"Ιδιαίτερη σημασία είχε η εκτεταμένη επιτόπια έρευνά του σε περιοχές όπως η Κρήτη, η Μακεδονία και η Θράκη, καθώς και σε πολλές ακόμη περιοχές της ελληνικής υπαίθρου", υπογραμμίζει στην ανακοίνωση του για τον Γιώργο Αικατερενίδη το Λϋκειο Ελληνίδων Δράμας!

Γιώργος Αικατερινίδης (1936-2025)

Ο Γιώργος Αικατερινίδης, γεννημένος το 1936, αποτέλεσε μία από τις σημαντικές μορφές της σύγχρονης ελληνικής λαογραφίας. Aναδείχθηκε Διδάκτωρ Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Επίτιμος Διδάκτωρ Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Από τα πρώτα του βήματα αφιερώθηκε στη μελέτη του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, διαμορφώνοντας μια επιστημονική προσέγγιση που συνδύαζε τη θεωρητική κατάρτιση με τη συστηματική και βιωματική επιτόπια έρευνα. Κεντρική του θέση υπήρξε η πεποίθηση ότι η παράδοση δεν μπορεί να κατανοηθεί ως στατικό κατάλοιπο του παρελθόντος, αλλά ως ζωντανό φαινόμενο, άρρηκτα συνδεδεμένο με τον άνθρωπο, τον τόπο και τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες παράγεται και μετασχηματίζεται.

Η επιστημονική του πορεία συνδέθηκε στενά με το Κέντρο Έρευνας Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, όπου υπηρέτησε επί δεκαετίες και διετέλεσε Διευθυντής. Από τη θέση αυτή συνέβαλε ουσιαστικά στην αναβάθμιση της λαογραφικής έρευνας στην Ελλάδα, δίνοντας έμφαση στη μεθοδολογική αυστηρότητα, στη συστηματική αρχειακή οργάνωση και στη συγκρότηση ενός εκτεταμένου σώματος τεκμηρίων του άυλου πολιτιστικού πλούτου της χώρας.

Το πλούσιο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει μελέτες, άρθρα και επιστημονικές ανακοινώσεις που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως έθιμα και τελετουργίες, μορφές του προφορικού λόγου, κοινωνικές πρακτικές και εκφάνσεις του λαϊκού βίου. Μέσα από τις έρευνές του ανέδειξε τους μηχανισμούς συνέχειας και αλλαγής της παράδοσης, φωτίζοντας τους τρόπους με τους οποίους τα λαογραφικά φαινόμενα προσαρμόζονται στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας.

Ιδιαίτερη σημασία είχε η εκτεταμένη επιτόπια έρευνά του σε περιοχές όπως η Κρήτη, η Μακεδονία και η Θράκη, καθώς και σε πολλές ακόμη περιοχές της ελληνικής υπαίθρου. Το υλικό που συγκέντρωσε —περίπου 4.000 ηχογραφήσεις, φωτογραφίες και οπτικοακουστικές καταγραφές— αποτελεί σήμερα ανεκτίμητη παρακαταθήκη για τη λαογραφική επιστήμη, καθώς διασώζει όψεις του λαϊκού πολιτισμού που συχνά απειλούνται με εξαφάνιση. Ασχολήθηκε εκτενώς με τις εκδηλώσεις της αναβίωσης των αρχέγονων δρώμενων του νομού Δράμας, κάνοντας επιτόπιες καταγραφές στα χωριά. Το πλούσιο υλικό εκδόθηκε στα βιβλία : Δρώμενα Θεοφανείων στην Καλή Βρύση Δράμας, Γιορτές και δρώμενα στο Νομό Δράμας, Αράπηδες (ευετηρικό δρώμενο στο Μοναστηράκι Δράμας), Πρακτικά 1ου Συνεδρίου: Λαϊκά δρώμενα και αρχέγονες τελετουργίες, Δράμα». Καθοριστική υπήρξε η αρωγή του στην έκδοση του λευκώματος του Λυκείου των Ελληνίδων Δράμας "Χρωματιστά υφάδια και ασήμια" (2013), με τις επιστημονικές πληροφορίες και τις επισημάνσεις που έκανε.

Πέρα από τη συμβολή του στην επιστημονική γνώση, καθοριστική υπήρξε και η ανθρώπινη διάσταση της ερευνητικής του πρακτικής. Η άμεση και σεβαστική σχέση που ανέπτυξε με τους φορείς της παράδοσης, του επέτρεψε να προσεγγίσει τον λαϊκό πολιτισμό όχι ως απλό αντικείμενο μελέτης, αλλά ως βιωμένη εμπειρία. Παραμένοντας πιστός στην έρευνα πεδίου και αποφεύγοντας την απομάκρυνση από αυτήν, ακόμη και όταν του προτάθηκε πανεπιστημιακή διδασκαλία, ο Γιώργος Αικατερινίδης άφησε ένα έργο που συνδυάζει επιστημονική εγκυρότητα, ανθρωποκεντρική ευαισθησία και βαθιά αγάπη για τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό.

Καλό ταξίδι!.