιολάδου, που ο ίδιος έχω παρατηρήσει να συμβαίνει στα χωριά της περιοχής Ορεστιάδας. Γυρολόγοι θα έλεγα, πηγαίνουν σε σπίτια και καφενεία και πωλούν χύμα ελαιόλαδο σε τενεκέδες, διαφημίζοντάς το, ότι είναι λάδι Μάκρης Αλεξανδρουπόλεως. Εάν τους ζητήσεις περισσότερα στοιχεία, σου λένε ότι είναι από γνωστό μεγάλο ελαιοτριβείο της Μάκρης και ότι εάν θέλεις, μπορείς να πας εκεί να το δεις. Αυτά βέβαια, είναι αστεία πράγματα και η νοθεία εμφανής πέρα από την παρανομία. Δεν πρέπει ποτέ να αγοράζουμε χύμα ελαιόλαδο, άγνωστης προέλευσης και αμφίβολης ποιότητας, εκτός και εάν ο άνθρωπος που μας το δίνει είναι ο ίδιος παραγωγός και της απολύτου εμπιστοσύνης μας και όχι ο γνωστός του γνωστού. Π. χ. το λάδι που περιέχουν οι δυο φιάλες που βλέπετε στο τραπέζι μας, είναι λάδι φετινής εσοδείας, από τα ελαιόδεντρα του ομιλούντα, που βρίσκονται στην περιοχή του Αφισσιού Σπάρτης, είναι όπως βγήκε από τον διαχωριστήρα του ελαιοτριβείου και φυσικά ήρθε εδώ ως δώρο για τους συντελεστές της σημερινής εκδήλωσης. Πολύ θα ήθελα να είχα τη δυνατότητα να προσφέρω σε όλους σας από μία τέτοια φιάλη πραγματικού ελαιόλαδου για την τιμή που μου κάνατε να είσαστε απόψε εδώ, στην παρουσίαση του βιβλίου μου για την Ελιά και το Λάδι. Κι επειδή αυτό δε γίνεται, φρόντισε η κυρία Ζουμπουλιά Μπαδαμπά, να έχει ετοιμάσει κεράσματα με ψωμάκια για το τέλος της εκδήλωσης, τα οποία είναι εμποτισμένα με το ίδιο λάδι, που περιείχε μια άλλη φιάλη, που της έδωσα. Την ευχαριστώ θερμά και γι’ αυτή την προσφορά της.

Ιδιαίτερα πρέπει να τονισθεί ότι το ελαιόλαδο ως ζωντανό προϊόν έχει τέσσερις μεγάλους εχθρούς : τον χρόνο, το φως, το οξυγόνο και τη θερμοκρασία.

Σχετικά με τον χρόνο, δηλαδή με τη διάρκεια ζωής, το ελαιόλαδο που προέρχεται απευθείας από τις ελιές και διατηρείται σε κατάλληλες συνθήκες δεν χάνει κανένα από τα συστατικά του μέχρι και τους 18 μήνες. Στο εμπόριο τώρα, θα δει κανείς ότι στις συσκευασίες, αναγράφεται η ημερομηνία λήξης του ελαιολάδου που εμπεριέχεται σ’ αυτές, όπως και σε άλλα τρόφιμα, αλλά εδώ τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Εάν μια φιάλη με ελαιόλαδο, εκτεθεί σε υψηλές θερμοκρασίες ή τη βλέπει όλη την ημέρα ο ήλιος, σε 2 – 3 ημέρες, το λάδι που περιέχει θα έχει καταστραφεί τελείως. Οι συνιστώμενες θερμοκρασίες σωστής αποθήκευσης του ελαιολάδου για αρκετό καιρό, είναι από 15° έως 18°C οι οποίες τους περισσότερους μήνες τον χρόνο απλώς δεν είναι εφικτές χωρίς τεχνολογική υποστήριξη. Ζούμε σε μια χώρα όπου τα τελευταία χρόνια, το κλίμα χαρακτηρίζεται από υψηλές θερμοκρασίες τους περισσότερους μήνες τον χρόνο και συνήθως από ήπιους χειμώνες.

Για το ελαιόλαδο, έχει παρατηρηθεί ότι στους 7°- 10°C  συντηρείται ακόμα καλύτερα. Άρα, μπορούμε να έχουμε το ελαιόλαδο που χρησιμοποιούμε, στη συντήρηση του ψυγείου τροφίμων.

Εάν αγοράζουμε το λάδι της οικογένειας σε πεντόλιτρη συσκευασία, καλό είναι να τοποθετούμε τους πεντόλιτρους τενεκέδες σε χώρο στο σπίτι μας όπου η θερμοκρασία δεν ξεπερνά τους 18 με 20 βαθμούς Κελσίου. Το καλοκαίρι και τις περιόδους καύσωνα το πεντόλιτρο το μοιράζουμε σε πέντε αδιαφανή γυάλινα μπουκάλια και τοποθετούμε τα τέσσερα από αυτά στη συντήρηση του ψυγείου. Αυτό που είναι να χρησιμοποιήσουμε το τοποθετούμε σε σκιερό και δροσερό μέρος στην κουζίνα. Όχι κάτω από τον νεροχύτη μαζί με τα απορρυπαντικά, όχι δίπλα στην κουζίνα για να θερμαίνεται, όχι σε μέρος του πάγκου που το βλέπει ο ήλιος. Το ντουλάπι με τα ζυμαρικά και τα όσπρια είναι μια καλή λύση.

Το λάδι στο ψυγείο είναι πολύ πιθανό να παγώσει. Μη σας ανησυχήσει αυτό – είναι επειδή τα τριγλυκερίδια του ελαιολάδου κρυσταλλώνουν και στερεοποιούνται. Το πόσο θα στερεοποιηθεί εξαρτάται κυρίως από την ποικιλία. Όταν κοντεύει να τελειώσει το μπουκάλι που χρησιμοποιούμε, βγάζουμε από το ψυγείο το επόμενο μπουκάλι από το βράδυ. Το πρωί θα έχει έρθει στην κανονική του υγρή κατάσταση. Το δικό μας λάδι για να καταλάβετε, το αποθηκεύουμε σε μεγάλα δοχεία Inox σε αποθήκες που δε θερμαίνονται και τον χειμώνα με το πολύ κρύο, το λάδι παγώνει, το βγάζουμε σε κομμάτια όπως είναι τα παγάκια και το πάμε στην κουζίνα όπου αρχίζει σιγά σιγά να ξεπαγώνει και να παίρνει τη φυσιολογική υγρή μορφή του.

Σύμφωνα με επιστημονικές αναλύσεις, το ελαιόλαδο είναι το πλέον ιδανικό για μαγείρεμα και τηγάνισμα, αφού λόγω της ειδικής χημικής του σύστασης είναι πολύ πιο ανθεκτικό και υγιεινό από οποιοδήποτε άλλο λάδι. Τα φυτικά έλαια (τα σπορέλαια) που χρησιμοποιούνται στη μαγειρική είναι έλαια που λαμβάνονται με έκθλιψη ή εκχύλιση των ελαιούχων καρπών με διαλύτες, ενώ το ελαιόλαδο λαμβάνεται από τους καρπούς της ελιάς με φυσικές επεξεργασίες, σε θερμοκρασίες που να μην προκαλούν αλλοίωση του ελαίου. Δηλαδή, το ελαιόλαδο είναι χυμός φρούτου ενώ τα σπορέλαια είναι λιπαρές ουσίες.
Τα βασικά συμπεράσματα στα οποία έχουν καταλήξει πολλοί ερευνητές σε διάφορες επιστημονικές εργασίες που έχουν γίνει κατά καιρούς σε όλο τον κόσμο, όπως τεκμηριώνονται με αντίστοιχα πειράματα και μετρήσεις, αποδεικνύουν ότι το ελαιόλαδο όχι μόνο δεν είναι κατώτερο από τα σπορέλαια στο τηγάνισμα, αλλά αντίθετα πλεονεκτεί σε πολλά σημεία. 

Για το τηγάνισμα, να πούμε ότι το ελαιόλαδο, αποτελεί την ασφαλέστερη λύση, καθώς  αυτό εξακολουθεί να υπερέχει χάρη στα φυσικά του χαρακτηριστικά, γιατί έχει υψηλό βαθμό "καπνίσματος". Το λάδι δηλαδή πρέπει  να έχει υψηλό σημείο "καπνού”. Ο βαθμός αυτός αντιστοιχεί στη θερμοκρασία όπου βλέπουμε το λάδι να αρχίζει να "καπνίζει” μέσα στο σκεύος. Σε αυτό το σημείο αρχίζουν να διαφοροποιούνται τα συστατικά του και να δημιουργούνται χημικές ενώσεις που μπορεί να αποβούν τοξικές. Το ελαιόλαδο αντέχει περισσότερο στις υψηλές θερμοκρασίες, έως τους 200 °C, απ’ ότι τα υπόλοιπα σπορέλαια (τα οποία διασπώνται στους 170 °C ).

Όταν καταναλώνει κάποιος τηγανισμένα έλαια αυξάνει η πηκτικότητα (πήξη) του αίματός του, γι’ αυτό και δεν συνιστώνται τα τηγανιτά στους ανθρώπους που έχουν πρόβλημα με την καρδιά και τα αγγεία τους. Όταν όμως χρησιμοποιείται ελαιόλαδο, η επίδραση στην πήξη του αίματος είναι μικρότερη από τα σπορέλαια. Βέβαια, η υγιεινή διατροφή, επιτάσσει να αραιώσουμε όλοι τα τηγανιτά από τη διατροφή μας.

Η κατανάλωση τηγανιτών τροφίμων σε ελαιόλαδο, αυξάνει λιγότερο τα τριγλυκερίδια του αίματος, συγκριτικά με τα σπορέλαια. Επίσης, τα τρόφιμα που τηγανίζονται σε ελαιόλαδο χωνεύονται καλύτερα και είναι θρεπτικότερα για τον ανθρώπινο οργανισμό. 

Το ελαιόλαδο σχηματίζει λεπτότερη και πιο τραγανή "κρούστα" επάνω στα τηγανισμένα τρόφιμα και γενικά τα "διαποτίζει" λιγότερο. Έτσι, τα φαγητά που είναι τηγανισμένα με ελαιόλαδο είναι πιο "ελαφρά" γιατί έχουν λιγότερες θερμίδες, ενώ παράλληλα καταναλώνουν λιγότερο λάδι στο τηγάνισμα. 

Το ελαιόλαδο, όταν χρησιμοποιηθεί για τηγάνισμα πρώτη φορά, μπορεί να φιλτραριστεί (σουρώνοντας) και να φυλαχθεί σε μέρος σκοτεινό με χαμηλές θερμοκρασίες. Έτσι, μπορεί να χρησιμοποιηθεί, χωρίς σοβαρές αλλοιώσεις για ένα δυο τηγανίσματα ακόμα. 

          Τελειώνοντας, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω όλους από την καρδιά μου για την εδώ παρουσία σας, να σας προτρέψω να χρησιμοποιείτε καθημερινά στην οικογενειακή κουζίνα σας, ελαιόλαδο και να σας διαβεβαιώσω ότι ο Έβρος έχει γίνει πλέον και δική μου πατρίδα. Η σημερινή εκδήλωση θα είναι η αφετηρία παρόμοιων πολιτιστικών εκδηλώσεων που θα τις υλοποιήσουμε από κοινού με τον φίλο, Σταύρο Παπαθανάκη για να συμβάλλουμε –όπως έχουμε υποχρέωση ως πνευματικοί εργάτες -  στην πνευματική θωράκιση ενός ακριτικού και ιερού θα έλεγα τόπου της πατρίδας μας, ο οποίος δυστυχώς αντιμετωπίζει τον μεγαλύτερο κίνδυνο, που είναι αυτός της δημογραφικής κάμψης και της γήρανσης του πληθυσμού του.

Σας ευχαριστώ θερμά!

................................................................................................................................

Το φωτορεπορτάζ είναι του συνταξιούχου εκπαιδευτικού Μιχάλη Κωστούδη!