υπό
Νικολάου Ι. Κουφού
Συγγραφέα – Ιστορικού ερευνητή
koufosn@gmail.com
Στις 5 Μαρτίου 2025, στο Νοσηλευτικό Ίδρυμα Μετοχικού Ταμείου Στρατού
(ΝΙΜΤΣ) στην Αθήνα, εξεμέτρησε το ζην, σε ηλικία 84 ετών, ο πολιός
Μητροπολίτης Ελαίας, (αρχαίας πόλης της Αιολίδας στη Μικρά Ασία), καμφθείς υπό
της φθοράς της υγείας του. Αυτό ήταν και το πέρας, μιας σπάνιας πολυετούς και
πολυκύμαντης αγωνιστικής πορείας, ενός Εκκλησιαστικού ανδρός, που εμφορείτο
από την αυστηρή τήρηση των εκκλησιαστικών κανόνων, την καλλιέργεια των
γραμμάτων, την εμβάθυνση των θεολογικών νοημάτων, την έρευνα και καταγραφή
της Εκκλησιαστικής Ιστορίας, μέσω των πηγών.
Ο κατά κόσμον Στυλιανός Τσιριγώτης του Κωνσταντίνου και της Ευγενίας, το
γένος Χαρ. Βατικιώτη, γεννήθηκε στις Βελιές Μονεμβασίας – Λακωνίας στις 9
Ιανουαρίου 1941 και αφού έλαβε την εγκύκλιο παιδεία του στο Δημοτικό Σχολείο
Βελιών, εισήχθη δι’ επιτυχών εξετάσεων στο μικτό Γυμνάσιο Μολάων, φοιτήσας επί
διετία. Το έτος 1954 εισήχθη στην Πατμιάδα Εκκλησιαστική Σχολή ένεκα της προς
την Ιεροσύνην κλίσεώς του, καλλιεργηθείσης παιδιόθεν υπό της Μητρός του και της
Αναδόχου του, θείας προς Μητρός, Μαρίας Γεωργίου Ιερέως Γεωργαρά, χήρας
Στυλιανού Βατικιώτη. Στις 24 Δεκεμβρίου 1956, προσελήφθη ως δόκιμος Μοναχός
από τον συντοπίτη του, διαπρεπή Πνευματικό Πατέρα Καθηγούμενο Φιλόθεο
Ζερβάκο, στην Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Λογγοβάρδας – Πάρου, όπου ενδύθηκε
από τον ίδιο το Ιερό Σχήμα, διακόψας για ένα έτος τη φοίτησή του στην Πατμιάδα
Σχολή. Το επόμενο έτος 1957, επέστρεψε στην ανωτέρω Σχολή και συνέχισε τις
σπουδές του, υπό την κηδεμονία του π. Φιλοθέου. Το ίδιο έτος γνώρισε στο χωριό
του, σε τελετή εγκαινίων Ιερού Εξωκκλησίου, τον τέως Διευθυντή Πατμιάδος και νέο
Μητροπολίτη Κυθήρων Μελέτιο Γαλανόπουλο, ο οποίος περιέβαλλε άμεσα τον
νεαρό Ιεροσπουδαστή με μεγάλη συμπάθεια, εκτίμηση και πνευματική καθοδήγηση.
Το έτος 1960, έχοντας πλέον Πνευματικούς Πατέρες τους προαναφερθέντες
Λάκωνες συμπατριώτες, Φιλόθεο και Μελέτιο, με την υπόδειξη του δευτέρου,
εισήχθη ως δόκιμος στην Ιερά Μονή Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων Σπάρτης. Το
έτος 1962, αποφοιτήσας εκ της Πατμιάδος Σχολής, με την υπόδειξη του Κυθήρων
Μελετίου και την ταυτόχρονη σύστασή του προς τον τότε Οικουμενικό Πατριάρχη
Αθηναγόρα τον Α΄, εισήχθη κατόπιν επιτυχών εξετάσεων στην Ιερή Θεολογική
Σχολή της Χάλκης, φοιτήσας επί ένα εξάμηνο μόνον, αφού εκείνη την εποχή το
Τουρκικό κράτος, αποφάσισε με νόμο να παύσει τη λειτουργία της.
2
Στις 22 Δεκεμβρίου 1963, εκάρη Μοναχός στην Ιερά Μονή των Αγίων
Τεσσαράκοντα, υπό του Καθηγουμένου αυτής Δαμασκηνού, μετονομασθείς εις
«Θεοδώρητον», σε ονομαστική διαδοχή του Αοιδίμου Αδελφού της Μονής
Επισκόπου Βρεσθένης, ενός εκ των ηγετών της Επανάστασης του 1821, με
υψηλότατα στρατιωτικά και πολιτικά καθήκοντα, Θεοδωρήτου του Β΄. Στις 30
Ιανουαρίου 1964, χειροτονήθηκε σε Διάκονο στον Ιερό Ναό Οσίου Νίκωνος
Σπάρτης, υπό του οικείου Μητροπολίτη Κυπριανού και εισήχθη παράλληλα στο Α΄
έτος της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το έτος 1965,
διορίσθηκε Εκκλησιάρχης της Ιεράς Μονής Αγίων Τεσσαράκοντα και ένεκα αυτού,
έγινε δυνατή η μετεγγραφή του στο Β΄ έτος της Θεολογικής Σχολής Αθηνών. Το έτος
1967, τελειόφοιτος γενόμενος, χειροτονήθηκε την 1 η Ιουλίου του ιδίου έτους σε
Ιερομόναχο, από τον Μητροπολίτη Κυθήρων Μελέτιο στην Ιερά Μονή Αγίων
Αναργύρων – Μετόχιο τότε της Ι. Μ. των Αγίων Τεσσαράκοντα και το επόμενο έτος
1968, εκλέχθηκε Ηγούμενος της Ι. Μονής των Αγίων Τεσσαράκοντα σε ηλικία 27
ετών, ο νεότερος στη μακραίωνη ιστορία της, καθώς και ο πρώτος Θεολόγος
Ηγούμενος αυτής, επιτελέσας σοβαρό ανακαινιστικό έργο στην Ιερά Μονή, κατά την
1 η και 2 η Ηγουμενεία του.
Το έτος 1975, αναχώρησε για τη Γαλλία, με διετή άδεια από την Ιερά Σύνοδο
της Εκκλησίας της Ελλάδος για περαιτέρω σπουδές. Διορίσθηκε στον Καθεδρικό
Ναό Αγίου Στεφάνου Παρισίων και ύστερα από ένα εξάμηνο διορίσθηκε ως
Ιερατικός Προϊστάμενος της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Αγίου Γεωργίου
GRENOBLE - Γαλλίας, όπου έμαθε τη Γαλλική γλώσσα και σπούδασε Φιλοσοφία,
γενόμενος Προλύτης Αυτής, της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου
GRENOBLE - Γαλλίας, τον Οκτώβριο του 1978. Στις 12 Δεκεμβρίου 1978,
διορίσθηκε Καθηγητής της Πατμιάδος Εκκλησιαστικής Σχολής, στην οποία
παρουσιάσθηκε, ορκίσθηκε και ανέλαβε κανονικά τα καθήκοντά του. Κατά την
ολιγοήμερη παραμονή του στη Σχολή, αφού αμέσως αναχώρησε για την Περσία,
συναντήθηκε με τον γράφοντα, Ιεροσπουδαστή τότε στην Πατμιάδα, ο οποίος
γνώριζε τον π. Θεοδώρητο, από τη Μονή των Αγίων Αναργύρων που κείται εγγύς της
γενέτειράς του, τον Βασσαρά Σπάρτης, αλλά και από την πνευματική σχέση που είχε
ο π. Θεοδώρητος τότε, με τον Καθηγητή Φιλοσοφίας και Ισόβιο Γραμματέα της
Ακαδημίας Αθηνών, Ιωάννη Ν. Θεοδωρακόπουλο, επίσης από τον Βασσαρά
Σπάρτης. Η συνάντηση ήταν και για τους δύο λίαν συγκινητική και τα λόγια του π.
Θεοδωρήτου προς τον νεαρό Ιεροσπουδαστή, εξόχως ενθαρρυντικά και προορατικά
για την πνευματική του εξέλιξη και διαδρομή.
Τον διορισμό του στην Πατμιάδα Σχολή ως ανεφέρθη, ακολούθησε
ταυτόχρονη απόσπασή του στην Περσία, πρωτίστως ως Προϊστάμενος της Ελληνικής
Ορθόδοξης Κοινότητας Τεχεράνης και Πατριαρχικός Επίτροπος – Έξαρχος Περσίας.
Μετά οκταήμερο από την ανάληψη των καθηκόντων του, εξερράγη η Ισλαμική
Επανάσταση εν Περσία, η οποία εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο και παρά τη σύσταση
του Πατριαρχείου προς τον π. Θεοδώρητο να εγκαταλείψει άμεσα την Περσία, αυτός
παρέμεινε ευόρκως εκεί και συλληφθείς κατά την τέλεση κηδείας τινός,
φυλακίσθηκε επί τριήμερο. Για τους κινδύνους που αντιμετώπισε στην πολεμική αυτή
αναταραχή της Περσίας και για το ιερατικό και εκπαιδευτικό του έργο στο Δημοτικό
Σχολείο, το Γυμνασιακό και Λυκειακό Τμήμα της Ελληνικής Κοινότητας Τεχεράνης,
το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον τίμησε με την ανύψωσή του «Εις Αρχιμανδρίτην
του Οικουμενικού Θρόνου».
Ύστερα από την επικίνδυνη και περιπετειώδη αυτή ιερατική υπηρεσία της
Περσίας, κενωθείσης της θέσεως της Ηγουμενίας της Ιεράς Μονής Βλατάδων -
Θεσσαλονίκης, παμψηφεί Συνοδικώς διορίσθηκε Ηγούμενος αυτής και Καθηγητής
3
στο Εκκλησιαστικό Φροντιστήριο Κατερίνης, διδάσκων καθημερινώς σε αυτό επί
τετραετία. Το έτος 1983, αποσπάσθηκε στο Λύκειο Συκεών - Θεσσαλονίκης, στο
οποίο δίδαξε μέχρι τον Ιούνιο του 1984.
Στις 13 Μαρτίου 1984, εκλέχθηκε παμψηφεί Τιτουλάριος Επίσκοπος, με τον
Ιστορικό τίτλο της «πάλαι ποτέ διαλαμψάσης» Επισκοπής Ελαίας και στις 25
Μαρτίου 1984, έγινε η χειροτονία του σε Επίσκοπο, στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό
Ναό, υπό του Σχολάρχου και Διδασκάλου του, Μητροπολίτου Σταυρουπόλεως
Μαξίμου. Στις 25 Ιανουαρίου 1985, «ετέθη εις την διάθεσιν της Εκκλησίας άχρι
καιρού, διατηρών πάντα τα εν τω επισκοπικώ αυτού βαθμώ δικαιώματα». Ως μόνιμος
κάτοικος Βριλησσίων Αττικής, άσκησε τα εκπαιδευτικά του καθήκοντα στην Αττική,
υπηρετήσας με αποσπάσεις ως Εκπαιδευτικός, ένα έτος στη Διεύθυνση Β/θμιας
Εκπαίδευσης Δυτικής Αττικής, ένα έτος στο 2 ο Λύκειο Αιγάλεω και δύο έτη στο
Λύκειο Βριλησσίων. Επίσης, για δύο έτη αποσπάσθηκε στην Ιερά Μητρόπολη
Νικαίας, κατόπιν αιτήσεως προς τούτο, του τότε Μητροπολίτη Νικαίας Ιακώβου.
Επί τριακονταετία και πλέον κάθε Κυριακή και μεγάλη εορτή, ασκούσε τα
λειτουργικά και κηρυκτικά του καθήκοντα σε κάποιον από τους Ιερούς Ναούς της
Αρχιεπισκοπής και των λοιπών εν Αττική Ιερών Μητροπόλεων, καθώς και στην
Επαρχία προσκεκλημένος των οικείων Μητροπολιτών, όπως στη Μεσσηνία, τη νήσο
Ζάκυνθο, την Ιερά Νήσο Πάτμο, όπου και ενεγράφη ως Επίτιμος Αδελφός «της κατά
Πάτμον Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Ιωάννου του
Θεολόγου και Ευαγγελιστού». Το θέρος ενδιέτριβε στην πλήρως ανακαινισμένη υπ’
αυτού, πατρική οικία του εν Βελιές, όπου ερχόταν σε άμεση επαφή με συγγενικά και
φιλικά πρόσωπα, διατηρώντας παράλληλα όλα τα στοιχεία της παραδοσιακής ζωής,
όπως η καλλιέργεια λαχανόκηπου και η τοπική κουζίνα με απλά φαγητά που τα
μαγείρευε στη φωτιά σε παλαιά χάλκινα σκεύη.
Το συγγραφικό του έργο, αποτελείται από πονήματα θεολογικού και
Εκκλησιαστικού - Ιστορικού περιεχομένου, τα οποία στο σύνολό τους ανέρχονται
άνω των τριάντα πέντε. Δεν είναι όμως τόσο ο αριθμός των έργων που εντυπωσιάζει,
όσο η βαθυστόχαστη μελέτη, η πολύπλευρη παρουσίαση και η εξάντληση της
έρευνας των θεμάτων που πραγματεύεται. Σε τρία έργα του, που προεξέχουν ως
ουρανομήκεις κορυφές στη μακρά συγγραφική οροσειρά Θεοδωρήτου, διαφαίνονται
πλήρως «το έμπονον» του συγγραφέα, η ενδελεχής μελέτη των πολυάριθμων σελίδων
τους, η βαθύνοιά του, η μεγάλη ερευνητική διάθεση, και η καρτερία του για
πνευματικά παλαίσματα· «Ιστορία της Ιεράς Μονής των Αγίων Τεσσαράκοντα» είναι
το πρώτο, με δύο τόμους και σύνολο σελίδων 1380, «Ο Αυτοκράτωρ Ανδρόνικος Β΄
Παλαιολόγος και η Μονεμβασία» το δεύτερο, με 721 σελίδες και «Μελετιάς» ήτοι ο
βίος και το έργο του Μητροπολίτη Μεσσηνίας Μελετίου Σακελλαροπούλου το τρίτο,
με 1008 σελίδες. Άπαντα τα έργα του κοσμούν την προσωπική βιβλιοθήκη μου,
προσφορά του συγγραφέα με ειδική σε καθένα, χειρόγραφη τιμητική και εγκάρδια
αφιέρωση.
Τέλος, η Μητέρα Εκκλησία, αναγνωρίζοντας τη διαχρονική λειτουργική και
πνευματική του προσφορά, στις 10 Ιανουαρίου 2023, τον προήγαγε σε εν ενεργεία
Μητροπολίτη, διατηρώντας τον τίτλο της Μητροπόλεως Ελαίας. Δίκαιος Έπαινος, ο
οποίος θα προσαχθεί υπό του Αρχιερέως Θεοδωρήτου, ενώπιον του Δικαιοκρίτου
Θεού, ως πειστήριο της ευόρκου αρχιερατικής διακονίας του στην Εκκλησία του
Χριστού.
Μνήσθητι, Κύριε εν τη Βασιλεία Σου
Θεοδωρήτου Σου Αρχιθύτου Ελαίας!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου