Η γιορτή της μπάμπω Γκιονού ή μαμής ήταν ένα καθαρά γυναικείο δρώμενο απ΄όπου έλειπαν ολότελα οι άντρες, μια πλήρης γυναικοκρατία

Για τη γιορτή της μπάμπω Γκιονού ή μαμής ο Φιλόλογος και λαογράφος Κώστας Θρακιώτης στο βιβλίο τοιυ "Λαϊκή πίστη και λατρεία στη Θράκη", που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις "ΡΗΣΟΣ" το 1991, πριν 29 χρόνια,

γράφει: «Σ΄όλα τα χωριά της Ανατολικής Ρωμυλίας, στις 8 του Γενάρη, γιορτή της Αγίας Δομνίκης ή Δομνής, γινόταν η μέρα της μπάμπω Γκιονού ή της μαμής. Ήταν γιορτή καθαρά γυναικεία και έπαιρναν μέρος σ΄αυτήν γυναίκες που «τεκνώνουν». Τιμώμενο πρόσωπο η μαμή. Κατά το 1960, με την ευκαιρία της τέλεσης του στο Μονοκκλήσι των Σερρών, που έγινε σήμερα μαζί με την Αγία Ελένη η ιερά κιβωτός των Βορειοθρακών, ύστερα απ΄το ξερίζωμα τους απ΄την πάτρια γη, έδωσα την παρακάτω περιγραφή του εθίμου. Το κείμενο μου βασίστηκε στη σχετική αφήγηση της θειάς μου Χρυσοπηγής Ζησιμοπούλου, που καταγόταν από τη Σωζόπολη.

»…Ήταν, μας λένε, μια καθαρά γυναικεία γιορτή απ΄όπου έλειπαν ολότελα οι άντρες. Μια πλήρης γυναικοκρατία. Για μια καταλύθηκαν όλες οι «προαιώνιες» συνήθειες των ανθρώπων. Οι γναίκες κατέλαβαν τα δημόσια γραφεία και κυριάρχησαν παντού, ενώ οι άντρες κλείστηκαν στο σπίτι κι ανέλαβαν όλες τις δουλειές του νοικοκυριού. Σκούπισαν, έπλυναν τα πιάτα, σφουγγάρισαν, ντάντεψαν τα μωρά, έβαναν κιόλας και μπουγάδα».