Η βέβηλη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης και τα περίφημα χρυσοχάλκινα άλογα του Ιππόδρομου που βρίσκονται στο Μουσείο του Αγίου Μάρκαου της Βενετίας!-Της πολιτισμολόγου Φωτεινής Γραμμενίδου-Γκουντινάκη

820 χρόνια συμπληρώθηκαν από την πρώτη Άλωση της Πόλης, την φράγκικη
άλωση, που έμεινε στην Ιστορία για την αγριότητα και τον ανίερο χαρακτήρα της,
καθώς προέρχονταν από φίλια πυρά. Την βασιλίδα πόλιν έσκύλευσαν αναφέρει
χαρακτηριστικά ο ιστορικός Νικήτας Χωνιάτης στη Χρονική Διήγηση, καταθέτοντας
το προσωπικό του βίωμα για τη βέβηλη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης από τους
Σταυροφόρους το 1204. Ούτε ιερό και όσιο, ούτε ζωντανό, αλλά ούτε και νεκρό

σεβάστηκαν: έπί πάσιν άδιαφορίαν τε και άσέβειαν έπεδείξαντο.
Ο Robert de Cléry, ιππότης της 4 η Σταυροφορίας, με θαυμασμό περιγράφει
το μέγεθος της αυτοκρατορικής πόλης, καθώς ήταν δύο φράγκικες λεύγες μήκος και
άλλες δύο πλάτος, ενώ τα τείχη της μετρούσαν εννιά λεύγες. Για τον πλούτο που
ήταν συγκεντρωμένος στην Κωνσταντινούπολη, τονίζει ο ίδιος ότι ήταν
ανυπολόγιστος και μεγαλύτερος από όσο κατείχαν και οι σαράντα πιο πλούσιες
πόλεις στον κόσμο. Τόσος πλούτος δεν είχε αποκτηθεί ούτε τον καιρό του

Αλέξανδρου ούτε τον καιρό του Καρλομάγνου, αναφέρει, αποτυπώνοντας το
μέγεθος της κλοπής και της καταστροφής των περίτεχνων μνημείων και των
βαρύτιμων κειμηλίων τους, τα οποία και περιγράφει. Τα λάφυρα ήταν τέτοιας
ανεκτίμητης αξίας και τεράστιος ο αριθμός τους, που, όπως παραδίδει άλλος ένας
αυτόπτης μάρτυρας, ο ιστορικός και ιππότης Geoffroi de Villehardouin, από τότε
που χτίστηκε ο κόσμος δεν πάρθηκαν τόσα από μία μόνο πόλη.
Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονταν τα τέσσερα επιχρυσωμένα άλογα του
Ιπποδρόμου της Πόλης. Το περίφημο τέθριππο άρμα αποτελούσε τμήμα του
μεριδίου των Βενετών από τη λαφυραγώγηση της Βασιλεύουσας. Ο μύθος της
βενετικής κυριαρχίας σε στεριά και θάλασσα ανασυγκροτήθηκε και ενισχύθηκε
ακόμη περισσότερο με την κατάληψη της Πόλης των Πόλεων και την αποδέσμευσή
της από τη βυζαντινή επιρροή. Σε συμβολικό επίπεδο, η επιδίωξη του Βενετικού
Κράτους να διαφημιστεί ως κληρονόμος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
μεταφράστηκε την περίοδο εκείνη με την ύψωση των τεσσάρων ίππων στο πιο
εμβληματικό σημείο της Βενετίας, στη βασιλική του Αγίου Μάρκου στην ομώνυμη
πλατεία.
Μετά από μια μεγάλη διαδρομή που διήνυσαν στη ζωή τους τα
χρυσοχάλκινα άλογα και καθώς άλλαξαν χέρια και τόπους, από τους μαθητές του
Λύσιππου ή και τον ίδιο τον γλύπτη, που λέγεται ότι φιλοτεχνήθηκαν, τους
Δελφούς, τον Καπιτωλίνο λόφο στη Ρώμη, τον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης,
αλλά και το Παρίσι, σήμερα εκθέτονται στο μουσείο του Αγίου Μάρκου στον
τελευταίο όροφο του ναού.
Πηγές: Α. Λαΐου, Η Δ΄ Σταυροφορία και οι επιπτώσεις της ∙ Robert de Cléry, H
Κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης ∙ S. Runciman, H Άλωση της Κωνσταντινούπολης
∙ Γ. Τ. Τσερεβελάκης, Νικήτα Χωνιάτη: Χρονική Διήγησις.

Κείμενο & φωτογραφικό υλικό: Φωτεινή Γραμμενίδου