Γιάννης Χρήστου, "πρωτοποριακός συνθέτης και στοχαστής, μια μια από τις μεγαλύτερες μορφές όλης της έντεχνης, ελληνικής και παγκόσμιας, μουσικής του 20ού αιώνα"

Σαν σήμερα, στις 8 Ιανουαρίου 1970, έφυγε από τη ζωή, μετά από πρόσκρουση του αυτοκινήτου, που οδηγούσε η γυναίκα του Θηρεσία Χωρέμη, σε στύλο, ένας προικισμένος μουσικοσυνθέτης, μια μεγάλη μορφή του Απόδημου Ελληνισμού, γεννημένος το 1926 στην Ηλιούπολη του Καίρου της Αιγύπτου.

Για τον Γιάννη Χρήστου ο μουσικολόγος και μουσικοκριτικός Γιώργος Λεωτσάκος γράφει στο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ της ΕΚΔΟΤΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ: «Πρωτοποριακός συνθέτης και στοχαστής, από τις μεγαλύτερες μορφές όλης της έντεχνης, ελληνικής και παγκόσμιας, μουσικής του 20ού αιώνα. Το έργο του και ο στοχασμός του, αδιαχώριστα ως αλληλεπίδραση και συλλειτουργία, οδήγησαν σταδιακά αλλά καταληκτικά, ως τις έσχατες συνέπειες τους, εκφραστικές ροπές που μόλις διαγράφονταν σε ύστερους ρομαντικούς ή εξπρεσιονιστές.

»Μορφή τραγική στην ταύτιση της ύπαρξης της με τη που θυμίζει Αδριανό Λέβερκυν, ήρωα του Τόμας Μαν στον Δόκτωρα Φάουστους, ο Χρήστου, ως συνθέτης στοχαστής αποτελεί μια μοναδικότητα στην ιστορία της μουσικής, αμυδρά αλλ΄όχι άστοχα συγκρίσιμη με τον Βάγκνερ. Τη μοναδική ίσως φιλοσοφία του, μερικά συσχετίσιμη με τους προσωκρατικούς, τον Αισχύλο και ίσως τους αλχημιστές, εκφράζουν τα υπέροχα κείμενα που συνοδεύουν τα έργα του από το Μυστήριον, τα ανέκδοτα ημερολόγια πολλών χρόνων ακόμη και τα λεγόμενα «dream-files» επιμελέστατα χρονολογημένες καταγραφές των ονείρων του, μοναδικό ίσως υλικό (αυτό)καταγραφής ενός ψυχισμού εν πορεία, λειτουργία και εξελίξει. Από την πρώτη νότα ως την τελευταία η σωζόμενη μουσική του(μόνον αριστουργήματα) διαγράφεται ως ένα ενιαίο συγκλονιστικό, συμπαντικό φαινόμενο: μοιάζει να εκπορεύεται από ένα τρίφθογγο μοτίβο, πρώτη ύλη και αρχή των πάντων(Μουσική του Φοίνικα, Συμφωνία αρ.2), παραλληλίσιμο με το περίφημα «εξαγγελτικό μοτίβο» του πεπρωμένου, στη βαγκνερική Τετραλογία. Σε κάθε έργο σχεδόν οι «πρωτοζωικές» αυτές ύλες πολλαπλασιάζονται με αδήριτες «βιολογικές» διαδικασίες. Χάρη σε βαθύτατα μελετημένες επεξεργασίες οργανώνονται αρχικά σε θαυμαστές μουσικές μορφές-φιλοσοφικές προτάσεις, σφύζουσες όμως από τρομαχτικές ενδογενείς δυνάμεις που, όσο εξελίσσεται η δημιουργία του, αποδεσμεύονται διαρρηγνύοντας σταδιακά το μορφικό περίβλημα σε κοσμοκαταλυτικά ξεσπάσματα, φορείς τρομαχτικών μηνυμάτων που λυτρώνουν, συγκλονίζουν το υποσυνείδητο: η ύλη μετουσιώνεται σε εκλυόμενη ενέργεια που όμως λυτρώνοντας οδηγεί στην τραγική διαπίστωση της αποτυχίας του ανθρώπου»

Σταύρος Παπαθανάκης